VWO6 H1 P2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Aarde - Landschapszones

Wisselwerking tussen de geofactoren

Leerdoelen par. 1.2

• • Je kent de geofactoren en welke invloed deze op elkaar kunnen hebben in een landschap
  
• • Je kent de zes landschapszones, je kunt ze koppelen aan Köppen en de luchtcirculaties en plantengroei
  
• • Je kent het verschil tussen transpiratie en oppervlakteverdamping
  
• • Je kunt uitleggen wat er wordt bedoeld met ‘nuttige neerslag’.
  
• • Je kunt het jaarlijks verloop van de hoeveelheid bodemvocht in de gematigde breedten verklaren
  
• • Je kunt vochtoverschot en vochttekort bij een Nederlandse bodem in een droog jaar verklaren
  
• 
  

Vergelijk met het boek blz. 125 

Wat is afgebeeld op deze kaart?

Welke landschapszones zijn er?

Wat is de volgorde van evenaar naar pool?

Landschapszones van evenaar tot pool

Tropische zone

(Semi)aride zone

 Subtropische zone

Gematigde zone

Boreale zone

Polaire zone

Welke geofactor is de hoofdverantwoordelijke voor het patroon van de landschapszones?

Antwoord

Het klimaat, met name neerslag en temperatuur

Bossen komen in verschillende landschapszones voor.

Maar in welke zones ontbreekt bos en wat is de oorzaak daarvan?

Antwoord

Het komt NIET voor in 

- de polaire zone > te koud, te kort groeiseizoen

- de aride zone > te weinig neerslag (na verdamping)

Toch zijn er ook in de gematigde zone met loofbossen als oorspronkelijke plantengroei plekken waar bos ontbreekt. Welke geofactor is hier verantwoordelijk voor?

  

Antwoord

Natuurlijk: de hoogte > temperatuur te laag

Mens: bossen gekapt voor m.n. landbouw

Invloed klimaat

• Temperatuur: minimum temperatuur voor plantengroei, bijv. naaldbomen > 10 graden C
• Neerslag: het gaat dan om de nuttige neerslag > dat is neerslaghoeveelheid min verdamping

>> Grote nuttige neerslag > dan veel uitspoeling

Waar is de nuttige neerslag het grootst? Waar nul? Waar negatief?

Grootst: tropisch regenwoud;
Nul: Steppe;            Negatief: Woestijn/woestijnsteppe

Vergelijkmet blz 127

In de verschillende landschapszones zijn dus ook verschillende soorten bodems te vinden. Deze variëren in dikte en samenstelling.

Verticale relaties

Economische ontwikkeling moet zowel lokaal als nationaal worden gestimuleerd.

Eens, lokale bedrijven zijn belangrijk voor de economie en moeten worden ondersteund.

Oneens, economische ontwikkeling moet uitsluitend op een nationaal niveau plaatsvinden om effectief te zijn.

Lokale economische ontwikkeling is belangrijk, maar kan alleen worden bereikt door effectief nationaal beleid.

De economie zou onafhankelijk van enige politieke invloeden moeten worden ontwikkeld en gereguleerd.

Klimaatverandering is een mondiaal probleem dat continentale en nationale reacties vereist.

Eens, we moeten wereldwijd samenwerken en onmiddellijk actie ondernemen.

Oneens, klimaatverandering is niet zo'n groot probleem of kan lokaal worden opgelost.

Continentaal en nationaal beleid zijn belangrijk om de impact te verminderen, maar internationaal beleid is noodzakelijk.

De oorzaken van klimaatverandering zijn onbekend en we mogen geen maatregelen nemen zonder voldoende informatie.

Lokale beleidsmaatregelen hebben meer directe invloed op het dagelijks leven van burgers dan nationale of continentale maatregelen.

Eens, lokale maatregelen zijn het meest relevant.

Oneens, nationaal beleid is belangrijker.

Lokaal, nationaal en continentaal beleid zijn allemaal van even groot belang.

De schaal waarop het beleid wordt uitgevoerd is irrelevant.

Verklaring tropische bodem?

Grote nuttige neerslag > extreem veel uitspoeling

Tot diep in de bodem is de bodem sterk verarmd en overheersen aluminium- en ijzer die de bodem een rood-bruine kleur geven

Ook uitspoeling zichtbaar ...

Gematigde zone > loofbos 

Boreale zone > naaldbos

Neerslag groter dan verdamping

Uitspoelingslaag grijs, inspoelingslaag daaronder zwart

Geen uitspoeling zichtbaar (1)

Polaire zone 

Permafrost: ondergrond continu bevroren

Planten vergaan nauwelijks > vorming veenlaag

Geen uitspoeling zichtbaar (2)

Steppe (aride zone)

Nuttige neerslag 0.

Invloed mens: met name door landbouw

- natuurlijke kringlopen doorbroken

-afname biodiversiteit > monocultuur

Twee soorten vruchtbaarheid

1) Chemisch: 

benodigde  voedingsstoffen aanwezig

Twee soorten vruchtbaarheid

2) Fysisch: goede verhouding vaste stof-water-lucht

In verschillende landschapszones verschilt ook de fysische en chemische vruchtbaarheid

Soms is deze kwetsbaar!

Boeren proberen vruchtbaarheid in stand te houden door ... ?