1.2 Onvrede in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Onvrede in de Nederlanden

paragraaf 1.2

Verplaats je in Karel V. Stel dat hij tijdens zijn leven dit schilderij had kunnen zien. Wat zou hij daarvan hebben gevonden? Leg je antwoord uit.

Noem minimaal 2 verschillen tussen katholieken en protestanten

Het bestuur van de Nederlanden

Nederland was in de Middeleeuwen niets meer
dan wat losse hertogdommen en graafschappen:
gewesten.

Deze gewesten bestuurden zichzelf en hadden
eigen wetten en regels via de Staten.

Karel V kreeg in 1515 de macht over de gewesten
en werd hierdoor koning van de Nederlanden.

Het bestuur van de Nederlanden

Karel vond het maar niets dat die gewesten zichzelf bestuurden en wilde de Nederlanden centraliseren: het streven naar gebied die zo veel mogelijk vanuit een centraal punt of persoon bestuurd wordt.

Dit deed hij door:

1. Meer belastingen
   
2. Centrale wetten die overal golden
   
3. Vervolgen van protestanten
   

Filips II

Filips II was de zoon van Karel V.

Hij wilde verder centraliseren door het aanstellen van een:

1. landvoogd: iemand die in de plaats van
   Filips de Nederlanden bestuurde
2. stadhouder: een hoge edelman in elk gewest
   die Filips hielp

Karel V wilde:

1. Overal dezelfde wetten en regels in zijn rijk .
2. De baas worden in Engeland
3. Meer edelen die gaan besturen
4. Méér verschillende gewesten in de Nederlanden

Voordelen van een centraal bestuur voor Filips II

Ambtenaren waren niet meer nodig. 

De adel in de Nederlanden zou meer macht krijgen. 

Filips II zou beter met de adel moeten samenwerken.

Filips II zou beter met de adel kunnen samenwerken.

Filips II zou meer macht krijgen. 

Overal zouden dezelfde regels gelden.

Margaretha van Parma was landvoogdes van Nederland.
Wat is een landvoogd?

1. Iemand die uit naam van Willem van Oranje de Nederlanden bestuurd.
2. Iemand die uit naam van de Spaanse koning de Nederlanden bestuurd.
3. Iemand die ketters veroordeeld.
4. Iemand die bijbels vertaald in het Duits

Onvrede in de Nederlanden

paragraaf 1.2

Wat betekent centralisatie?

Welke gebieden waren allemaal van Karel V?

Is Filips II voor of tegen centralisatie?

1. Voor
2. Tegen

Filips II was...

1. Katholiek maar vond de protestante prima
2. Protestant maar vond de katholieke prima
3. Katholiek en moest niks hebben van de protestante
4. Protestant en moest niks hebben van de katholieke

Filips II wilde ketters vervolgen.

Wanneer was je een ketter volgens Filips II?

1. Als je katholiek was
2. Als je protestants was
3. Als je van adel was
4. Als je tegen Filips II was

Verzet tegen Filips II

Er was veel ontevredenheid in de Nederlanden over de Spaanse koning.

Redenen: 

1. Veel edelen wilden helemaal geen centralisatie
2. Nederlanders waren tegen de vaste belastingen die Filips had ingesteld
3. De strenge vervolging van protestanten

Verzet vanaf 1566

• Nederlandse edelen besloten het smeekschrift in te dienen bij   Margaretha van Parma. 
• Ze vroegen hierin om de afschaffing van de inquisitie.
• Margaretha ging akkoord, waardoor de protestanten hagenpreken gingen houden: kerkdiensten in de open lucht
• Sommige protestanten gingen zelfs zo ver dat ze katholieke kerken gingen vernielen: de Beeldenstorm

Gevolgen Beeldenstorm

Filips II was woedend op de daders van de Beeldenstorm en nam direct maatregelen.

• Landvoogdes Margaretha van Parma werd
  vervangen door de hertog van Alva
• De hertog van Alva stelde een rechtbank in, waarbij
  iedereen veroordeeld werd die niet in het belang van
  Filips II handelde: de Raad van Beroerten

             "Eenieder moet voortdurend in doodsangsten
               verkeren! 

Historische vaardigheden

• Directe oorzaak: leidt meteen tot een gebeurtenis.
• Indirecte oorzaak: Leidt met een tussenstap tot een gebeurtenis.
• Directe gebeurtenis: volgt meteen voort uit de oorzaak:
• Indirecte gebeurtenis: komt voort uit een ander gevolg van de oorzaak

Historische vaardigheden 

• Politiek:  alles wat te maken heeft met de verdeling van macht, de organisatie van het bestuur, het denken over het bestuur en het maken van wetten en regels.
  
  
• Economisch: alles wat te maken heeft met de manier waarop mensen in hun onderhoud voorzien en de manier waarop de opbrengst van het werk onderling wordt verdeeld. 
  
  
• Cultureel: alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen en de manier waarop ze zich uiten, bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, of kunst en wetenschap. 

Cultureel

Economisch

Politiek

De Nederlanders edelen wilden geen centraal bestuur. Zij wilden niet gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren. 

In de Nederlanden waren de meeste mensen calvinist. Zij waren tegen de vrede vervolging van de protestanten

Nederlanders waren tegen vaste belastingen, zij zouden daardoor een deel van hun macht verliezen. 

Wie speelden de hoofdrollen in de Nederlanden rond 1560?

De koning

De landvoogd(es)

De stadhouder

Margaretha van Parma

Willem van Oranje

Filips II

Karel V

Tijdlijn 16e eeuw

______________________________________________________

1500

1600

1566:

Beeldenstorm

1517:

95 stellingen, Maarten Luther

Begin van protestantisme

1560:

Onvrede in de Nederlanden

1568:

De opstandelingen Spaanse troepen aan

1572:

Opstandelingen veroverden Den Briel.