1.2 Onvrede in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Onvrede in de Nederlanden

paragraaf 1.2

Wat gaan we deze les doen?

Terugblik 1.1

Huiswerk bespreken

Uitleg 1.2

Terugblik 1.1

• Ketterij en Inquisitie
• Kritiek op de Kerk (aflaatbrieven en hervormers)
•  Roomskatholieken en Protestanten (Luther en Calvijn)
• Reformatie en Contrareformatie

Leerdoelen 1.2

Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.

 Je kunt drie redenen noemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten.

Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.

Het bestuur van de Nederlanden

Nederland was in de Middeleeuwen niets meer
dan wat losse hertogdommen en graafschappen:
gewesten.

Deze gewesten bestuurden zichzelf en hadden
eigen wetten, belastingen en munten en bestuurders.

Karel V kreeg in 1515 de macht over de gewesten
en werd hierdoor koning van de Nederlanden.

Het bestuur van de Nederlanden

Karel vond het maar niets dat die gewesten zichzelf bestuurden en wilde de Nederlanden centraliseren: het streven naar gebied die zo veel mogelijk vanuit een centraal punt of persoon bestuurd wordt.

Karel had geld nodig voor oorlogvoering.

Dit deed hij door:

1. Meer belastingen, eigen ambtenaren
2. Centrale wetten die overal golden
   
3. Vervolgen van protestanten
   

Filips II

Filips II was de zoon van Karel V. (sprak geen Nederlands en haat ons weer en onze cultuur)

Hij wilde verder centraliseren door het aanstellen van een:

1. landvoogd: iemand die in de plaats van
   Filips de Nederlanden bestuurde (zijn zus)
2. stadhouder: een hoge edelman in elk gewest
   die Filips hielp (Willem van Oranje)
   
   

Verzet tegen de Spaanse koning

Adel en steden raakten hun macht kwijt. Veel mensen waren ontevreden over de Spaanse Koning:

1. Ze wilden geen centraal bestuur, ze raakten hun
   belangrijke rol kwijt en moesten gehoorzamen.
2. Ze waren tegen vaste belastingen. Kostte geld en 
   macht (geen toestemming meer voor nodig).
3. Spaanse Koning streng Katholiek en tegen het 
   Protestantse geloof. Veel vervolgingen.

Smeekschrift

Willem van Oranje diende in 1566 het Smeekschrift in bij Marghareta van Parma (Landvoogdes):

Vraag om afschaffing van de inquisitie en minder 
strenge straffen voor Protestanten.

==> Tijdelijke stop van vervolgingen, maar... begin van
een bloedige burgeroorog

Karel V wilde:

1. Overal dezelfde wetten en regels in zijn rijk .
2. De baas worden in Engeland
3. Meer edelen die gaan besturen
4. Méér verschillende gewesten in de Nederlanden

Onvrede in de Nederlanden

paragraaf 1.2

Wat gaan we deze les doen?

Terugblik vorige les

Uitleg 1.2 deel 2

Maken opgaven 8 t/m 11

extra opties: 12, flitskaarten

Terugblik vorige les

• Bestuur van de Nederlanden en gewesten
  
• Karel V en centralisatie
• Filips II: Landvoogdes en stadhouder
• Verzet tegen de Spaanse Koning en Smeekschrift

Verzet tegen Filips II

Er was veel ontevredenheid in de Nederlanden over de Spaanse koning.

Redenen: 

1. Veel edelen wilden helemaal geen centralisatie
2. Nederlanders waren tegen de vaste belastingen die Filips had ingesteld
3. De strenge vervolging van protestanten

Verzet vanaf 1566

• Nederlandse edelen besloten het smeekschrift in te dienen bij   Margaretha van Parma. 
• Ze vroegen hierin om de afschaffing van de inquisitie.
• Margaretha ging akkoord, waardoor de protestanten hagenpreken gingen houden: kerkdiensten in de open lucht.
• Sommige protestanten gingen zelfs zo ver dat ze katholieke kerken gingen vernielen: Na afloop van de Hagenpreken was men kwaad over de verering van heiligbeelden en werd er vernield: de Beeldenstorm

Gevolgen Beeldenstorm

Filips II was woedend op de daders van de Beeldenstorm en nam direct maatregelen.

• Landvoogdes Margaretha van Parma werd
  vervangen door de hertog van Alva
  
  
• De hertog van Alva stelde een rechtbank in, waarbij
  iedereen veroordeeld werd die niet in het belang van
  Filips II handelde: de Raad van Beroerten

             "Eenieder moet voortdurend in doodsangsten
               verkeren! 

==> Veel protestanten (incl. Willem Van Oranje) vluchtten naar het buitenland

Cultureel

Economisch

Politiek

De Nederlanders edelen wilden geen centraal bestuur. Zij wilden niet gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren. 

In de Nederlanden waren de meeste mensen calvinist. Zij waren tegen de vrede vervolging van de protestanten

Nederlanders waren tegen vaste belastingen, zij zouden daardoor een deel van hun macht verliezen. 

Wie speelden de hoofdrollen in de Nederlanden rond 1560?

De koning

De landvoogd(es)

De stadhouder

Margaretha van Parma

Willem van Oranje

Filips II

Karel V

Tijdlijn 16e eeuw

______________________________________________________

1500

1600

1566:

Beeldenstorm

1517:

Maarten Luther

Begin van protestantisme

1560:

Onvrede in de Nederlanden

1568:

De opstandelingen vallen Spaanse troepen aan

1572:

Opstandelingen veroverden Den Briel.