4.2 Leren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,4

Welkom

Telefoon in telefoontas
Tas en jas van tafel
Laptop pakken

Ga in deze Lesson Up 

 

Katten laten geursporen achter langs de randen van hun leefgebied. Als ze een andere kat tegenkomen in hun territorium jagen ze deze weg. Wat zou de functie kunnen zijn van dit gedrag?

Waarom?

1. Welke functie heeft gedrag in de natuur?
   
2. Wat is de directe aanleiding voor gedrag?
   
3. Hoe ontstaat gedrag tijdens de ontwikkeling van een dier?
   
4. Hoe verandert gedrag in de loop van de evolutie?

Daarom!

1. Succesvol gedrag leidt tot overleving, groei en voortplanting
   
2. Gedrag ontstaat als reactie op inwendige en uitwendige prikkels
   
3. Succesvol gedrag wordt geleerd door: inprenting, gewenning, imitatie, oefening, operant- en klassiek conditioneren en inzicht.
   
4. volgt in de bovenbouw

Leerdoel

Als je enkel het kastje met eten open doet komt je kat of hond al aangerend en miauwen of blaffen ze er op los. Dit kan je aan het einde van de les verklaren. 

Leerdoelen:
- Je kunt onderzoeken of bepaald gedrag aangeboren of aangeleerd is (of beide)

- Je kunt de verschillende vormen van leren onderscheiden in verschillende situaties. 

 

REFLEX

Aangeboren

Stereotype reactie op prikkel

reflexen zijn af te leren door bv gewenning

Aangeboren/Aangeleerd

Leren

gewenning

inprenten

conditioneren

trial and error

imitatie

Gewenning

Na herhaling een reactie (reflex) afleren, 

als de reactie niet nuttig blijkt te zijn.

Kun je zelf een voorbeeld bedenken van gewenning?

inprenten

leren in een

gevoelige periode

Hebben mensen ook een gevoelige periode?

leren door belonen / straffen = conditioneren

imitatie

leren door na te doen

vallen en opstaan

leren door te oefenen

samenvatting

• gewenning: door herhaling afleren van (niet nuttige) reflex
• inprenten: leren in een gevoelige periode
• (operant) conditioneren: laten toe- of afnemen van bepaald gedrag door beloning of straf.
• trial and error (oefenen): operant conditioneren in natuurlijke situatie
• imitatie: nadoen 

De ratten hebben de trucjes in de vorige video aangeleerd door .......

1. Gewenning
2. Imitatie
3. Inprenting
4. Conditionering

Dit schaap heeft zijn manier van bewegen aangeleerd door ....

1. Gewenning
2. Imitatie
3. Inprenting
4. Conditionering

Zebravink-mannetjes kiezen voor partners die lijken op het vrouwtje dat ze opgevoed heeft. Ze hebben in het nest geleerd wat aantrekkelijke kenmerken zijn. Deze vorm van leren is:

Het koekoeksvrouwtje legt haar ei in het nest van de Kleine Karekiet. Als het koekoeksjong uitgevlogen is eet het o.a. grote harige rupsen. Door andere vogels worden deze rupsen niet gegeten. Ze vinden ze kennelijk niet lekker. De koekoek eet deze harige rupsen wel. Voordat hij de rups in zijn geheel doorslikt, kneust hij de rups eerst al persend met zijn snavel. Daarna schudt de koekoek de rups krachtig heen en weer waarna hij de rups op eet. Wat kun je over dit eetgedrag van de koekoek zeggen?

1. Het is aangeboren
2. Het is aangeleerd
3. Het is zowel aangeboren als aangeleerd
4. Dat valt uit deze gegevens niet te halen

Huiswerk

Vragen 1 t/m 11 van 4.2 maken