herhaling les 29, 30, 31

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Goedemorgen

Wat gaan we doen vandaag?

Oefenen voor het proefwerk voor morgen.

- Les 29 standaardstructuur

- les 30 hoofd- en bijzaken

- les 31 samenvatten

Standaardstructuur

De meeste teksten bestaan uit een inleiding (eerste stuk), kern (middenstuk) en slot (laatste stuk)

Wat doet de schrijver in een inleiding?

Wat doet de schrijver in de kern?

Hoe is de kern opgebouwd?

Wat doet de schrijver in het slot?

Niet alle teksten hebben een slot. Bedenk een voorbeeld.

Gezamenlijk oefenen

Zometeen komen er een paar zinnen in beeld. Bedenk bij elke zin of het past bij de inleiding, de kern of het slot. 

Zijn belangrijkste advies: mensen moeten vooral blijven nadenken.

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot

Het fijnstof van houtrook is gevaarlijk voor de gezondheid, waarschuwen ruim twintig organisaties. Mogen we straks nog wel een vuurtje stoken?

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot

Gediplomeerde zeehondenwachters moeten de nieuwe regels allemaal op dezelfde manier gaan toepassen. Nu zijn er nog grote verschillen tussen de vijf Nederlandse zeehondencentra.

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot

Hoofdzaken

Elke geschreven of gesproken tekst gaat ergens over, dat is het onderwerp. 

Een tekst heeft ook een doel: informeren, overtuigen, instrueren of amuseren. 

Niet alle informatie is even belangrijk om dat doel te bereiken. Sommige informatie kun je weglaten. Informatie die echt belangrijk voor het tekstdoel is, noem je hoofdzaken. 

Zonder deze informatie kun je de tekst niet begrijpen. 

Bijzaken

Naast hoofdzaken bevat een tekst ook vaak bijzaken. Een tekst bereikt zijn doel niet zonder de hoofdzaken, maar kan zijn doel wel bereiken zonder de bijzaken. 

Voorbeelden en extra uitleg zijn bijzaken. Ze maken de tekst helderder of leuker. Bijzaken kun je weglaten.

Bijzaken

-voorbeelden en extra uitleg

-vaak te zien aan de volgende verbindingswoorden: omdat, want, bijvoorbeeld, daardoor, zo, zoals.

-vaak te zien aan verwijswoorden: dit, die, deze, dat.

Wat is uit de onderstaande tekst de hoofdzaak?

Ik ben vandaag later in de les, want ik moet eerst naar
de tandarts.

Wat zijn hoofdzaken?

1. belangrijkste delen van een tekst
2. minder belangrijke delen van een tekst
3. kun je weglaten uit een tekst
4. heb je nodig om het verhaal te begrijpen

Is een hoofdzaak vaak een voorbeeld?

1. Waar
2. Niet waar

Wat zijn bijzaken?

1. Uitleg
2. Toelichting
3. Voorbeelden
4. Feiten

Een tekst beantwoordt wie-, wat-, waar-, wanneer- en hoe-vragen over het onderwerp. Hoofdzaken geven antwoord op één van die vragen.

1. Waar
2. Niet waar

Geef een korte omschrijving van hoofd- en bijzaken. En waarom het belangrijk is dat je die
kunt onderscheiden.

Hoofdzaken staat op voorkeursplaatsen. Wat is GEEN voorkeursplaats voor hoofdzaken?

1. Inleiding
2. Slot
3. Kernzinnen
4. Middenstuk

Hoofdzaak

Bijzaak

Belangrijk

Kernzin

Kan weggelaten worden

Bijzaak

hoofdzaak

bijzaak

Mijn toets begint woensdag om 8.30u

Ik doe bijvoorbeeld ook aan tennis

Nederlands wordt bestuurd door het kabinet

Naast de begrippen moet je op de toets ook weten wat een hoofdzaak is.

Voor het proefwerk lezen moet je goed oefenen.

Samenvatten 

Alle hoofdzaken zet je in een samenvatting. 

Je hebt dan alle belangrijke informatie samengevat. 

Samenvatting in 5 stappen

1. Lees de tekst globaal en bepaal het onderwerp.
   
2. Lees de tekst intensief. Bepaal wat hoofdzaken zijn.
   
3. Noteer de titel van de tekst
   
4. Schrijf hoofdzaken op in volzinnen op.
   
5. Lees je samenvatting hardop voor. Vraag jezelf af: begrijp ik alles. 

Wat is een samenvatting?

1. Korte weergave van de belangrijkste inhoud van een tekst
2. Aangeven wat je aan iets hebt, hoe je het kunt gebruiken
3. Nadenken over wat het beste is
4. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver

In een samenvatting zet je

1. Hoofdzaken
2. Bijzaken

Les 43

Ik weet hoe ik de betekenis van moeilijke woorden kan weten in een tekst. 

Wil je meer oefenen? Maak opdracht 2 en 3.

Moeilijke woorden

Je weet nu dat als je een moeilijk woord leest, je goed naar de context kijkt. 

gebruik de andere woorden in de zin om de betekenis van een moeilijk woord te raden.

Moeilijke woorden; 

vraag jezelf af: 

• Wordt het woord uitgelegd eerder of later?
• Zie jij een synoniem?
• Zie jij een tegenstelling?
• Bestaat het woord uit een samenstelling van twee of meer woorden? 
• Herken je woorden uit een andere taal? 

Herhaling KERN 43: moeilijke woorden

Dankzij de zinnen rond een moeilijk woord (context) kun je de betekenis raden.

Wat is een synoniem?

Wat is een tegenstelling?

Les 44

Ik weet hoe ik kan zoeken in een woordenboek.

Als je zoekt in een woordenboek moet je samenstellingen uit elkaar halen. Bij welke woorden zoek je om te weten wat 'bevolkingsgroei' betekent?

Als je zoekt in een woordenboek moet je samenstellingen uit elkaar halen. Bij welke woorden zoek je om te weten wat 'herhalingsopgave' betekent?

Als je zoekt in een woordenboek moet je samenstellingen uit elkaar halen. Bij welke woorden zoek je om te weten wat 'levensduur' betekent?

Les 45

Je leert hoe je een moeilijke zin makkelijker kunt maken.

Maak deze zin korter en duidelijker. 

Waar voldoet een goede zin aan?

Wat zijn wel goede zinnen?

• Begin de zin met een hoofdletter en sluit af met een punt, vraagteken of uitroepteken.
  
• Gebruik minstens één werkwoord (persoonsvorm).
  
• Gebruik ongeveer 7-10 woorden per zin.
  
• Schrijf je zin in alledaags taalgebruik zonder moeilijke of anderstalige woorden.
  
• Gebruik schrijftaal, dus geen chattaal of spreektaal.
  
• Test je zin door hem hardop uit te spreken. Als je struikelt, is hij niet goed. 

Herschrijf de moeilijke zin, zonder bijvoeglijke naamwoorden:

Vanuit zijn stevige, zelfgebouwde boomhut zag de avontuurlijke jongen, turend uit het scheef geplaatste raam, de grote zwerm vogels naar het veel warmere zuiden vliegen.