TL Toets Erfelijkheid en Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

In deze tekening zie je een tapir met haar jong. Het jonge dier heeft hetzelfde genotype als het volwassen dier.

1. ja
2. nee

In deze tekening zie je een tapir met haar jong. Het jonge dier heeft hetzelfde fenotype als het volwassen dier.

1. ja
2. nee

Alle kinderen uit één gezin hebben hetzelfde DNA.

1. ja
2. nee

Door geslachtelijke voortplanting ontstaan organismen met nieuwe genotypen.

1. ja
2. nee

Geslachtelijke voortplanting

Elke bevruchting is het een nieuwe mix van de chromosomen uit de mannelijke en vrouwelijke geslachtscel.

En elke geslachtscel heeft een andere 'helft'.

Dus ELKE nakomeling heeft een ander genotype.

In de kern van een lichaamscel van een mens zitten 46 chromosomen.

1. ja
2. nee

Aantal Chromosomen

- Elk organismen een eigen aantal

- Lichaamscel: komen chromosomen in paren voor dus altijd een even aantal

- Geslachtscel: komen chromosomen enkelvoudig voor (kan even of oneven zijn)

Een albino is een mutant.

1. ja
2. nee

Mutatie

= plotselinge verandering van het genotype door een mutagene stof (asbest, UV straling, rontgen, sigarettenrook)

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast.

1. ja
2. nee

Biotechnologie

Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten voor mensen te maken.

Elke celkern in de longen van een koe bevat de complete informatie voor alle erfelijke eigenschappen van die koe.

1. ja
2. nee

In de kern van een cel van een kat zitten 19 chromosomen. Deze cel is een lichaamscel.

1. ja
2. nee

Alle eicellen van een vrouw hebben hetzelfde genotype.

1. ja
2. nee

Geslachtcellen

Elke geslachtcel is een nieuwe samenstelling van chromosomen. Van elke eigenschap 1 helft.

Een labradorhond en een herdershond behoren tot dezelfde soort.

1. ja
2. nee

Dezelfde soort

Je behoort tot dezelfde soort:

Als je vruchtbare nakomelingen kan krijgen

Hoeveel miljoen jaar geleden begon de ontwikkeling van de apen van de oude wereld als aparte groep?
(klik op afbeelding voor groter versie)

1. Ongeveer 25 miljoen jaar geleden.
2. Ongeveer 35 miljoen jaar geleden.
3. Ongeveer 37 miljoen jaar geleden.
4. Ongeveer 43 miljoen jaar geleden.

Aan welke groep zijn de gorilla’s het meest verwant?

(klik op afbeelding voor groter versie)

1. Aan de apen van de nieuwe wereld.
2. Aan de apen van de oude wereld.
3. Aan de chimpansees.
4. Aan de gibbons.

Verwantschap

Kijk naar het kruispunt die het minst langst geleden was. De organismen die daar samenkomen hebben de meeste overeenkomsten en zijn dus nauw verwant.

Wat is evolutie?

1. Evolutie is het ontstaan van nieuwe soorten doordat organismen met de oorspronkelijke vorm uitsterven.
2. Evolutie is de ontwikkeling van leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. Evolutie is de grotere overlevingskans van individuen met een betere aanpassing aan het milieu.

Overleven en nakomelingen

- als een organisme gunstige eigenschappen heeft dan kan het overleven

- Als een organisme kan overleven dan kan het voortplanten

- voortplanting = blijven bestaan en goede eigenschappen doorgeven.

Wat is natuurlijke selectie?

1. Als mensen de beste zaden gebruiken om te planten.
2. Als mensen de mooiste honden gebruiken voor nesten.
3. Als roofdieren de opvallendste uit de groep vangen.
4. Als een ziekte de helft van de groep uitroeit.

Natuurlijke selectie

versus kunstmatige selectie.

Door de natuur geselecteerd dus niet door mensen. De organismen met gunstige erfelijke eigenschappen zijn het best aangepast en kunnen overleven.

Leer ook

- rudimentaire organen

- overeenkomsten in bouw

Stamboom puzzelen

Zoek de plek!!

2 dezelfde ouders

die een ander

kind krijgen:

Aa x Aa

: kinderen
Aa / AA / aa 

Tips

- woordenboek mee

- vergelijking: dan 2 dingen uitleggen

- gebruik woorden uit de tekst of verhaal

- vul ALLES in

- je mag markeren / tekenen / schrijven op de toets

- dus je mag al dingen opschrijven om je hoofd leeg te maken voordat je begint.

SUCCES, jullie kunnen het!

- oefenen

- lezen

- kijken

Stuur me een berichtje als je een vraag hebt, gewoon doen!

Bij mensen zitten in iedere celkern 46 chromosomen.
Een ouderpaar heeft twee dochters. De dochters berekenen hoeveel van hun chromosomen, in theorie, precies hetzelfde kunnen zijn.

Hoeveel chromosomen kunnen er maximaal hetzelfde zijn bij de twee dochters?

1. 22
2. 23
3. 45
4. 46

Er is een gen voor oorlelletjes die vastzitten aan het hoofd en een gen voor oorlelletjes die loshangen.
Een man heeft loshangende oorlelletjes en heeft voor deze eigenschap twee ongelijke genen.
twee cellen van deze man zijn:

1: een cel in een oorlelletje
2: een zaadcel

In welke van deze cellen is in de celkern ZEKER het gen voor vastzittende oorlelletjes aanwezig?

1. Alleen in cel 1
2. Alleen in cel 2
4. in de cellen 1 en 2

Lees de volgende tekst en bekijk afbeelding 5. 

Deze tekst en afbeelding 5 horen bij vraag 25 en 26.

Fossiele vis op het land

In 2006 ontdekten wetenschappers in Canada fossielen van krokodilachtige vissen. 

De fossielen laten zien hoe vissen ongeveer 380 miljoen jaar geleden

 als viervoeter uit het water zijn gekropen. 

Het fossiele dier wordt Tiktaalik roseae (grote ondiepwatervis) genoemd en

 is bijzonder, omdat het dier als mengeling van vis en viervoeter een gat in de bestaande evolutionaire stamboom opvult. 

Het fossiel heeft als vissenkenmerken de primitieve kaak, de ruitvormige

schubben en de vinnen. 

Kenmerkend voor een viervoeter zijn de beweegbare nek en de stevige ribbenkast.

Tiktaalik

dd

Afb. 4 Tiktaalik

Afb. 5 Geologische tijdperken en de ontwikkeling van gewervelden(klik op afbeelding voor grote versie).

Vraag 25
Van welke twee opeenvolgende diergroepen van de gewervelden is de Tiktaalik een tussenvorm?

Op twee eilanden in de Stille Oceaan komen vinken(afb. 6) voor die sterk op elkaar lijken. Alleen de bouw van de snavel verschilt, doordat die is aangepast aan het beschikbare voedsel.

 Een bioloog stelt vast dat de vinken op het ene eiland tot een andere soort behoren dan de vinken op het andere eiland. Hij veronderstelt dat deze twee vinkensoorten zijn ontstaan uit een groep van één soort voorouders die van het vasteland waren overgevlogen.

 

Afb. 6 Twee vinken

Hieronder staan twee gebeurtenissen die hebben kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze soorten Vinken
1. De groep voorouders heeft zich gesplitst: het ene deel vestigde zich op het ene eiland, het andere deel op het andere eiland.
2. Op een bepaald moment zijn er geen vogels meer van het ene naar het andere eiland gevlogen.
Is gebeurtenis 1 noodzakelijk voor het ontstaan van de twee soorten?
En gebeurtenis 2? Leg je antwoord uit.

In het begin van de vorige eeuw werd in een kleilaag in het Limburgse Tegelen een aantal mooie fossielen ontdekt. Er werden onder andere fossiele apen gevonden. De onderzoeker wilde weten hoe oud de kleilaag was. Daarom vergeleek hij de laag uit Tegelen met twee lagen met fossielen uit Duitsland.

Vergelijk de vindplaatsen I en II.
Wat is de juiste volgorde van de fossielen a, f en 6 van oud naar jong?

1. a-f-6
2. a-6-f
3. f-a-6
4. f-6-a

Kijk naar vindplaatsen II en III. Welke aardlaag is het oudst?

Kijk naar vindplaatsen II en III.
Aardlagen c en s zijn even oud.

Welke aardlagen zijn het jongst?

1. b en q
2. a en p
3. e en u
4. d en t

Wat hebben de vondsten van fossielen bijgedragen aan de ontwikkeling van de evolutietheorie?

1. Ze laten zien dat het heel lang duurt voordat soorten veranderen.
2. Ze laten zien dat soorten aan elkaar verwant zijn.
3. Ze laten zien dat soorten na verloop van tijd kunnen uitsterven.
4. Ze laten zien dat soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen.

In afbeelding 9 is een krokusknol met enkele scheuten getekend. De scheuten kunnen van de knol worden gehaald en verder groeien als afzonderlijke planten.

Is dit een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting of van ongeslachtelijke voortplanting? Leg je antwoord uit.

Na het stekken blijkt dat de nieuw ontstane planten verschillende fenotypen hebben. Hoe kan dat?