Grammatica Hoofdstuk 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Tijdens de les

Wat weten we nog

wat ga je vandaag leren

instructie

oefenen

afronden

Wat weten we al?

Je weet dat je een zin in stukken kunt delen.

Je weet wat de persoonsvorm is.

Je weet wat een werkwoord is. (dit moet je echt weten voor de komende lessen.)

Lesdoel

Je leert tijdens deze les:

Dat er doe zinnen en zijn zinnen zijn.

Je kunt het predicaat uit de zin halen.

Het predicaat is het belangrijkste woord in de zin.

Je kunt de valentie bepalen. (aantal rollen in een zin.)

Wat is het predicaat?

de regisseur

• Wat er in de zin gebeurt
• Hoeveel deelnemers er nodig zijn
• Wat die deelnemers precies doen

• Een handeling, die door het onderwerp verricht wordt, bijvoorbeeld lachen
• Een eigenschap, die het onderwerp draagt, bijvoorbeeld ziek

Voorbeeld 1

Klaartje eet graag spaghetti

voorbeeld 2

Bart geeft zijn collega’s een boek.

Valentie

Dit is het aantal deelnemers dat nodig is om de handeling uit te kunnen voeren.

eet: iemand die eet en iets dat gegeten wordt.

Dus de valentie is 2.

Degene die eet = onderwerp

Hetgeen gegeten wordt = lijdend voorwerp

Valentie

Dit is het aantal deelnemers dat nodig is om de handeling uit te kunnen voeren.

Geven: iemand die iets geeft (onderwerp), iets dat gegeven wordt (lijdend voorwerp) en degene die iets ontvangt (meewerkend voorwerp).

De valentie van geven = 3

Wat is het predicaat?

1. Tom Dumoulin fietst het snelst van allemaal.
2. De kleuters drinken tevreden hun appelsap.
3. De danseres wachtte vol spanning op de eerste voorstelling.
4. De ministers hebben van de koning een brief ontvangen.
5. De huizen worden begin volgend jaar gebouwd.

Vul van elke zin het predicaat in.

Valentie 0: Heeft niets nodig

Valentie 1: Heeft 1 deelnemer nodig

Valentie 2: Heeft 2 deelnemers nodig

Valentie 3: Heeft 3 deelnemers nodig.

niest

hockeyt

geeft

overhandigt

ziet

leest

bakt

bijt

vertelt

onderwijst

garandeert

turnt

kookt

regent

ontploft

De persoonsvorm

Je maakt 2 groepen van persoonsvormen.

Let goed op.

Je krijgt 5 minuten.

Doen of zijn?

werkwoordelijk gezegde hoort bij doen,

 zelfstandige werkwoorden.

De spits scoort een doelpunt.

De spits heeft gescoord.

De leerling luistert naar de uitleg.

De leerling heeft naar de uitleg geluisterd.

Op het grasveld heeft Kerim een mooie handstand gemaakt.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Kerim maakt een mooie handstand.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Zijn vader moet lachen om Kerim.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Zijn vader lacht.
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Wat is de valentie van maken?

1. 0
2. 1
3. 2
4. 3

Wat is de valentie van lacht?

1. 0
2. 1
3. 2
4. 3

Bedenk een zin bij het plaatje.

Bedenk een zin bij het plaatje.

zinnen.

De auto schrijft een boek.

De tandarts boort een film.

De tennisser berooft een tennisbal.

De crimineel arresteert de agent.

De slager past een varken.

Volgende keer

Je leert wat het lijdend voorwerp is.