De geschiedenis van de evolutietheorie

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Hoe noemt men de algemeen geldende evolutietheorie in bijvoorbeeld de Middeleeuwen?

Wat bedoelt men met de "fixatietheorie"?

Geef (kort) de theorie van de Lamarck (=lamarckisme)

OEF 1 (p25)
Wat is juist...
a) De baby van een sumoworstelaar...

1. wordt al met dikke spieren geboren.
2. is niet gespierder dan om het even welke andere baby.

OEF 1 (p25)
Wat is juist...
b) Belgische trekpaarden kenmerken zich al eeuwen door een geknipte staart. Het pasgeboren veulen van een Belgisch trekpaard ...

1. heeft een staart.
2. heeft een staartstomp.

oef 2. Hoe zou Lamarck de witte vacht van een ijsbeer uitleggen? Gebruik zoveel mogelijk woorden die passen bij zijn theorie.

Hoe heet het schip waarmee Darwin de wereldreis maakte?

Bij welk land horen de Galápagos-eilanden?

Geef 2 dieren die enkel op Galágoseilanden te vinden zijn.

Hoe zou Lamarck uitleggen waarom een mol bijna blind is?

Hoe heten de eilanden waar Darwin allerlei vinken vond en waar zijn evolutietheorie onder andere op gebaseerd is?

Wat bedoelde Darwin met "kunstmatige selectie"?

OEF 3. Schrijf een mogelijkheid waarom de groeicurve afvlakt. Wat kan een reden zijn waarom een groep organismen niet verder blijft aangroeien?

OEF 4. IJsberen zijn uniek voor heel veel redenen, één ervan is het hebben van een dikke, witte pels. Hoe denk je dat dit helpt om te kunnen overleven in het poolgebied?

OEF 5. Veronderstel dat er een ijsbeer wordt geboren met een iets donkerdere pels dan normaal. Denk je dat deze verandering de kansen van de beer om te overleven: vergroten of net verkleinen? Waarom denk je dat?

OEF 7. Pas de ganse theorie van Darwin toe op ijsberen. Vooral op het feit dat ze ontstaan zijn uit bruine beren en er nu wit uitzien. Gebruik zoveel mogelijk de correcte, wetenschappelijke woorden, die ook letterlijk in de theorie staan.

Wat is een mutatie?

Welke symptomen heb je als je sikkelcelanemie hebt? Waarom?

Waarom werd sikkelcelanemie behandeld als voorbeeld van natuurlijke selectie?

Hoe noemt men deze vlinders nog?

Leg uit waarom de berkenspanner een typisch voorbeeld is van natuurlijke selectie.

Waarom werd het experiment verteld van de hanestaartwida in verband met seksuele selectie? Bespreek ook het experiment zelf.

Geef 2 voorbeelden van dieren waarbij de seksuele selectie afhangt van de agressie van de mannetjes.

Op welke manieren kunnen diverse dieren het andere geslacht proberen te imponeren? Geef 2 verschillende seksuele selecties.

OEF 9. Door het steeds terug gooien van kleinere vissen door vissers, is de gemiddelde grootte van de gevangen vissen in de loop van de jaren kleiner geworden. Dit is een voorbeeld van:

1. natuurlijke selectie
2. seksuele selectie
3. kunstmatige selectie

OEF 10. Als kind had je misschien wel eens last van hoofdluizen. Je moeder zal dan je haar behandeld hebben met een luizenspray of -lotion. Die producten leggen een laagje gel rond de luizen waardoor ze stikken. Vroeger gebruikten de mensen producten zoals permethrine, die een insecticide bevatten waaraan de luizen stierven. Die producten worden nu niet meer aanbevolen want ze werken minder goed dan vroeger.
Hoe kun je dat verklaren? (figuur pagina 28)

OEF 11. Bekijk de evolutieboom van enkele (van de veertig bestaande) kattensoorten. Uitgestorven soorten, zoals de sabeltandtijger en andere, zijn niet in de boom opgenomen.
a. Geef drie gemeenschappelijke erfelijke kenmerken van alle katten die ze van hun gemeenschappelijke voorouder overerfden.

OEF 11. Bekijk de evolutieboom van enkele (van de veertig bestaande) kattensoorten. Uitgestorven soorten, zoals de sabeltandtijger en andere, zijn niet in de boom opgenomen.
b. - Geef een voorbeeld van twee kattensoorten die zeer nauwe verwanten zijn.

OEF 11. Bekijk de evolutieboom van enkele (van de veertig bestaande) kattensoorten. Uitgestorven soorten, zoals de sabeltandtijger en andere, zijn niet in de boom opgenomen.
b. - Geef een voorbeeld van twee kattensoorten die minder nauw verwant zijn.

laatste gemeenschappelijke voorouder van jaguar en tijger

OEF 11. Bekijk de evolutieboom van enkele (van de veertig bestaande) kattensoorten. Uitgestorven soorten, zoals de sabeltandtijger en andere, zijn niet in de boom opgenomen.
b. - Hoe lang bestaan er al katten op aarde?

OEF 12 p 30
Leg uit hoe in Afrika twee soorten olifanten zijn kunnen ontstaan: de bos- en de savanneolifant. Gebruik zoveel mogelijk de juiste wetenschappelijke begrippen.

OEF 16 De gouden pad is een kikkertje van 5 cm dat alleen in de mistige wouden van Costa Rica voorkwam. Die wouden hadden meerdere jaren te lijden onder droogte. Mogelijk is dat de oorzaak waardoor die kikker uitgestorven is (1989).
Waarom heeft dat kikkertje zich niet aan de veranderende omgeving aangepast zodat het kon overleven? Gebruik in je antwoord deze begrippen uit de evolutietheorie.

variatie – mutatie – selectie – tijd

Miguel zegt: ‘Als twee groepen organismen niet meer in staat zijn zich onderling voort te planten, dan spreken we van twee nieuwe soorten.’

Anna zegt: ‘Om nieuwe soorten te verkrijgen, is het belangrijk dat een groep organismen geïsoleerd raakt van een andere groep soortgenoten.’

Wie heeft gelijk? (OEF 13)

1. zowel Miguel als Anna
2. Alleen Miguel
3. Alleen Anna
4. Noch Miguel, noch Anna

OEF 14. Is volgende uitspraak van Darwin of juist niet?

"Een aanpassing is het resultaat van het gebruiken of niet gebruiken van een lichaamsdeel."

1. van Darwin
2. niet van Darwin

OEF 14. Is volgende uitspraak van Darwin of juist niet?

"Een aanpassing is het resultaat van interactie tussen een organisme en zijn leefomgeving."

1. van Darwin
2. niet van Darwin

OEF 14. Is volgende uitspraak van Darwin of juist niet?

"Fossielen tonen aan dat soorten veranderlijk zijn."

1. van Darwin
2. niet van Darwin

OEF 14. Is volgende uitspraak van Darwin of juist niet?

"Voor het ontstaan van nieuwe soorten zijn mutaties belangrijk."

1. van Darwin
2. niet van Darwin

OEF 15. Juist of fout?

"Er kunnen geen nieuwe soorten dieren meer ontstaan op aarde. Evolutie is af."

1. juist
2. fout

OEF 15. Juist of fout?

"Natuurlijke selectie zorgt ervoor dat alleen de sterkste dieren zullen overleven."

1. juist
2. fout

OEF 15. Juist of fout?

"Niemand heeft bedacht hoe een leeuw er zou uitzien. Die is toevallig zo geëvolueerd."

1. juist
2. fout