H2 Schatkist Aarde 3H

H2: Schatkist aarde
§1: Het gezicht van de aarde verandert

1 / 54
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3

This lesson contains 54 slides, with interactive quizzes, text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

H2: Schatkist aarde
§1: Het gezicht van de aarde verandert

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Leerdoelen
Je weet hoe de aarde veranderde in de afgelopen 4,5 miljard jaar;
Je begrijpt waardoor het leven op aarde grote veranderingen onderging;
Je kunt met behulp van de geologische kalender verschillen tussen perioden aflezen.

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Toen de aarde ontstond is deze snel afgekoeld.
A
juist
B
onjuist

Slide 3 - Quiz

koelde langzaam af
Als gevolg van vulkanische activiteit kwam er CO2 en waterdamp in de atmosfeer.
A
juist
B
onjuist

Slide 4 - Quiz

This item has no instructions

Waterdamp condenseerde en vormde de huidige oceanen.
A
juist
B
onjuist

Slide 5 - Quiz

This item has no instructions

Ongeveer drie miljoen jaar geleden ontstonden bacteriën waaruit later complexere levensvormen ontstonden.
A
juist
B
onjuist

Slide 6 - Quiz

3 miljard jaar
Het eerste leven bestond uit bacteriën de CO2 uit de lucht opnamen en zuurstof afgaven. Die zuurstof zou een paar miljard jaar later de mogelijkheden creëren voor complexere levensvormen. Zet deze op volgorde van oud naar jong. 
Oud                                                                                                                                                                                        Jong
vis
weekdier
schelpdier
zoogdier
reptiel
landplant

Slide 7 - Drag question

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§1: Het gezicht van de aarde verandert

Uitleg

Precambrium
  • eerste continenten verschijnen
  • aarde bevroor meerdere malen
  • alleen leven onder water
  • aan het einde ontstonden de eerste levensvormen op het aardoppervlak
Paleozoïcum
  • continenten bewegen naar elkaar toe
  • supercontinent Pangea is gevormd
Mesozoïcum
  • planten en dieren veranderen
  • tijdperk van de dinosauriërs
  • Pangea valt uit elkaar en huidige continenten ontstaan
Kenozoïcum
  • uitsterven van dinosauriërs
  • leven zoals wij dat nu kennen ontstaat (met aan het einde de mens)
jong













oud
Massaextinctie
440 miljoen jaar geleden werd het kouder en werden grote delen land bedekt met landijs
Massaextinctie
65 miljoen jaar geleden zorgde een grote meteorietinslag voor veel stof in de atmosfeer. Hierdoor stierven veel planten en dieren.

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Slide 9 - Video

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Dagboek van de aarde

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Slide 11 - Video

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Leerdoelen
  • Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt;
  • Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde;
  • Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen.

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen: een (versteend) overblijfsel of afdruk van een dier of plant

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen
  • Gesteenten
Mammoet op bodem Noordzee
De vondst van een mammoet op de bodem van de Noordzee vertelt dat:
  • het klimaat kouder was;
  • de Noordzee droog lag
Kalksteen
De vondst van kalksteen vertelt dat:
  • er een zee gelegen heeft;
  • in die zee zeedieren met kalkskeletjes zwommen die naar de bodem zakten

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Oudste fossiel in Nederland

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen
  • Gesteenten
Sedimentgesteenten
Gesteenten (zand en klei) worden laag voor laag afgezet. De onderste laag is het oudst, de bovenste laag het jongst. Na miljoenen jaren zijn de lagen weggezakt en tot sedimentgesteente samengeperst.
Stollingsgesteenten
Stollingsgesteenten zijn gevormd door vulkanische activiteit. Graniet is ontstaan door ondergronds gestold magma. Wanneer je graniet tegenkomt weet je dat er ooit een vulkaan heeft gestaan.
Metamorf gesteenten
Metamorf gesteente is een sediment- of stollingsgesteente dat onder invloed van temperatuur en druk is veranderd. Vb: kalksteen veranderd in marmer.

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde.
Om te bepalen hoe oud een laag is kun je de relatieve en absolute ouderdom bepalen.


relatieve ouderdom
absolute ouderdom
de laag bovenop is de jongste laag
de laag onderop is de oudste laag
door radioactief materiaal in gesteente te meten kan de ouderdom bepaald worden

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Leerdoelen
  • Je kan verschillende soorten delfstoffen benoemen. 
  • Je weet hoe delfstoffen zijn ontstaan.
  • Je kan het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen uitleggen.
  • Je kunt met behulp van kaarten belangrijke vindplaatsen van delfstoffen aangeven.

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Stoffen die wij uit de grond halen en nuttig zijn voor de mens heten
delfstoffen.








Metalen
Fossiele brandstoffen
Diverse grondstoffen
vb. ijzer, aluminium, goud, indium, tentaal, lithium
vb. steenkool, aardolie, aardgas
vb. keukenzout, grind, kalksteen
gewonnen uit ertsen die meegenomen worden uit de aardmantel door magma:
- ijzererts
- koperts
- zilvererts
- gouderts

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Metalen 
IJzer

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Fossiele brandstoffen
Aardolie
Aardolie ontstond in het Mesozoïcum uit lagen dood plankton (kleine diertjes in de zee). Dit vormde dikke pakketten die bedekt werden door sedimenten, zoals zand. Daardoor nam de druk en de temperatuur toe. Dit leidde tot een chemisch proces waarbij het plankton omgezet werd in aardolie
Aardgas
Tijdens het inkolkingsproces van aardolie zijn er gassen vrij gekomen. Het gas is door een ondoordringbare laag vast blijven zitten in de bodem. 
Steenkool
 Steenkool is ontstaan uit plantenresten. Als die onder water terechtkomen en later bedekt worden met aarde, krijg je door de druk eerst veen, dan bruinkool en vervolgens steenkool.

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Diverse grondstoffen

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Ertsen worden gewonnen in:







Dagbouw
Schachtbouw
Winning van delfstoffen in de openlucht
Winning van delfstoffen ondergronds

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Stoffen die wij uit de grond halen en nuttig zijn voor de mens heten
delfstoffen.








Metalen
Fossiele brandstoffen
Diverse grondstoffen
vb. ijzer, aluminium, goud, indium, tentaal, lithium
vb. steenkool, aardolie, aardgas
vb. keukenzout, grind, kalksteen
gewonnen uit ertsen die meegenomen worden uit de aardmantel door magma:
- ijzererts
- koperts
- zilvererts
- gouderts
ontstaan door het inkolingsproces

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten=
Het inkolingsproces van:








Steenkool
Aardolie en aardgas
  1. Planten gaan dood;
  2. Plantenresten komen onder water te liggen;
  3. Plantenresten komen onder aarde te liggen;
  4. Druk vormt de planteresten eerst om in veen, dan in bruinkool en dan in steenkool
  5. Aardgas stijgt omhoog (en wordt soms gevangen).
  1. Plankton (kleine zeediertjes) gaan dood;
  2. Dik pakket met dood plankton raakt bedekt onder sedimenten;
  3. Druk en temperatuur neemt toe;
  4. Chemisch proces zet plankton om in aardolie;
  5. Aardgas stijgt omhoog (en wordt soms gevangen).

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Slide 26 - Video

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Het raakt op! 
Maar delfstoffen raken op, doordat de vraag naar (complexe) producten blijft stijgen. De meest schaarse delfstoffen zijn antimoon, goud, zink en molydbeen.
Let op! Dit is niet hetzelfde als zeldzaam!

Slide 27 - Slide

This item has no instructions

Welke delfstof ontstaat uit plankton?
A
Steenkool
B
Aardolie
C
IJzer
D
Sedimentgesteente

Slide 28 - Quiz

This item has no instructions

Aardgas komt vrij bij het ontstaan van steenkool en aardolie
A
Waar
B
Niet waar

Slide 29 - Quiz

This item has no instructions

IJzer is een delfstof
A
Waar
B
Niet waar

Slide 30 - Quiz

This item has no instructions

Goud is heel zeldzaam en daarom veel waard
A
Waar
B
Niet waar

Slide 31 - Quiz

This item has no instructions

Veel delfstoffen zitten in je mobieltje
A
Waar
B
Niet waar

Slide 32 - Quiz

This item has no instructions

Plastic is ook een delfstof
A
Waar
B
Niet waar

Slide 33 - Quiz

This item has no instructions

Bij het inkolkingsproces onstaan er ertsen zoals ijzer en goud
A
Waar
B
Niet waar

Slide 34 - Quiz

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
Herhaling en verdieping Wereld

buiteNLand 3H
timer
4:00
  • mobiel in telefoontas
  • pak leerboek, schrift en etui
  • open online boek

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
Herhaling en Verdieping Wereld
Wat gaan we doen?
  • Herhaling §1, §2 en §3
  • Maken Samenvatting §1, §2 en §3
  • Maken Herhaling: WB 36-37


Slide 36 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
buiteNLand 3H
timer
4:00
  • mobiel in telefoontas
  • pak leerboek, schrift en etui
  • open LessonUp en online boek

Slide 37 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Wat gaan we doen?
  • Uitleg 2.4
  • Maken
  • Huiswerk


Leerdoelen
  • Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden en hoe ze ontstonden;
  • Je begrijpt waarom Nederland wat delfstoffen betreft afhankelijk is van het buitenland;
  • Je kunt met bodemdoorsneden aangeven waar aardolie, aardgas en aardolie in de Nederlandse ondergrond voorkomen.

Slide 38 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
In Nederland kennen we verschillende delfstoffen:
  • steenkool
  • aardgas
  • kalksteen
  • zand
  • klei

Slide 39 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: aardgas en steenkool
In Nederland zijn we rijk geworden door de grond uit Groningen (aardgas) en Limburg (steenkool). We zijn nog niet van het gas af, maar de laatste Limburgse mijnen hebben 40 jaar geleden al hun deuren gesloten. Steenkool bleek te vervuilend, het mijnen werd te duur en aardgas was een goedkoper alternatief.
Dit aardgas is opgeslagen in het reservoiregesteente,
en is afkomstig uit het moedergesteente.

Slide 40 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: kalksteen
Maar Limburg heeft nog een andere delfstof: kalksteen
Dit gebied is tijdens het Krijt een subtropische ondiepe zee geweest waar schelpen en kalkskeletjes van dode diertjes zich ophoopten. Na miljoenen jaren van druk werd dit kalksteen, een sedimentgesteente.

Slide 41 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: zand
Een andere nuttige delfstof is zand. Het wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal.
 Dit is tijdens het Pleistoceen afgezet door:
  • rivieren in het pleistoceen
  • landijs tijdens ijstijden
  • wind na ijstijden

Slide 42 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: klei
Door deze zelfde rivieren wordt ook klei afgezet. Deze kleine korrels dwarrelen neer bij een overstroming. Deze klei wordt gebruikt om bakstenen van te maken.

Slide 43 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
Ondanks deze grote hoeveelheid aan delfstoffen is Nederland alsnog afhankelijk van de import:
  • steenkool, aardolie en aardgas
  • alle metaalertsen
  • 28 kritische metalen

Uitstapje: China de nieuwe wereldmacht?

Slide 44 - Slide

This item has no instructions

Ik verwacht dat China in 2049 ...
... de enige wereldmacht is
... naast de VS en Rusland een wereldmacht is
... nog steeds een opkomende economie is
... geen economie meer heeft

Slide 45 - Poll

This item has no instructions

Hoe kan Nederland toch minder afhankelijk worden?

Slide 46 - Open question

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
Hoe oud is de grond onder je voeten?
  1. Ga naar https://www.dinoloket.nl/ondergrondmodellen
  2. Zoek je huis op de kaart
  3. Vink in de legenda 'BRO DGM v2.2' aan
  4. Zet een boring op de plaats van de huis
  5. Blijf met je muis boven een kleur staan om te lezen hoe oud de laag is. Tip: soms moet je daarvoor even Google openen! 
  6. Maak een tijdlijn van je bevindingen met een legenda hoe oud de lagen zijn.
  7. Extra vraag: waarom zou jij wel of niet rijk worden als je de grond onder je huis verkoopt?
timer
10:00

Slide 47 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
Nederland kan recyclen, hergebruik
en substitutie door een beter productonderwerp te ontwikkelen. Dit kan in de vorm van een circulaire economie.

Slide 48 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Leerdoelen 2.4 herhaling
  • Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden en hoe ze ontstonden;
  • Je begrijpt waarom Nederland wat delfstoffen betreft afhankelijk is van het buitenland;
  • Je kunt met bodemdoorsneden aangeven waar aardolie, aardgas en aardolie in de Nederlandse ondergrond voorkomen.

Slide 49 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Maken






Hoe?
  • Zelfstandig of samenwerken in tweetallen op zachte toon of fluistertoon
  • Kom je er (samen) niet uit? Lees eerst het LB nog eens door.
  • Kom je er nog steeds niet uit? Steek je vinger op.




Wat ga ik doen?
Benodigdheden?
Lezen 2.4
LB 38-39
Opdracht online
WB 42-43

Slide 50 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
Herhaling en Verdieping

buiteNLand 3H
timer
4:00
  • mobiel in telefoontas
  • pak leerboek, schrift en etui
  • open LessonUp en online boek

Slide 51 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
Herhaling en Verdieping 
Wat gaan we doen?
  • Herhaling
  • Maken Herhaling: WB 44
  • Maken Verdieping: WB 44
  • Maken Samenvattingsopdracht Nederland en Algemeen: WB 47
  • Maken Samenvatting §4


Slide 52 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
PO 1: Big history product
buiteNLand 3V
timer
4:00
  • mobiel in telefoontas
  • pak leerboek, schrift en etui
  • open LessonUp en online boek

Slide 53 - Slide

This item has no instructions

H2: Schatkist aarde
PO 1: Big history product
Les 1
  • Introductie PO1 + klein voorbeeld PO1
  • HOMI-planning op laptop maken en inleveren op Magister voor het einde van de les

Les 2 en 3
  • Werken aan PO1
  • Planning bijwerken
  • Presentatie voor feedback inleveren op Magister, voor het einde van les 3

Les 4
  • Feedback verwerken en dezelfde dag voor 23:30 PO1 inleveren



timer
4:00

Slide 54 - Slide

This item has no instructions