Marga Klompé VO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Marga Klompé

Marga Klompé was in 1956 de eerste vrouwelijke minister in Nederland. Ze werkte mee aan de ontwikkeling en uitbreiding van Nederland als verzorgingsstaat. Onder haar leiding kwam de Algemene bijstandswet van 1965 tot stand, die Nederlanders een uitkering garandeert.

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Terugkijken

Afbeelding vergroten

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Marga Klompé

Hoe werkt deze les?

De code van de les: deze kunt u met uw leerlingen delen als zij gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet). Zij kunnen nu interactief deelnemen aan de les.

Devices in de klas: vink aan als uw leerlingen gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet), vink uit als u klassikaal gebruik wilt maken van de les.

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Werkvorm Zoom in

Hoe werkt deze les?

De code van de les: deze kunt u met uw leerlingen delen als zij gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet). Zij kunnen nu interactief deelnemen aan de les.

Devices in de klas: vink aan als uw leerlingen gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet), vink uit als u klassikaal gebruik wilt maken van de les.

Wat zie je? 

Bij de werkvorm Zoom in wordt steeds een nieuw deel van de afbeelding onthuld. Het doel van deze werkvorm is het denken van leerlingen zichtbaar te maken door steeds de vragen te stellen:

Wat zie je? Wat valt je op?

Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

De afbeelding die leerlingen hier zien is een  foto van kabinet-Drees IV. Hier zit maar 1 vrouw in: Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland. 

Wat zie je? 

Wat valt je op?

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 4

Wat zie je? 

Wat valt je op?

Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 4

Wat zie je? 

Wat valt je op?

Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Welke nieuwe vragen heb je nu?

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 4

Aan het einde van deze les kan ik....

 ...in eigen woorden omschrijven wie Marga Klompé was.

... uitleggen waarom Marga Klompé een vrouwelijke pionier voor de Nederlandse politiek was

...begrijpen waarom de benoeming van Marga Klompé, als eerste vrouwelijke minister, in de jaren '50 erg bijzonder was.

...een definitie geven van de verzorgingsstaat en kan ik een voorbeeld geven van enkele wetten die daaruit voortgekomen zijn.

•  Kunnen leerlingen in eigen woorden omschrijven wie Marga Klompé was.
• Kunnen leerlingen uitleggen waarom Marga Klompé een vrouwelijke pionier voor de Nederlandse politiek was
• Leerlingen begrijpen waarom de benoeming van Marga Klompé, als eerste vrouwelijke minister, in de jaren '50 erg bijzonder was.
• Leerlingen kunnen een definitie geven van de verzorgingsstaat en kan ik een voorbeeld geven van enkele wetten die daaruit voortgekomen zijn.

Wat weet jij al over Marga Klompé?

Het doel is hier inzicht te krijgen in de voorkennis van de leerlingen. Wat voor kennis komt er naar boven? Wat weten zij al van Marga Klompé? 

te vragen naar (en vooral feedback te geven op) voorkennis raakt de leerstof beter ingebed. De voorkennis wordt naast de nieuwe informatie, als het ware, in het ‘werkgeheugen’ van de leerling geplaatst (Ausubel, 1968).

Verder is het belangrijk de verkregen antwoorden te gebruiken om verbanden te leggen met het onderwerp van deze les: de verzorgingsstaat.  

Kijk naar de vensterplaat. Waar valt je oog op? 

De eerste vraag over de vensterplaat: 

'Kijk goed naar deze afbeelding...

Wat valt je op? Waar wil je meer over weten?'

Doel: de leerlingen maken kennis met de vensterplaat Marga Klompé. Zij kijken gericht naar de vensterplaat en de details. De bedoeling is interesse op te wekken voor de verschillende beeldelementen. 

 Dit is Marga Klompé (1912-1986). Zij zit achter haar bureau in haar werkkamer. In 1956 wordt zij de eerste vrouwelijke 

 van Nederland.   

Studie

Marga Klompé was oorspronkelijk niet van plan om de politiek in te gaan. Zij koos ervoor om in Utrecht scheikunde te studeren. In het derde jaar, in 1932, ging Marga lesgeven om haar studie  te kunnen betalen.

Slag om de Grebbeberg

In 1940 viel Duitsland Nederland binnen. Tijdens deze meidagen ging Marga Klompé langs apotheken in Arnhem en omgeving om morfine te verzamelen. Deze pijnstiller gebruikte zij om soldaten bij de Grebbeberg te verzorgen. Zij waren gewond geraakt bij het verdedigen van Nederland.

Jeugd

In 1912 wordt Marga Klompé geboren in Arnhem. Zij groeit op in een Katholiek gezin van vijf kinderen. In de jaren 1930 ontstaat er een wereldwijde financiele crisis. Het bedrijf van Marga's vader gaat failliet en hij wordt ziek. Niet werken = geen inkomen. Het gezin krijgt daarom hulp van familieleden en Klompé weet hoe het is om op te groeien met weinig geld.

Minister

Een minister is een persoon die helpt het land te regeren door plannen te maken om Nederland op een bepaald gebied te verbeteren.

Verzetsvrouw

Tijdens de bezetting kon het verzet op haar rekenen, onder meer door haar rol als persoonlijk koerierster van de Utrechtse aartsbisschop De Jong, die het waagde zich ten opzichte van de bezetter zeer kritisch op te stellen. Haar schuilnaam was Dr. Meerbergen. In het verzet maakte ze kennis met de latere premier Willem Drees.  

In deze dia: 

-Informatiebutton: Marga's jeugd

-Informatiebutton: Marga's studie

-Informatiebutton: Slag om de Grebbeberg

-Informatiebutton: verzet

Allen hebben te maken met de ontwikkeling van de persoon Marga Klompé.

Doel: interesse wekken en de leerlingen krijgen een eerste indruk van de hoofdpersoon in deze vensterplaat: Marga Klompé. 

Let op: de hotspots van de informatie over het ene beeldelement moeten worden gesloten, voordat de informatie over een ander beeldelement wordt geopend. : de hotspots van de informatie over het ene beeldelement moeten worden gesloten, voordat de informatie over een ander beeldelement wordt geopend. 

De Grebbeberg

de Vaalserberg

=

Marga Klompé werd geboren in...

Zij ging studeren in...

Waar hielp zij tijdens de eerste bezettingsdagen gewonde soldaten?

Sleepvraag over Marga's jeugd, studie en periode in het verzet. 

Doel: op speelse manier verwerken van de eerder verkregen informatie.

Juiste combinaties: 

geboren - Arnhem 

(Info-button 2: Marga's jeugd)

studeren - Utrecht

(Info-button 3: Marga's studie)

verzorgen soldaten - De Grebbeberg

(Info-button 4: Marga Klompé in het verzet)

Direct na de oorlog wordt ze politiek actief. Ze stoort zich eraan dat haar partij, de Katholieke Volkspartij, geen vrouwelijke parlementariërs heeft. In 1948 wordt ze gekozen in de Tweede Kamer. In haar dagboek schrijft zij: 

'Beëdigd in de Tweede Kamer. Dit moment zal mij bij blijven.  Hoop dat God mij de kracht zal geven om mijzelf te blijven en in deze sfeer iets uit te dragen van de liefde en rechtvaardigheid' 

-Informatie over Marga Klompé als politica voor de Katholieke Volkspartij (KVP). Inclusief citaat uit haar dagboek en foto van Marga op het Binnenhof.

Doel: informeren en amuseren, met vervolgens het kunnen beredeneren in de volgende dia. Introductie op de verdere politieke carrière Klompé. 

Foto: Marga Klompé op het Binnenhof

Dagboek fragment van Marga Klompé, bij beëdiging in de Kamer. uit:

Klompé Marga, Borgman, E., & Plessius, I. (2012). In liefde en rechtvaardigheid : het dagboek van Marga Klompé 1948-1949. bladzijde 8.

Op de foto zie je Willem Drees. Hij is minister als de Tweede Wereldoorlog net voorbij is. Er was veel vernield en het was tijd om het land her op te bouwen. Om deze reden werden er veel nieuwe huizen gebouwd en begonnen de fabrieken weer te draaien.

Klompé gaat in de jaren '50 de politiek in. Hoe zag Nederland er toen uit?

In deze tijd waren er grote gezinnen. Het was normaal dat de man werkte en de vrouw voor de kinderen en het huishouden zorgde. Op zondag ging met met het hele gezin naar de kerk.

Dit is een heel handige spaarpot. Het is een spaarpot waarmee je kan 'budgetteren'. Een budget is het geld dat ergens aan besteed mag worden. Een kledingbudget is bijvoorbeeld geld dat je gebruikt om kleding te kopen. Op die manier weet je zeker dat je niet meer geld uitgeeft dan je hebt.

Minister-president Willem Drees vroeg de mensen om zuinig te zijn. Er werd afgesproken dat de mensen voorlopig moesten werken voor een laag loon. De mensen verdienden dus wat minder geld. Maar daardoor zou de economie van Nederland weer sterk worden.

 Een vrouw die tussen 1924 en 1957 in het huwelijks bootje stapte bracht een groot offer. Zij verloor daarbij automatisch haar baan en had wettelijk niets te zeggen over haar kinderen of haar geld. Op papier werd alles bepaald door haar man, 'het hoofd van het gezin'. Vrouwen kregen dan ook 'huishoudgeld' van hun man om boodschappen van te doen.

Bronnen: 

1e: Willem Drees, 

2e: Nederlands jaren '50 gezin

3e: Zuinige periode

4e: Krantenartikel De nieuwe courant

08-08-1917

 

2. Mejuffrouw Klompé

Marga Klompé is nooit getrouwd. Om deze reden kan zij al in de jaren 1940 in de politiek werken. In deze tijd werden ongetrouwde (jonge) vrouwen aangesproken met 'mejuffrouw'. 

1. Corry Tendeloo

Mede dankzij Tweede Kamerlid Corry Tendeloo wordt de regel van handelingsonbekwaamheid afgeschaft, waardoor getrouwde vrouwen vanaf 1957 zonder toestemming van hun man beslissingen mogen nemen over geldzaken, werk en de opvoeding van de kinderen.

3. Minister Marga Klompé

Nadat ze een aantal jaar in de Tweede Kamer heeft gezeten (sinds 1948) wordt ze in 1952 de eerste vrouwelijke parlementariër voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de voorloper van de Europese Unie. In 1956 wordt ze de eerste vrouwelijke minister in de Nederlandse geschiedenis. Ze krijgt het departement Maatschappelijk Werk in het kabinet-Drees IV.

In deze dia: 

-Informatiebutton: Corry Tendeloo, motie om vrouwen handelingsbekwaam te maken

-Informatiebutton: Klompé als ongetrouwde vrouw in de politieke arena

-Informatiebutton: Haar verdere carriére

Allen hebben te maken met de ontwikkeling van de persoon Marga Klompé.

Bloemetje voor Klompé 

Bij haar eerste ministervergadering werd Klompé ontvangen met een orchidee op haar tafel en verwelkomd de voorzitter van de Tweede Kamer haar met de woorden:

 

‘De maatstaaf der beschaving is nog steeds de plek die een vrouw in de maatschappij bekleedt’ en wenst ‘het nationale politieke leven geluk met de omstandigheid dat het eindelijk en ten langen leste een bewindsvrouw heeft voortgebracht’.

Doel: informeren en amuseren en een indruk krijgen van de manier waarop Klompé sprak.

Hier is een optie tot het tonen van een video over de formatie van een nieuw kabinet Drees en met een interview met de nieuwe minister van Maatschappelijk Werk Marga Klompé. De video is groter te maken.

Quote: Bron: Historiek, ’60 jaar vrouwelijke ministers in Nederland’, https://historiek.net/60-jaar-vrouwelijke-ministers-in-nederland/64094/ 

Wat valt jou in het filmpje op?

Kijkvraag. Helpen leerlingen gericht te kijken.

Waaruit blijkt dat het bijzonder is dat er een vrouwelijke minister is benoemd?

Kijkvraag. Helpen leerlingen gericht te kijken.

Eerste vrouwelijke minister

Vrouwen mogen pas sinds 1917 een rol in de politiek spelen. in 1956 werd Marga Klompé de eerste vrouwelijke minister van Nederland. Met de jaren is het aantal langzaam gestegen. 

in 1956 was Klompé de eerste vrouwelijke minister. Sindsdien is het aantal gestegen.

Beruchte telefoontjes

Een van de geduchtste wapens van Klompé was de telefoon. Ze belde gerust ’s avonds om elf uur naar andere minister. Bijvoorbeeld om hen aan te moedigen om een bepaalde beslissing te maken OF dat zij hun mening wilde weten. Dat waardeerde niet iedereen. Toen ze op een avond haar partijgenoot minister Luns  belde met de vraag: „Wat doet de regering?” antwoordde Luns: „De regering slaapt.”

Poederdoos

Nadat Klompé tot minister was verkozen werd aan haar gevraagd wat de vrouwelijke verandering zou zijn, waarop zij antwoorde: “[niks behalve dat] ik ruimte zal zoeken voor een kam, een borstel en een poederdoos…”.

informeren en amuseren over Klompe's werklust en kam en poederdoos. 

Mannelijke minister-presidenten

Vrouwen mogen in Nederland verkozen worden tot minister-president. De minister-president is de leider van de ministers, die samen met de koning het land besturen. Dit is nog nooit gebeurt.

In 1967 noemde haar politieke partij haar als mogelijke minister-president. De minister-president is de leider van de ministers, die samen met de koning het land besturen. Dit vond Marga Klompé geen goed idee. Ze vond dat Nederland nog niet klaar was voor een vrouw als minister-president. 

Boeken

Gebeurtenissen

Eropuitst

Nederland heeft nog geen vrouwelijke minister-president gehad. Wat vind je daarvan?

😒🙁😐🙂😃

Klompé heeft geholpen om de verzorgingsstaat op te bouwen. Maar wat is dat precies?

Leerdoel: verzorgingsstaat, introductie.

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Klompé heeft geholpen met het opbouwen van e verzorgingsstaat. Maar wat is dat precies?

In een verzorgingsstaat zorgen mensen voor elkaar. Via de belasting zorgt de regering dat zieke, werkloze of arme mensen toch geld hebben om van te leven. 

Draai aan het rad voor voorbeelden van wetten die bij de verzorgingsstaat horen.

A

Willem Drees kwam in 1947 met de 'Noodvoorziening voor ouden van dagen'. Die wet was nodig omdat heel veel mensen toen geen pensioen kregen na hun 65e. Ze hadden dus geen geld als ze oud waren en niet meer konden werken. Willem Drees zorgde ervoor dat die mensen vanaf dat moment wel een uitkering kregen.

C

Als minister voerde Marga Klompé in 1965 de Algemene bijstandswet in. Wie arm was, kreeg voortaan een uitkering. Dankzij deze wetten waren mensen niet langer afhankelijk van hulp van familie en maatschappelijke organisaties.

B

Het bekendste voorbeeld is de Algemene Ouderdoms Wet (AOW) uit 1956. Iedereen vanaf 65 jaar krijgt hierdoor een uitkering (AOW). 

D

Ouderen woonden in die tijd vaak in ‘rusthuizen’, een soort bejaardenhuizen. Maar de omstandigheden waarin ze woonden waren vaak slecht. Marga Klompé zorgde voor een wet met strengere regels voor deze tehuizen. Zo ontstonden verzorgingshuizen.

In deze dia: verzorgingsstaat. In het rad zijn een aantal wetten opgenomen (A t/m D). Deze corresponderen met de informatiebuttons aan de rechterzijde. 

Optioneel filmpje over de bijstandswet

Waar of niet waar?  

Sleep naar het juiste vak.

Waar

Niet waar

Zo blijft de verzorgingsstaat blijft altijd op de zelfde manier functioneren

Tegenwoordig krijgt iedereen vanaf 65 jaar een AOW-uitkering

De Algemene bijstandswet van Marga Klompé is onveranderd gebleven

Door de Algemene Bijstandswet is financiële hulp geen liefdadigheid meer, maar een recht voor iedere inwoner

Roerige jaren '60

De jaren zestig vormen een kleurige periode in de moderne geschiedenis. Het zijn de jaren van toenemende welvaart, de opmars van het televisietoestel, een rebelse generatie en het begin van een  nieuw muzikaal tijdperk. 

Dolle Mina's (1970-1978)

In de jaren zestig van de vorige eeuw laten nieuwe feministen van zich horen: 'dolle mina's'. Ze willen gelijke rechten voor vrouwen. Ze willen zelf kunnen beslissen of ze een kind willen krijgen of niet. Daarom schrijven ze 'baas in eigen buik' op hun buik.

Protestbewegingen (jaren '60 en '70)

De jeugd ging liever voor 'vrede, liefde en geluk' en protesteerden tegen oorlog, tegen klimaatvervuiling en ouderwetse ideeën over relaties en de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. 

In de jaren '60 en '70 had Marga Klompé in haar werk vaak te maken met protesten door jongeren. Zij wilde het anders aanpakken dan hun ouders. De jongeren riepen om liefde, vrijheid en geluk. Klompé stelde zich begripvol naar hen op.

Protesten Vietnamoorlog (jaren '70)

in 1973 protesteren mensen tegen de Vietnamoorlog. Ook Marga Klompé is tegen deze oorlog. Zij zegt: 'niets maar dan ook niets rechtvaardigd dat er opnieuw bruut geweld in Vietnam is losgebarsten'.

In deze dia wordt een beeld geschetst van de jaren de 'protestjaren'. 

Belicht worden: de actiegroep Dolle Mina en de massale demonstratie in 1973 tegen de Vietnamoorlog, waar Marga Klompé aan deelnam.

Doel: contextualiseren. Marga Klompé wordt hier in de tijd geplaatst. 

Optioneel: toespraak Marga Klompé bij de massale protesten tegen de Vietnam-oorlog in 1973

Heb jij ook weleens geprotesteerd?

Ja

Nee

Optioneel: link met persoonlijke leefwereld leerlingen

+/- 1918

jaren '30

1965

1971

1973

1948

1956

1944

Financiële problemen in het gezin Klompé

Ontvangst eretitel 

'minister van staat'

Koerierster in het verzet

Komst in Tweede Kamer

Algemene Bijstandswet

In deze dia koppelen de leerlingen een aantal jaartallen aan een beeld, geluidsfragment of zin. 

Doel: kennis testen maar ook het beredeneren: wat komt eerder/later en waarom? 

Deze sleepvraag biedt een samengevat overzicht van de informatietekstjes.

Tip: het verslepen van de zinnen/afbeeldingen/geluidsfragmenten is wellicht eenvoudiger bij het horizontaal draaien van mobiel/tablet. 

Vandaag heb je geleerd wie Marga Klompé was:

• Geboren in Arnhem
• Verzetsheld
• Eerste vrouwelijke minister van Nederland
• Meegeholpen bij opbouw Verzorgingsstaat
• Minister tijdens de roerige jaren 60

Schrijf drie dingen op die je deze les hebt geleerd

Doel: exit ticket. Het toepassen van een exit ticket is een duidelijk voorbeeld van formatief evalueren in LessonUp, waarbij wordt ingezet op het leerproces. Met een exit ticket geef je leerlingen de mogelijkheid om te reflecteren op de les, zowel op de inhoud als hun eigen rol en/of de opgedane kennis.

Het is handig de leerlingen erop te wijzen dat zij één antwoord kunnen geven. Dus dat de leerlingen de drie dingen in een antwoord verwerken.