6.3 Licht op de verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Geschiedenis

H2

13 februari 2024

Planning

• Terugblik 6.2
• Uitleg 6.3

Wat was het droit divin?

Wat was een oorzaak van de lege staatskas van Frankrijk?

Welke groep hoorde bij de eerste stand?

1. Adel
2. Burgers
3. Geestelijken

Welke groep hoorde bij de tweede stand?

1. Adel
2. Burgers
3. Geestelijken

Welke groep hoorde bij de derde stand?

1. Adel
2. Burgers
3. Geestelijken

Wie waren de bourgeoisie?

1. Priesters
2. Boeren
3. Rijke burgers

6.3 Licht op de verlichting

Leerdoelen

Je kunt het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken uitleggen aan de hand van voorbeelden.

• Je kunt denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen uitleggen.
• Je kunt de relatie tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken uitleggen.

De voorgangers

• Al tijdens de Renaissance werd er veel kennis opgedaan over de natuur. 
  
• Ook werden er tijdens de wetenschappelijke revolutie nieuwe onderzoeksmethoden en wetenschappelijke instrumenten ontwikkeld. 
  

Wetenschappers in de 18e eeuw

Wetenschappers wilde weten hoe mensen het beste konden samenleven. 

In plaats van blind de uitspraken van de Kerk en de koning te volgen, gingen wetenschappers vertrouwen op hun ratio. 

De Verlichting

• Wetenschappers: 'Wij kunnen de samenleving doorgronden en verklaren.' 
  
• Geleerden gingen er vanuit dat mensen kunnen groeien en kunnen leren. Wetenschappers zetten dus logica in om maatschappelijke problemen aan te pakken. 
  
• Deze periode, waarin de wetenschap steeds verder op allerlei vlakken werd uitgeoefend, noemen we de Verlichting.
  

Kritiek op de kerk

• Het eerste gebied in de samenleving waar wetenschappers verandering in wilden brengen, was religie. 
  
• Voorgangers 15/16e eeuw: Erasmus, Maarten Luther.
• Voorgangers 17e eeuw: Balthasar Bekker, Spinoza, Voltaire

In de 18e eeuw

Wetenschappers: 'De kerk én de staat zouden minder macht krijgen als mensen samen de best mogelijke samenleving probeerden te creëren.' 

Ook zouden geestelijken zo minder macht krijgen over het leven van de gewone mens. 

Maar in de 18e-eeuwse maatschappij werden deze ideeën niet goed ontvangen. De ideeën zorgden eerder voor afschuw en ongeloof.

Kritiek op de samenleving

• Wetenschappers in de tijd van de Verlichting hadden niet alleen kritiek op de Kerk en het geloof. 
  
•  Er kwam vooral kritiek op de absolute macht van de koning. 
  

John Locke

•  1632-1704, Engelsman
  
• 'Alle mensen worden vrij en gelijk geboren.'
• 'Iedereen heeft dus dezelfde grondrechten.'
• Tegenstander  van de absolutistische standenmaatschappij

Jean-Jacques Rousseau

•  1712-1778, Fransman
  
• 'Het volk moet de macht hebben.'
• Dit was alleen mogelijk als de democratie zou worden ingevoerd.

Montesquieu 

•  1689-1755, Fransman
  
• 'Een alleenheerser zou altijd zijn macht misbruiken.'
• De absolute macht moest volgens hem in drieën worden gedeeld: in de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
• Driemachtenleer

Leerdoelen

Je kunt het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken uitleggen aan de hand van voorbeelden.

• Je kunt denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen uitleggen.
• Je kunt de relatie tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken uitleggen.

Huiswerk

Maak opdrachten 1 t/m 7 van 6.3