Markt en overheid hoofdstuk 4 oud

Markt en overheid H4
1 / 38
next
Slide 1: Slide
EconomieMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4,5

This lesson contains 38 slides, with text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

Markt en overheid H4

Slide 1 - Slide

Belastingen
  • Ontmoedigen van consumptie
  • BTW en Accijns ('belasting op slechte dingen')
  • Elke belasting heeft ontmoedigend effect => bijvoorbeeld arbeid


Slide 2 - Slide

Vragen
  • Welke marktvorm is dit?
  • Wie grijpt hier in op de markt?
  • Waarom wordt hier ingegrepen?
  • Wat vind je van de manier waarop het ingrijpen tot stand komt?

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Video

Slide 5 - Slide

Externe effecten
  • Positieve of negatieve effecten van productie of consumptie voor de welvaart van anderen (=extern)
      zonder dat hiervoor wordt betaald!
  • Positief: onderwijs, vaccins, zonnepanelen
  • Negatief: milieuvervuiling, geluidoverlast

Slide 6 - Slide

Toekomstige generaties
  • Marktmechanisme/ prijs werkt op de korte termijn

  • Grondstoffen raken op door productie
  • Huizenmarkt ontoegankelijk voor jongeren
  • Baankansen nemen af door verplaatsing productie/automatisering

Slide 7 - Slide

Onder/overproductie
  • Te weinig (of geen) productie (=onderproductie) volgens een puur marktevenwicht
  • Onderwijs, zorg, (huur)huizen
  • Te veel productie (=overproductie) volgens een puur marktevenwicht
  • Vervuilende industrie, eindige grondstoffen

Slide 8 - Slide

Te hoge/lage prijs
  • Maatschappij vraagt om hogere/lagere prijs
  • Levensreddende medicijnen te duur
  • Landbouwproductie te goedkoop (voorbeeld begin)

Slide 9 - Slide

Misbruik marktmacht
  • Monopolisten/oligopolisten pikken het surplus in op de markt. Is dat wel wenselijk/eerlijk?
  • Oliebedrijven en olieproducerende landen (OPEC)
  • 'Bigtech': Google, Microsoft, Alphabet, Twitter (X)

Slide 10 - Slide

Overheidsfalen
  • Verdringing 
  • Cliëntelisme 
  • Informatie verzamelen
  • Voordeel zoeken belangengroepen
  • Korte termijn denken 
  • Vergunningen 
  • Belastingen 
  • Onbetrouwbaarheid 


Slide 11 - Slide

Hoe in te grijpen?
  • Mogelijkheden zijn: regelgeving, kartelverbod, minimumprijs, maximumprijs, belastingen/accijns, subsidie
  • Ingrijpen in een markt heeft weer eigen (ongewenste) bijeffecten!

Bepalen wat de juiste manier is om een markt aan te sturen is dus niet zo eenvoudig! ('market design')



Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Markt in evenwicht
  • Consumentensurplus
  • Producentensurplus


Slide 14 - Slide

Minimumprijs
  • Bescherming producent
  • Consumentensurplus
  • Producentensurplus
  • Aanbodoverschot (vraagtekort)=> opkopen!


Slide 15 - Slide

Slide 16 - Slide

Maximumprijs
  • Bescherming consument
  • Consumentensurplus
  • Producentensurplus
  • Vraagoverschot (aanbodtekort)
  • Er gaat surplus (=welvaart) verloren


Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

ASML Nederlandse Monopolist
  • Monopolist (enige/beste aanbieder) chipmachines
  • Wereldmarkt!
  • Technologische voorsprong

Slide 19 - Slide

Slide 20 - Video

Slide 21 - Slide

Belastingen
  • Ontmoedigen van consumptie
  • BTW en Accijns ('belasting op slechte dingen')
  • Elke belasting heeft ontmoedigend effect => bijvoorbeeld arbeid


Slide 22 - Slide

Slide 23 - Slide

Slide 24 - Slide

Prijsverhogende belasting
  • Voor de producent zijn dit extra kosten (net als grondstofkosten)
  • Komt daarom in de aanbodfunctie van de producent!
  • 5 euro accijns betekent niet oude evenwichtsprijs + 5 euro!

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Slide 29 - Slide

Subsidie
  • Aanmoedigen  van (gewenste) consumptie
  • Zonnepanelen, huur, zorgverzekering
  • Wie krijgt de subsidie? producent of consument


Slide 30 - Slide

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Slide

Slide 33 - Slide

Slide 34 - Link

Slide 35 - Video

Slide 36 - Slide

Organisatiegraad
  • Werknemers die lid zijn van een vakbond zijn 'georganiseerd' (geen losse individuen)
  • Organisatiegraad = percentage werknemers dat lid is van een vakbond (Nederland: 21%)
  • Free-ridergedrag of meeliftersgedrag (speltheorie)


Slide 37 - Slide

Vb.
Door de vakbond ligt het loon van Peter €25,- per maand hoger.
Lidmaatschap vakbond kost €15,- per maand

Slide 38 - Slide