WRE 2AHA - Grammatica - Zinsdelen les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

N E D E R L A N D S

Welkom 2AHA!

Voorbereiding les:

- Materiaal op tafel

- Zitten volgens plattegrond

- Inloggen LessonUp

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Cursus 5 - Grammatica

1. Kletsen over vakantie

2. Planning komende periode

3. Voorkennis: wat weet je al?

4. Herhaling theorie leerjaar 1

5. Herhalingsparagraaf online maken

6. Einde van de les

Hoe was jullie kerstvakantie?

Waar denk je aan bij grammatica?

HAVO

VWO

Je kunt de persoonsvorm in een zin op drie manieren vinden. 

Schrijf mee in je schrift, maak aantekeningen!

De vraagproef

2) Maak van de zin een vraag.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

• Alette, Hester en Fenna hebben woensdag ingehaald. 
• Hebben Alette, Hester en Fenna woensdag een toets ingehaald?

De tijdproef

1) Verander de zin van tijd.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Naud wil in het weekend geen huiswerk maken.
• Naud wilde in het weekend geen huiswerk maken.

De getalsproef

3) Verander het getal (het aantal) van de zin. Het gaat dan niet meer om één persoon, maar bijvoorbeeld om twee.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Tim zat tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.
• Robin en Tim zaten tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.

"De docent behandelt grammatica zinsdelen met twintig leerlingen."
Wat is de persoonsvorm?

Het onderwerp

Het onderwerp in een zin:

'Tijdens zijn show amuseert de cabaretier het publiek met zelfgeschreven liedjes.'

De cabaretier = het onderwerp

Het onderwerp van de zin is vaak een persoon (of dier/ding) die iets doet. Vrijwel elke zin heeft een onderwerp.

• Hoe vind je het onderwerp? Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm

• 
  

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden vormen samen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger heeft het pakketje gisteravond afgeleverd.

gezegde (wg)

Het lijdend voorwerp (LV)

Een lijdend voorwerp geeft meestal aan aan wie/wat iets 'overkomt' of 'ondergaat'

Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de PV en verdeel de zin in zinsdelen.

2. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.

3. Stel de vraag: Wat/Wie + WG + onderwerp?

Norah heeft een warme winterjas gekocht.

Wat heeft Norah gekocht? Een warme winterjas.

Noteer van de volgende twee zinnen de persoonsvorm, het onderwerp,
het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp:

1. Mijn broertje wil elke dag uitslapen.

PV  =                                            OW =

WWG  =                                        LV =

2. Heb ik een nieuwe fiets gekocht? 

PV =                                                OW =

WWG =                                           LV  =

Twee zinnen ontleden

Het meewerkend

Een meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het meewerkend voorwerp is vaak een mens of een dier. Het mv komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met 'vertellen' of met 'geven'.

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met het woordje aan, maar dat hoeft niet. 

voorwerp (mv)

Het meewerkend

• Let op: niet elke zin heeft een meewerkend voorwerp!
• Het mv is namelijk het antwoord op de vraag: aan of voor wie + wg + ow + lv?
  
  Wij hebben mijn neefje voor zijn verjaardag een bioscoopbon gegeven.

voorwerp (mv)

De bijwoordelijke

Soms zijn bijwoordelijke bepalingen niet zo makkelijk te vinden omdat je vragen als waar?, wanneer? etc. niet kan stellen. Maar als je de zinnen op de juist manier ontleedt, blijven ze vanzelf over.

bepaling (bwb)

De bijwoordelijke

Een bijwoordelijke bepaling geeft vaak een tijd, plaats of reden aan. Oftewel: wanneer, waar of waarom iets gebeurd. Een bwb geeft antwoord op de 5 W en H vragen. Let op: niet elke zin heeft een bijwoordelijke bepaling!

Door zwaar onweer ging de wedstrijd gisteravond niet door.

bepaling (bwb)

Tijdens de vakantie is iedereen vast en zeker zeer vrolijk. 

Benoem het zinsdeel 'iedereen'

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

werkwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Tijdens de vakantie is iedereen vast en zeker zeer vrolijk. 

Benoem het zinsdeel 'tijdens de vakantie'.

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

werkwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Geef jij je neefje ook een stukje taart?

Benoem het zinsdeel je neefje'

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

naamwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Wat?	Cursus 5 Grammatica, §1: ZD Herhaling leerjaar 1. (digitale paragraaf).
Hoe?	Je mag zachtjes met elkaar overleggen. Als je oortjes in wilt, dan mag dat.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	Tot het einde van deze les.
Klaar?	Neem de hoofdstukken van Cursus 5 goed door in je boek.

Herhaling leerjaar 1