Boekvergelijking les 2 - Middenstuk, slot en fictiebegrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Boekvergelijking - les 2

Leerdoelen

• (1) Ik weet hoe een betoog is opgebouwd (inleiding, middenstuk, slot).
• (2) Ik kan het schrijfplan invullen.
  
• (3) Ik kan fictiebegrippen gebruiken t.b.v. de argumentatie in mijn middenstuk.
• (4) Ik weet welke signaalwoorden ik kan gebruiken (in mijn middenstuk).

1. We kijken nu de volgende video over de 'opbouw' van een betoog...

Goed schrijven gaat in 4 stappen

1. Oriënteren
2. Voorbereiden
3. Schrijven
4. Herschrijven
   

2. Schrijfplan

Bekijk jouw Schrijfplan voor de Literatuuropdracht.

Download het Schrijfplan.

Maak aantekeningen.

Inhoud Schrijfplan

Bij het invullen van het Schrijfplan ben je eerst bezig met stap 1 (oriënteren).
In het Schrijfplan zet je namelijk het:
Onderwerp

•  In een paar woorden waar de hele tekst over gaat.

Hoofdgedachte:

• In een zin wat de schrijver met zijn tekst wil bereiken.  Bij een betoog geeft de schrijver aan wat hij van het onderwerp vindt.
• Boek X is van betere literaire kwaliteit dan boek Y.
• Boek X is een literair meesterwerk en boek Y is dat niet.
• Boek X is een literair meesterwerk en boek Y is meer lectuur.
  

Tekstdoel:

• Welk doel heeft de tekstvorm van een betoog? --> Overtuigen!

Publiek:

• Je schrijft op voor welk publiek je schrijft. Dit is belangrijk omdat je jouw taalgebruik hierop wilt aanpassen in het betoog.

Inhoud Schrijfplan

Daarna ga je in het bouwplan aan de slag met het nadenken over de inleiding, het middenstuk en het slot (stap 2 voorbereiden).

 Je kiest eerst één van de vier manieren om jouw onderwerp te introduceren:

0 het onderwerp aankondigen
0 een kort, grappig of bijzonder verhaaltje vertellen
0 een of meer vragen stellen

0 de aanleiding voor het schrijven van de tekst noemen

Je introduceert kort én krachtig beide boeken.

Je werkt toe naar een standpunt waarin jouw literaire opvatting naar voren komt (hoofdgedachte van jouw betoog).

Inhoud Schrijfplan [vervolg]

Daarna ga je verder werken aan de ‘kern’ oftewel het middenstuk van jouw betoog.

• In de kern van jouw betoog formuleer jij verschillende deelonderwerpen.

• Per deelonderwerp schrijf je de titel van het deelonderwerp op in het bouwplan (tussenkopje).

• Per deelonderwerp bedenk je één goed argument. Dit argument schrijf je op als kernzin van deze alinea.

• Om jouw argument (de kernzin) te ondersteunen geef je een toelichting of voorbeelden.

Inhoud Schrijfplan [vervolg]

In het slot herhaal je jouw standpunt nog eens (de hoofdgedachte) en kies je één van onderstaande opties om het onderwerp af te sluiten:
0 conclusie
0 samenvatting
0 advies

Je schrijft een aantal steekwoorden op over de afsluiting van het onderwerp.
Je bedenkt een laatste zin die erg pakkend is voor jouw lezer!

Voorbeeld argument

"Op de eerste plaats zorgt het meervoudig perspectief in Boek X voor ontzettend veel spanning. Het boek is niet geschreven vanuit één persoon, maar vanuit meerdere personages. Zo volg je als lezer het Lars, de rechercheur, die probeert om de moord op Wessel op te lossen en je volgt Tim, de moordenaar, die steeds op jacht is naar zijn volgende slachtoffer. Als lezer weet je door dit perspectief meer dan de personages zelf en dat zorgt voor een bepaalde puzzel van de verhaallijnen en een opbouw in de complexiteit van de gebeurtenissen. "Alleen Tim wist dat zijn volgende slachtoffer een vrouw zou zijn." 1 Dit in tegenstelling tot boek Y waarbij...

 1. Sikking, T.  (2022). Het ATC bloedt. Hilversum: Coutinho.

"Op de eerste plaats zorgt het meervoudig perspectief in Boek X voor ontzettend veel spanning. Het boek is niet geschreven vanuit één persoon, maar vanuit meerdere personages. Zo volg je als lezer het Lars, de rechercheur, die probeert om de moord op Wessel op te lossen en je volgt Tim, de moordenaar, die steeds op jacht is naar zijn volgende slachtoffer. Als lezer weet je door dit perspectief meer dan de personages zelf en dat zorgt voor een bepaalde puzzel van de verhaallijnen en een opbouw in de complexiteit van de gebeurtenissen. "Alleen Tim wist dat zijn volgende slachtoffer een vrouw zou zijn." [voetnoot 1]

 1. Sikking, T.  (2022). Het ATC bloedt. Hilversum: Coutinho.

Signaalwoorden opsomming

Literair begrip

Literair begrip

Kernzin

Uitleg/toelichting bij kernzin

3. Herhaling fictiebegrippen

Een greep uit enkele fictiebegrippen

• Spanning
• Meervoudig vertelperspectief
• Alwetende verteller
• Ik-perspectief
• Hij/zij-perspectief (personale vertelinstantie)
  
• Vertelde tijd
• Vertel tijd
• Flashback
• Flashforwards
• Flat Character / Round Character
  

• Motieven
• Thema's
•  Tijdlijn

• Chronologisch
• Niet-chronologisch
• Betrouwbaarheid van het perspectief
• Ruimtes/ruimten
• Open einde
• Setting
  
• Schrijfstijl

Enzovoorts.

Aan de slag!

Wat? Zoek van zes fictiebegrippen de betekenissen op. Gebruik hiervoor Laagland Cursus 1 en Cursus 2. Geef bij ieder fictiebegrip uitleg + een voorbeeld uit een door jullie gelezen boek.

Met wie? In een duo. Je mag samenwerken met klasgenoot naast je.

Hoe? Op laptop in een document in Word.

Tijd? 15 minuten.

Daarna? Presenteren aan de klas.

Aan de slag! Oefening

Wat? Open jullie Schrijfplan in Word. Vul het Schrijfplan in over de door jou gekozen boeken. Denk aan de eisen van de opdracht.

Hoe? Voor jezelf.

Tijd? 20 minuten.

Daarna? Enkele schrijfplannen klassikaal bespreken.

Één les voor de toets vul je met pen en papier het definitieve Schrijfplan in. Schrijfplan mag je meenemen naar de toets. Tijdens de toets Betoog zelf schrijven.

4. Gebruik signaalwoorden in betoog

Weet je het nog?

 Welk woord hoort op het stippellijntje?

 In een tekst zijn er ...... tussen woorden,  

 zinnen en alinea’s.

 

 Vraag 1 van 10

1. leestekens
2. teksten
3. verbanden
4. regels

 Hoe noem je woorden die wijzen op een 

 verband tussen zinnen of alinea’s?

 Vraag 2 van 10

1. trefwoorden
2. synoniemen
3. signaalwoorden
4. uitdrukkingen

 Hoe mag je signaalwoorden ook noemen?

 Vraag 3 van 10

1. verbindingswoorden
2. verwijswoorden
3. synoniemen
4. werkwoorden

 Maak de zin af.

 Aan een signaalwoord kun je zien ...

 Vraag 4 van 10

1. uit hoeveel alinea’s de tekst bestaat.
2. wat voor soort zin er in de tekst staat.
3. uit hoeveel zinnen de tekst bestaat.
4. wat voor soort verband er in de tekst staat.

 Wat is een voorbeeld van een  

 tekstverband?

 Vraag 5 van 10

1. opsomming
2. tegenstelling
3. reden
4. oorzaak-gevolg

 Op welk tekstverband wijzen de   

 signaalwoorden maar, toch en echter?

 Vraag 6 van 10

1. opsomming
2. tegenstelling
3. reden
4. conclusie

 Op welk tekstverband wijzen de   

 signaalwoorden want en omdat?

 Vraag 7 van 10

1. opsomming
2. conclusie
3. tegenstelling
4. reden

 Op welk tekstverband wijzen de  

 signaalwoorden daardoor en zodat?

 Vraag 8 van 10

1. oorzaak-gevolg
2. opsomming
3. conclusie
4. tegenstelling

 Om welk tekstverband gaat het hier?

 Ik kreeg een hapje en een drankje. 

 Vraag 9 van 10

1. reden
2. opsomming
3. oorzaak-gevolg
4. tegenstelling

 In welke zin wijzen de signaalwoorden  

 op een volgorde in tijd?

 Vraag 10 van 10

1. Ik wil langskomen. Ik heb echter geen tijd.
2. Eerst ga ik sporten, daarna kom ik langs.
3. Ik heb tijd om langs te komen en ook veel zin.
4. Ik kom langs, omdat ik daar veel zin in heb.

 Opdracht 1: lees de tekst en beantwoord daarna vragen

 Opdracht 1: lees de tekst en beantwoord daarna vragen

 Welk rood signaalwoord in de tekst wijst op een tegenstelling?

  Op welk tekstverband dat begint met een R wijst het signaalwoord omdat?

 Opdracht 2

 Welk signaalwoord dat   

  eindigt op een S hoort op 

  het laatste stippellijntje?

  Op welk tekstverband wijst

  het signaalwoord dus?

1. opsomming
2. oorzaak-gevolg
3. conclusie
4. tegenstelling

 Opdracht 3

Signaalwoord

Geen signaalwoord

 

   ook

   aan

  word

   zo

  door

  slecht

Tekstverband = uitleg

Tekstverband = opsomming

Tekstverband = tegenstelling

 

   ook

  bijvoorbeeld

    zo

    maar

 Opdracht 4

 Welk signaalwoord dat wijst op 

 het tekstverband oorzaak-gevolg 

 staat in zowel zin 4 als 7?

“Wanneer het volle maan is  

 en de maan het  dichtst bij  

 de aarde staat ...” Van welk  

 tekstverband is hier sprake? 

1. volgorde in tijd
2. tegenstelling
3. oorzaak-gevolg
4. opsomming

In jullie betoog kun je de volgende signaalwoorden gebruiken...

Tot slot

Aan de slag!

Wat? Open opnieuw jullie Schrijfplan in Word. Noteer bij ieder onderdeel in het Schrijfplan (iedere alinea) welke signaalwoorden je van plan bent te gaan gebruiken. Gebruik hiervoor slides 46 t/m 50 van deze les.

Hoe? Voor jezelf.

Tijd? 10 minuten.

Daarna? Klassikale terugkoppeling en afsluiting les.

Einde les

Vooruitblik...

Beeldspraak en stijlfiguren tijdens de volgende les