Turf, Steenkool en Stoommachines

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Turf, steenkool en stoommachines

Deze les leren hoe we hoe het tekort aan brandhout werd opgelost in Nederland.

In Groot-Brittannië was er een andere oplossing. We zullen zien dat dit leidt tot een uitvinding die de wereld op zijn kop zou zetten.

Hoe zat het ook al weer
rond het jaar 1000 was Europa bedekt met bos

1. waar
2. niet waar

Rond 1500 stond er een boete op het los laten lopen van een koe in het bos

1. dit klopt
2. dit klopt niet

Na 1500 gebruikte men turf als brandstof. Turf wordt gewonnen uit veen. Hout werd te duur om als brandstof te gebruiken. Men noemde turf "het bruine goud". In West-Nederland lag het veen laag. In Oost-Nederland lag het veen hoger. Waar het veen verdween veranderde het landschap. In West-Nederland ontstonden plassen, in Oost-Nederland kwam zandgrond tevoorschijn.

Steenkool

In Engeland gebruikte men steenkool als brandstof toen hout te duur werd.

Nadeel: veel luchtvervuiling.

Steenkool zit diep in de grond.

Er werden mijnen gegraven om steenkool uit de grond te halen.

Mijn = een plaats waar vaste, natuurlijke hulpbronnen worden gewonnen.

Steenkool zit diep in de grond. Hoe meer kool er nodig was hoe dieper men moest graven. In de diepere gangen lag grondwater, dit werd met emmertjes uit de mijn geschept. in 1712 vond Thomas Newcomen machine uit  die het water uit de mijn kon pompen. De machine werkte op stoom. Nadeel was dat deze machine zelf ook weer op steenkool werkte.

1764: De stoompomp door James Watt verbeterd  

De stoommachine van James Watt kon andere machines aandrijven.

Er kwamen fabrieken waar veel producten tegelijk gemaakt konden worden.

Ambachtslieden verloren hun inkomsten en trokken naar de gebieden waar wel werk was. Rond de fabrieken ontstonden steden.

Binnen korte tijd veranderde de samenleving. 

Industriële Revolutie: verandering van handmatige
productie naar machinale productie in fabrieken. 

                                       

1760 Industriële Revolutie in Engeland - 1850 Industriële Revolutie in Nederland.

West Nederland

Oost Nederland

Laagveen

emmer aan lange stok

kanalen graven dan blokken steken

Er blijven plassen over

akkerland

Zandgrond

Hoogveen

Koeien

Welke bewering is waar?

1. de bovenste veenlaag, de bolster, is erg goed bruikbaar als brandstof
2. Veen bestaat uit resten van planten
3. Zowel ongedroogd als gedroogd veen kun je gebruiken als brandstof
4. turf kon in heel Nederland in de grond aangetroffen worden

Oven

Hier komt de stoom in

De stoom duwt dit onderdeel omhoog

Dit onderdeel beweegt op en neer. Zo wordt grondwater opgepompt

Waar kon de stoommachine in ons land ook goed voor gebruikt worden?

50 na Christus

1712

1764

Heron

Newcomen

Watt

Zelf aan het werk

leer: begrippen blok 1 en 2

lees 

blz. 59 "Turf: brandstof uit het moeras;

blz. 60 "Steenkool" en "Stoommachines"

maak blz. 22/24 opdr. 7, 8, 10, 11, 13, 14 

ik weet nu dat in het westen van ons land veel plassen ontstaan zijn door de turfwinning

😒🙁😐🙂😃

Ik weet nu dat de stoommachine is uitgevonden om meer steenkool uit de mijnen te kunnen halen

😒🙁😐🙂😃