Anatomie 2.1.2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 2

Periode 1

Leerjaar 2

Lesindeling

1. Welkom 

2. Lesindeling + Lesdoelen (5 min.)

3. Herhaling vorige les (5 min.)

4. Prikkels en sensoren (25 min.)

5. Herhaling lesdoelen (5 min.)

6. Huiswerk en afsluiting (5 min.) 

Lesdoelen

Aan het eind van de les:

1. Kun je uitleggen hoe jij de omgeving waarneemt
2. Ken jij twee soorten zintuigcellen
3. Kun jij uitleggen wanneer zintuigcellen op een prikkel reageren
4. Kun jij 6 soorten sensoren benoemen

Zintuigen

• Zorgen voor waarneming van de omgeving
• Zintuigcellen vangen prikkel (stimulus) van omgeving op
• Receptor in zintuigcel vangt prikkels op
• Prikkel wordt elektrisch signaal (receptorpotentiaal)
• Elektrisch signaal via zenuwcellen (neuronen) naar hersenen
  

Soorten zintuigcellen

Exteroceptoren: reageren op prikkels van buiten het lichaam

- smaak, geur, tast, licht, geluid

Interoceptoren: reageren op prikkels van binnen het lichaam

- Proprioceptoren: informatie over bewegingsapparaat

- In orgaanwanden

Hoe meer receptoren, hoe gevoeliger

Prikkelgeleiding

Prikkeldrempel: minimale prikkel die nodig is om een elektrisch signaal te veroorzaken

Kenmerken zintuigcellen

Adequate prikkel: specifieke prikkel waarop een sensor reageert (bijvoorbeeld licht) 

Specifieke gevoeligheid: een adequate prikkel heeft een lagere prikkeldrempel (ogen zijn gevoeliger voor licht dan voor druk)

Gewenning/adaptatie: aanpassing van zintuigen aan prikkel

- positief of negatief

Negatieve adaptatie: minder prikkels komen door (wonen naast het spoor/snelweg)

Positieve adaptatie: meer prikkels komen door (ogen wennen aan donker)

Op welke prikkel reageren lichtsensoren?

1. Licht
2. Geluid
3. Druk
4. Pijn

Op welke prikkel reageren chemosensoren?

1. Druk
2. Smaak
3. Licht
4. Pijn

Soorten sensoren

Wat	Waar	Waarom
Mechanosensoren	Oren en huid	Reageren op trillingen, druk of uitrekken
Pijnsensoren	Bijvoorbeeld in de huid	Reageren op prikkels die mogelijk schadelijk zijn en beschadiging
Thermosensoren	Bijvoorbeeld in de huid	Reageren op temperatuursverandering
Lichtsensoren	Ogen	Reageren op licht
Chemosensoren	Neus en mond	Reageren op chemische prikkels
Proprioceptoren	Spieren, pezen, gewrichten, evenwichtsorgaan	Reageren op stand van het lichaam

Mechanosensoren reageren bijvoorbeeld op geluidstrillingen

Pijnsensoren zijn vrije zenuwuiteinden en het kan hierbij gaan om mechano-/chemo-/ en thermosensoren. Hoe sterker de pijnprikkel, hoe heviger de pijn

Lichtsensoren hebben een specifiek bereik: UV-licht en infrarood valt hierbuiten

Pijn...

Thermosensor: > 35 graden

(diep in de huid)

Chemosensoren: cellen beschadigen, komen stofjes vrij

Mechanosensoren/ beschadiging

Thermosensor: < 38 graden

(net onder de huid)

Mechanosensoren reageren bijvoorbeeld op geluidstrillingen

Pijnsensoren zijn vrije zenuwuiteinden en het kan hierbij gaan om mechano-/chemo-/ en thermosensoren. Hoe sterker de pijnprikkel, hoe heviger de pijn

Lichtsensoren hebben een specifiek bereik: UV-licht en infrarood valt hierbuiten

Aanraking

Meer druksensoren zorgt voor 

nauwkeuriger onderscheid

Actieve tastzin: zelf iets aanraken

Passieve tastzin: bij aanraking

Lesdoelen

Aan het eind van de les:

1. Kun je uitleggen hoe jij de omgeving waarneemt
2. Ken jij twee soorten zintuigcellen
3. Kun jij uitleggen wanneer zintuigcellen op een prikkel reageren
4. Kun jij 6 soorten sensoren benoemen

Huiswerk

Maken: Expertcollege Middenoorontsteking