De oudere

• Ontwikkelingsfasen
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleiden van ouderen

Vandaag eerst een terugblik

Wat is de leeftijd van een oudere?

1. 60 of ouder
2. 63 of ouder
3. 65 of ouder
4. 67 of ouder

Opdracht maken:
Noem 2 voordelen van het ouder worden

Wie worden er gemiddeld ouder in Nederland?

1. Vrouwen
2. Mannen

Ouderen

Kwetsbare ouderen met gezondheidsproblemen:

Gezondheidsproblemen en psychische aandoeningen (dementie, depressie)

Ontwikkelingsfase is vanaf 65 jaar.
Senioren vanaf 55 jaar; subgroepen: 
vroege ouderdom (55-65 jr)

ouderdom (65-75 jr)

hoogbejaard (75+)

Ouderen in Nederland

Vergrijzing

Dubbele vergrijzing

Ouderen en gezondheid

Meer dan 60% gezond van 65-74-jarigen

50% gezond van 75+

Ongezonde leefstijl:

voeding en beweging

overgewicht en alcohol

psychische problemen

Aandoeningen en doodsoorzaken

Valincidenten: duizeligheid, evenwicht, gezichtsproblemen en afname spiermassa.

Overgewicht: opleidingsniveau speelt een rol, meer mannen

Belang van bewegen: veel positieve effecten

Belang van bewegen

- de cognitie en aanspreekbaarheid

- behoud van bewegingsvaardigheid

- lichamelijke conditie

- verkleint risico valincidenten

- verbetert slaap-waakritme

- vermindert de kans op depressie

- helpt decubitus voorkomen

- vermindert de kans op incontinentie

Hoeveel jaar worden vrouwen gemiddeld ouder dan mannen?

1. 20 jaar
2. 5 jaar
3. 10 jaar
4. 2 jaar

De leeftijd die iemand uiteindelijk behaalt, is van verschillende factoren afhankelijk. Leefstijl speelt een belangrijke rol maar ook erfelijke factoren zijn hierop van invloed. Er zijn families waarvan de leden gemiddeld allemaal een hoge leeftijd bereiken, maar ook families waar dat niet zo is. De gemiddelde levensverwachting in Nederland was in 2018 voor mannen 80,2 jaar en voor vrouwen 83,3 jaar. De meeste mensen in Nederland overlijden aan kanker en hart- en vaatziekten.

Pensioen en dagbesteding

Een aantal veranderingen is voor mensen onvermijdelijk, zoals met pensioen gaan. Voor veel ouderen breekt dan een periode aan waarin ze in goede gezondheid kunnen genieten van hun vrije tijd. Ze hebben tijd voor hobby’s, reizen, oppassen op de kleinkinderen en bezoek aan familie en vrienden. Er zijn ook veel mensen die niet graag met pensioen gaan. Ze zijn bang dat ze in een gat vallen. Daarom is andere dagbesteding zo belangrijk.

Waar denk je aan bij dagbesteding voor ouderen?

 Stimuleer oudere cliënten om vrijwilligerswerk op te pakken, lid te worden van een vereniging, een kaartavond te bezoeken, enzovoort.

Na pensionering van één van beiden of van beiden zijn man en vrouw weer veel op elkaar aangewezen. De kinderen zijn immers de deur uit. Dat kan een behoorlijke druk op de relatie leggen, zeker als de oudere de pensionering niet positief beleeft en liever was blijven doorwerken. Soms eindigt de partnerrelatie alsnog in een echtscheiding, maar dit komt niet zo vaak voor. De meeste ouderen slagen erin een hernieuwde balans te vinden.

In een partnerrelatie krijgt één van beiden partners vroeg of laat te maken met het overlijden van de partner. In de meeste gevallen overlijdt de man eerder dan de vrouw. Komt het verlies plotseling dan is dat extra traumatisch. De achterblijver heeft zich er niet op kunnen voorbereiden en geen afscheid kunnen nemen. Weet je van tevoren dat de ander zal overlijden, dan kun je wél afscheid nemen. Dat maakt het gemakkelijker vrede te hebben met het overlijden van de partner. Degene die na het overlijden van de partner achterblijft, staat voor de taak het eigen leven opnieuw vorm te geven. Weduwen slagen hier over het algemeen beter in dan weduwnaars. Dit komt doordat vrouwen emotioneel meer onafhankelijk in het leven staan dan mannen. Vrouwen hebben vaak naast hun man andere belangrijke persoonlijke vriendschappen. Mannen hebben dit soort vriendschappen vaak niet.

Kinderen en kleinkinderen kunnen in het leven van de oudere een belangrijke rol spelen. De kinderen worden vaak bijgestaan met advies en ook met praktische hulp. Is de oudere nog fit en actief, dan zijn vooral de kleinkinderen een bron van vreugde. Het leven krijgt een nieuwe inhoud: de oudere onderneemt vaak allerlei activiteiten met ze. Als de oudere hulpbehoevend wordt, komt er gaandeweg een omkering van de ouder- en kindrollen. De oudere raakt afhankelijk van de mantelzorg die zijn kinderen geven.

Ook de omgeving van de oudere verandert. Soms letterlijk vanwege een verhuizing naar een kleinere woning of zorgcentrum. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer leeftijdgenoten er wegvallen. Vrienden, broers en zussen en kennissen kunnen overlijden en ook hun eigen partner (zie hiervoor). Niet alleen door de dood verliest de oudere dierbaren om zich heen maar ook door bijvoorbeeld opname in een verpleeghuis of door dementie. Mensen verliezen hun sociale contacten en kunnen zich erg eenzaam gaan voelen. Sommige ouderen trekken zich daardoor terug in hun eigen wereld. Die wereld wordt steeds kleiner. Als er weinig of geen contacten zijn met jonge mensen wordt het meegaan met de veranderende samenleving ook steeds moeilijker.

Evenals voor de volwassenen geldt voor de ouderen dat de meeste mannen en vrouwen seksueel actief blijven. Wel kan de seksuele activiteit afnemen of veranderen. Bij ouderen krijgt seksualiteit een andere betekenis dan vroeger: erotiek, sensualiteit en intimiteit worden belangrijker dan het hebben van gemeenschap.

Veel ouderen kijken positief naar wat ze nog kunnen. Als mensen minder positief zijn, luister dan goed naar je cliënten. Iemand mag best verdrietig zijn over iets. Als hij daarna zijn leven maar weer oppakt en verdergaat. Jij stimuleert de oudere daarin. Probeer je in te leven in zijn situatie. Bedenk welke veranderingen iemand allemaal heeft meegemaakt en houd daar rekening mee. We spreken van een kwetsbare oudere als de oudere fysieke, psychische en/of sociale problemen heeft, met als gevolg dat er het risico is van sociale problematiek.

Geduld

Bij de begeleiding van ouderen houd je er rekening mee dat alles trager gaat. Mensen zijn eerder moe en de zintuigen gaan achteruit. Je helpt ouderen waar dat nodig is. Maar geef ze de tijd en de ruimte om zelf te doen wat ze nog zelf kunnen. Dat vraagt soms veel van je geduld. Luister naar de verhalen van mensen of stel vragen over iemands leven. Veel oudere mensen vinden het fijn als je even de tijd neemt voor een praatje.

Pas je aan

Slecht zien en doofheid kan mensen het gevoel geven dat ze worden buitengesloten. Praat duidelijk en met het gezicht naar de oudere toe. Leg rustig uit waar je het over hebt als een oudere hierom vraagt. Als je eten rondbrengt, vertel je wat er op het bord ligt. Leg alles op zijn vaste plek terug en zorg dat de loopwegen vrij zijn. Bij ouderen met geheugenproblemen kun je samen hulpmiddelen bedenken. In een mooie agenda kunnen zij afspraken noteren, maar ook leuke voorvallen en andere dingen om te onthouden.

Wees beleefd

Let er bij de begeleiding van ouderen op dat je beleefd bent. De meeste ouderen vinden het prettig als je ze met ‘u’ aanspreekt en met ‘meneer’ en ‘mevrouw’. Zorg ervoor dat je ouderen die dement zijn niet als een kind aanspreekt. Ouderen zijn geen kinderen!

Lees blz. 31 en onderstreep de moeilijke woorden!

Daarna gaan we ze samen bespreken!

Zou je met ouderen willen werken? Waarom wel of niet?