HS4 samenvatten en afsluiten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Waarover gaat de toets?

Hoofdstuk 4 - belangrijkste onderwerpen:

• Verschillende typen reacties
• Moleculen bestaan uit atomen
• Reactievergelijkingen opstellen

Reactievergelijkingen zijn heel erg belangrijk!

Wat moet je ook weten?

• Je kent het verschil tussen een fase-overgang , stoffen mengen/scheiden en een chemische reactie
• Je kent het verschil tussen een ontleding en een verbranding
• Je kunt uitleggen wat thermolyse, fotolyse, elektrolyse zijn
• Je kunt een reactieschema van een reactie opstellen in woorden & met formules. 
• Je kunt een reactieschema kloppend maken

Wat weet je al?

• alle stoffen bestaan uit moleculen
  
• stofeigenschappen 
• bij een chemische reactie veranderen stoffen blijvend
  
•  reactieschema maken
  

Reactieverschijnselen

Waar je aan kunt zien dat er een reactie plaatsvindt:

veranderen van kleur, geur, smaak

ontstaan van rook, gassen, licht, warmte

Hoe herken je een chemische reactie?

Door één of meerdere reactieverschijnselen waar te nemen EN verandering van stofeigenschappen:​

Kleurverandering                                           ​Ontstaan van gasbelletjes​

Knal​                                                                       Lichtflits​

Vuur                                                                      Rook​

Warmte​                                                               Geur​

0

ontleden - verbranden?

ONTLEDEN:

Als er maar 1 beginstof is en er is toch een reactie: ONTLEDEN

VERBRANDEN

Als er 2 beginstoffen zijn en 1 is zuurstof: VERBRANDEN.

Bij een verbranding ontstaan verbrandingsproducten.

Reactieschema maken:

• Zet een streep onder elke stof die je in de vraag tegenkomt
• Zet de beginstoffen vóór de pijl 
• Zet de reactieproducten ná de pijl

Beginproducten    -->  Reactieproducten

Eerst hebben we dit gedaan in woorden, " waterstof + zuurstof --> water "

Daarna hebben we het geleerd in formules - waarvoor we eerst het verschil leerden tussen atomen en moleculen.

Wat je al moet weten

• Zuivere stoffen bestaan uit 1 soort moleculen
  
• Bijna alle zuivere stoffen kan je ontleden (uit 1 stof ontstaan dan dus 2 of meer andere stoffen!)
  

                    Formule van water: H₂O

water

watermoleculen

2 waterstofatomen

en 1 zuurstofatoom

Niet-ontleedbare stoffen

Als je een stof niet verder kunt ontleden, dan is het een element.

Elementen zijn losse atomen.

De eerste letter van een symbool ALTIJD een hoofdletter.

De tweede letter van een symbool ALTIJD een kleine letter.

Bijvoorbeeld Fe = ijzer

volgende dia: jezelf overhoren/spel spelen

www.cram.com

Verbinding

• Een verbinding bestaat uit 2 of meer atomen die aan elkaar vastzitten.
• Een  verbinding is ontleedbaar 
  
• Een verbinding heeft totaal andere eigenschappen dan de elementen die in de verbinding voorkomen.
  
• Een verbinding heeft een formule (H₂O bijv.)
• Verbindingen bestaan uit MOLECULEN
  

Element

1. Een element bestaat uit 1 soort atomen
2. Een element is niet ontleedbaar
3. Een element heeft een symbool (hoofdletter+ soms ook kleine letter)

Voorbeelden van elementen:

H       waterstof

He     helium

Fe     ijzer

Reactievergelijkingen kloppend maken

Onthouden:

Kleine getalletje in de molecuulformule. Bv 2 in SO₂ 

_{Coëfficiënt: getal voor de molecuulformule. Bv 5 in 5NaCl} 

_{Sommige atomen zijn altijd met z'n tweeën:} 

_{Claartje Fietst In Haar Onderbroek Naar Breukelen}

_{C, F, I, O, N en B dus :)}

Vervang de woorden door molecuulformules:
methaan + zuurstof --> water + koolstofdioxide

Reacties kloppend maken

• Voor en na de pijl moeten van elke soort evenveel atomen zijn 
  
• Aan de moleculen zelf mag je niets veranderen (de index verandert niet) 
  
• Als je op een half getal uitkomt voor de moleculen, doe je alle getallen (coëfficiënten) keer 2 
  
• Uiteindelijk moeten de coëfficiënten de kleinst mogelijke hele getallen zijn. 

Kijk voor meer uitleg de twee youtubefilmpjes die ik op Teams heb gezet.

Begin NIET met het veranderen van de coëfficiënt voor een "losse"  (zoals bijvoorbeeld H of Fe) maar met een ingewikkeldere combi (bv H2O).     De "losse" bewaar je tot het laatste moment.

Reactievergelijkingen snappen (volgende slide)

Opdrachten:

1. Doe de inleiding. Zet daarbij bij hulpmiddelen de weegschaal aan. Dit doe je voor de drie reacties. 

2. Daarna klik je op spel. Begin met niveau 1. 

phet.colorado.edu

Aan de slag

• (link vorige slide) Doe de inleiding. Zet daarbij bij hulpmiddelen de weegschaal aan. Dit doe je voor de drie reactievergelijkingen. 
  
• (link vorige slide) Daarna klik je op spel. Begin met niveau 1, daarna niveau 2. 

• Maak uit het boek 65 t/m 69 als je dat nog niet gedaan had, kijk zelf na met het digiboek.

Daarna ben je klaar.  Succes met de toets! Geef nog even een reactie op de volgende slide!

Wat vond je van deze LessonUp? Geef een tip en een top.