Trauma Nek en Rug les 3

• Triage
• MBO
• Studiejaar 1,4

Trauma nek en rug

Les planning

1. presentie 3 min
2. herhaling vorige week 10 min 
3. oefenen met triage gesprek 40 min
4. Trauma Nek en Rug 15 mi
5.  Evaluatie 5 min
6. Huiswerk :E-learning Trauma Nek en Rug 30 min
7. afsluiting

Leerdoelen

Na deze les:

Kan je duidelijk vertellen welke voorbeelden er van trauma nek en rug zijn en waarom ze samen zijn

Kan je duidelijk de gevaren van nek en rugklachten beschrijven

Kan je de juiste adviezen geven bij elke urgentie

Herhaling vorige lessen

Er volgen meerkeuze vragen op die op tijd gaan. Je hebt 30 seconden om te antwoorden. Om te kijken wat jullie hebben onthouden van de vorige lessen. 

Een patiënt komt binnen met een klein snijwondje in de buikstreek. De wond is oppervlakkig, er is geen sprake van hevig bloedverlies en de patiënt heeft weinig pijn. Wat is de beste eerste actie?

1. Direct de ambulance bellen
2. De wond schoonmaken en steriel afdekken
3. Druk uitoefenen en naar de eerste hulp gaan
4. De wond negeren en het zal vanzelf genezen

Een man heeft een diepe steekwond in zijn buik. Hij klaagt over intense pijn, er is hevig bloedverlies en hij is bleek. Wat is de juiste actie?

1. De wond dichtdrukken en naar de huisarts gaan
2. De wond verbinden n vragen of hij het zo red
3. Direct 112 bellen en de wond met steriel verband afdekken zonder het voorwerp te verwijderen.
4. Proberen het bloeden te stoppen en dan zelf naar het ziekenhuis rijden

Een fietser is gevallen op zijn stuur en klaagt over pijn in zijn buik, maar er is geen zichtbare verwonding. Hij voelt zich wel wat duizelig en misselijk. Wat is de juiste actie?

1. Direct naar de spoedeisende hulp voor verder onderzoek
2. Een pijnstiller geven en naar huis laten gaan
3. Een huisarts bellen voor een afspraak
4. Advies geven om thuis uit te rusten en de pijn in de gaten te houden

Een kind is gevallen en heeft een lichte blauwe plek op zijn buik. Hij heeft wat pijn, maar hij kan normaal eten en drinken. Wat is de juiste actie?

1. Direct naar de spoedeisende hulp
2. De plek observeren en rust adviseren
3. Een ambulance bellen
4. Een pijnstiller geven en het kind laten spelen

Een vrouw begint plotseling moeite te krijgen met praten en haar spraak is onsamenhangend. Wat is de juiste actie volgens de FAST-methode?

1. Haar vragen of ze even wil gaan liggen en rusten
2. Direct 112 bellen en aangeven dat je vermoedt dat het om een beroerte gaat
3. Haar kalmeren en een glas water aanbieden
4. Haar naar de huisarts brengen voor onderzoek

Een patiënt vertoont plotseling de symptomen van een beroerte: een scheef gezicht, verzwakte arm en verwarde spraak. Wat is de belangrijkste factor volgens de FAST-methode bij het bepalen van de urgentie?

1. Face
2. Arms
3. Speech
4. Time

Triage gesprekken

De spinner bepaald wie het triage gesprek gaat voeren.

Deze persoon komt vooraan zitten zodat hij of zij niet wordt afgeleid door de rest. En je werkt in Promedico

40 min. 

De andere gaan observeren en vullen het evaluatieformulier in. 

1. Rugklachten

2. Nekklachten

Wie heeft zich voorbereid?

Vragen?

Snap je alle begrippen/woorden?

Waardoor komt pijn onder in de rug?

Het is niet duidelijk hoe pijn onder in de rug precies ontstaat. Artsen denken dat de spieren, banden en botten onder in de rug tijdelijk niet goed samenwerken.

De kans op pijn onder in de rug is groter bij:

- overgewicht

- veel stress

- werk dat zwaar is voor je lichaam

- lang autorijden

- veel tillen

- de rug veel draaien en buigen

Verschillende soorten rugpijn 

- Acute lage rugklachten 
- Sub acute lage rugklachten
- Chronische rugklachten

 - Achterliggende ziektebeelden

Acute lage rugklachten

- vaak bij gezonde personen
- wanneer ontstaat het?

- patiënten ervaren veel pijn
- verwachtingspatroon patiënt bespreken 
Behandeling = blijven bewegen, warmte en pijnstilling

Pijn onder in de rug gaat meestal vanzelf over. De pijn wordt meestal binnen 4 weken minder als je veel blijft bewegen.

Adviezen:

Ga zo veel mogelijk door met wat je normaal elke dag doet. Zoals het huishouden, je werk en hobby's.

Zo maak je de kans kleiner dat de pijn lange tijd blijft.

Zorg dat je veel beweegt. Dat is belangrijk, ook al heb je veel pijn.

Je kunt met bewegen niets stuk maken in je rug, ook niet als het veel pijn doet. Bewegen helpt juist om beter te worden.

Zit niet te lang stil in dezelfde houding.

Ga bijvoorbeeld na 15 minuten zitten steeds even staan, een stukje lopen of een oefening doen.

Beweeg elke dag ook een halfuur of langer actief.

Bijvoorbeeld wandelen of fietsen.

Sporten zoals zwemmen, fietsen en hardlopen kunnen helpen je lichaam sterker en soepeler te maken. Je wordt er ook fitter van.

Ook bij heftige pijn in je rug is het goed om te blijven sporten.

Bijvoorbeeld zwemmen of wandelen.

Sub acute lage rugklachten

- Wat langere aanloop voor het echt erger wordt, of knapt niet op.

- Levensstijl kan er mee te maken hebben.

- Behandeling van klachten, 

- Evt. fysiotherapie  

- Klachten kunnen wel  6 weken tot 3 maanden duren

Chronische rugklachten

- Alle rugpijn die langer dan 3 maanden bestaat

- Oorzaak is vaak niet duidelijk

- Fysiotherapie van belang

- Rugpijn in algemeen voorkomen: spieren sterker maken, gewicht verliezen, goed tillen en juiste houding

Achterliggende ziektebeelden

• Aneurysma 
• Cauda equinasyndroom 
• Niersteenkoliek 
• HNP (hernia nuclei pulposi) 
• Urinewegproblemen 
• Osteoporotische inzakkingsfractuur door osteoporose (botontkalking)
• Wervelmetastase

- Cauda syndroom in volksmond: 

door de wervelkolom lopen zenuwen, bundel van uitlopers ruggenmerg zenuw, lijkt op paardenstaart.

Schade aan de zenuw van de bundel uitlopers, werken als boodschapper tussen hersenen 

HNP

- Een tussenwervelschijf die uitpuilt en op een zenuw drukt. Geeft pijn in een bil/been. Pijnstillers en in beweging blijven op geleide pijn kan helpen. 75% gaat binnen 12 weken vanzelf over

- Wanneer bellen (bekend met hernia)? Minder kracht in benen, op tenen/hakken staan lukt niet, doof gevoel schaamstreek/anus, niet meer kunnen plassen, of incontinentie urine

Aneurysma (U1)

Cauda equinasyndroom (U2)

Niersteenkoliek (U2)

HNP (hernia nuclei pulposi) (U3-met neurologische uitval)

Urinewegproblemen (met koorts U3-zonder koorts U4)

Osteoporotische inzakkingsfractuur door osteoporose (botontkalking)

Wervelmetastase

We nemen de triagekaart door

Wanneer pijn onder in de rug als hevig (>8) wordt beschreven, welke urgentie past daarbij?

1. U4
2. U2
3. U3
4. U1

Wanneer iemand hevige pijn aangeeft die niet onder in de rug zit, welke urgentie kies je dan?

1. U1
2. U3
3. U2
4. U4

Mevrouw Haverkamp belt over haar man, die klaagt over extreme rugpijn en heeft het gevoel flauw te vallen, is misselijk en zweet. Wat doe je?

1. Ik vraag of mevrouw direct kan langskomen op de praktijk met haar man
2. Ik stuur een ambulance, dit is een levensbedreigende situatie
3. Ik stuur de huisarts direct op huisbezoek
4. Ik maak een afspraak aan het eind van de middag op het spreekuur

Meneer Bos is bekend met een hernia, nu klaagt hij over verminderde kracht in zijn benen en een doof gevoel in de schaamstreek. Wat doe je?

1. Het is momenteel 9.00 uur, dus ik plan een afspraak voor hem in om 12.00 uur
2. Ik vraag of hij met spoed richting de praktijk kan komen, dit moet de huisarts beoordelen
3. Ik stuur een ambulance naar meneer
4. Ik geef hem een afspraak voor morgenmiddag 14.00 uur

• We nemen de triagekaart door.

• (tussentijdse) Adviezen:

- Meningitis

- Nekklachten

Nekklachten

Je ziet een aantal criteria staan bij nekklachten;

•  Meningeale prikkeling (met of zonder koorts)
  
• Petechiën
• Acuut ontstane zeer ernstige hoofdpijn
• Neurologische uitval arm

Meningeale prikkeling - hoe vraag je dit uit? -> buigen van de nek/kin op de borst? luierpijn bij kinderen

Kan duiden op meningitis - dit is ernstig!

Met koorts U1 , zonder koorts U2 urgentie inzetten

Petechiën - hoe vraag je dit uit? Huiduitslag zichtbaar, kleine vlekjes, niet weg te drukken, met name op armen, benen, onderbuik.

Ook een alarmsignaal - urgentie U1, kan in combinatie met nekklachten ook op meningitis duiden

Acuut ontstane zeer ernstige hoofdpijn - ook een uiting die bij meningitis kan horen

Neurologische uitval in arm (gevoelsstoornissen of krachtverlies) - vanuit hernia in de nek waarbij de tussenwervelschijf tegen een zenuwwortel drukt - U3 urgentie 

(tussentijdse) adviezen:

Meningitis

Patiënt moet rustig liggen. Geen prikkels. Kind met koorts: trek warme kleding uit.

Nekklachten

Pijn in de nek wordt meestal niet veroorzaakt door iets ernstigs, ook niet als de pijn hevig is. Doorgaans neemt de pijn binnen 5 dagen af.

U5 urgentie - zelfzorgadviezen met altijd een duidelijk vangnet/contactadvies!

Thuisarts.nl - nekpijn:

- Blijf bewegen (gedoseerd)

- Oefeningen doen (thuisarts.nl)

- Oorzaak onderzoeken - stress? houding?

- Warmte - bijvoorbeeld sjaal om of warmtegel (niet bewezen)

- Paracetamol (evt i.cm. NSAID)

Nekwervels

Het hoofd rust op de romp via de nekwervels (ook wel cervicale wervels). De 2e nekwervel heeft een ‘tand’ die dens genoemd wordt. Deze dens steekt door de 1e nekwervel en is zo verbonden met de schedel. 

Wat is de functie
van een dens?

Het stabiel houden van het hoofd 

De dens is de as waaromheen de schedel roteert. Als je bijvoorbeeld nee schudt of om je heen kijkt, draait je hoofd om de dens. Op die manier blijft je hoofd stabiel op de romp staan.

De dens kan op verschillende plekken een breuk of een scheurtje oplopen. De meeste patiënten hebben dan last van een ontzettend pijnlijke en stijve nek, en het gevoel van instabiliteit omdat ze hun hoofd niet goed recht op hun romp kunnen houden. 

Dwarsleasie

Wervels zijn met elkaar verbonden via ligamenten (banden).

 Zo blijven de wervels stabiel op hun plek, en geven ze optimale bescherming aan de zenuwbanen in het ruggenmerg.

Door een hoog-energetisch trauma (HET) kunnen deze ligamenten scheuren, waardoor wervels ten opzichte van elkaar kunnen verschuiven. 

Zo’n verschuiving kan een dwarslaesie veroorzaken: zenuwen raken dan zodanig bekneld of beschadigd dat ze minder of helemaal geen signalen meer doorgeven.

 Iemand raakt dan bijvoorbeeld verlamd of kan zijn armen of benen niet meer goed gebruiken.

Grote 

kans op nektrauma

Kleine 

kans op nektrauma

Lina en Yasmine stootten

 hun hoofden

toen ze naast elkaar 

zaten te spelen.

Joep remde net te laat met zijn fiets

 en boste zo tegen een andere fietser

Lisa reed op haar paard de stal en in en knalde met haar voorhoofd tegen de deurpost 

Yousef zat achter het stuur

van zijn auto bij een 

plotselinge kopstaart botsing

Karel vloog uit de bocht

met karten en kwam hard 

tegen de muur tot stilstand

Mo dook in ondiep water 

en raakte daarbij met 

zijn hoofd de bodem

Denzel viel bij het schaatsen

en knalde achterover met 

zijn hoofd op het ijs

Uitval en krachtsverlies

Bij een dwarslaesie zijn zenuwen die door het ruggenmerg lopen helemaal of gedeeltelijk kapot. Ze geven dan geen of minder signalen door aan organen en spieren. Uitval en krachtsverlies in ledematen zijn tekenen dat zenuwbundels ernstig bekneld of beschadigd zijn.

Uitval en krachtsverlies vallen onder het U2-triagecriterium Neurologische symptomen door trauma. Andere neurologische symptomen zijn prikkelingen of tintelingen in ledematen.

Direct pijn na trauma 

kan wijzen op een scheurtje of een breuk. Daarom moet een patiënt met spoed door een arts worden beoordeeld (U2).

Pijn in de nek die later ontstaat, is vaak een aanwijzing dat nekspieren beurs zijn door de kracht van het trauma.

Let op! Het maakt voor ‘Pijn direct na trauma’ niet uit hoeveel pijn iemand heeft. Het belangrijkste is dat de pijn niet wegtrekt.

Hoog-energetisch trauma (HET)

Botten zijn over het algemeen heel sterk. Dat geldt ook voor de wervelkolom. Er is veel kracht nodig om wervels te breken of te beschadigen. Bij een hoog-energetisch trauma (HET) kan er zoveel kracht vrijkomen dat er risico is op schade aan de wervels.

Neurologische symptomen door trauma

Wervels beschermen de zenuwbanen in het ruggenmerg. Als door een ongeval de wervelkolom is beschadigd, kunnen ook zenuwen bekneld of beschadigd raken. 

Wat is de best passende vervolgactie?

1. Je maakt een afspraak voor Hugo op het middagspreekuur.
2. Je laat Hugo voor een spoedafspraak langskomen op de huisartsenpost.
3. blijven bewegen en contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt.
4. Je belt in overleg met de arts een ambulance.

Hugo heeft direct na het ongeluk pijn in zijn nek. Direct pijn in de nek na een trauma die niet wegtrekt, is een U2-criterium. Hugo moet dus met spoed binnen een uur door een arts gezien worden.

Let op! Bij nektrauma is er risico dat letsel bij transport verergert. Daarom laat je Hugo niet zelf naar de huisartsenpost komen, maar bel je een ambulance.

Ook geef je het advies om Hugo in een comfortabele positie te laten liggen, en zijn nek te stabiliseren.

Wat is de best passende vervolgactie?

1. Je belt in overleg met de arts een ambulance
2. Je laat Janine binnen een uur door de arts beoordelen.
3. Je maakt een afspraak voor Janine op het middagspreekuur.
4. blijven bewegen en contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt.

Er is geen sprake van een levensbedreigende (U1) of spoedeisende (U2) situatie. De nekpijn van Janine direct na het trauma trok weg. Ook het feit dat Janine een beetje hoofdpijn erbij heeft gekregen is niet zorgwekkend.

Je geeft Janine een zelfzorgadvies voor nekpijn, en adviseert haar om opnieuw contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt, of als er nieuwe klachten ontstaan.

Kijk op Thuisarts.nl(opens in a new tab) voor meer informatie over nekpijn.

Bij kans op een fractuur van de wervel(s) laat je het slachtoffer liggen in de houding waarin hij werd aangetroffen.

Waar

Niet waar

Waar.

Bij kans op een fractuur van de wervel(s) zijn twee voorzorgsmaatregelen ontzettend belangrijk:

Laat het slachtoffer liggen in de houding waarin hij werd aangetroffen.

Probeer het hoofd in een vaste positie ten opzichte van de romp te houden, als dat mogelijk is.

Iedere beweging kan namelijk wervelletsel verergeren en zo bijvoorbeeld een dwarslaesie veroorzaken.

Wat is het advies bij penetrerend letsel in de nek waarbij het voorwerp nog in de nek zit?

Voorwerp eruit halen

Voorwerp erin laten zitten

Als er sprake is van penetrerend letsel waarbij het voorwerp nog in de nek zit, is het belangrijk om het voorwerp te laten zitten zoals het zit. Deze adviezen kunnen helpen om verergering van het letsel te voorkomen:

Probeer om het voorwerp ‘vast’ te zetten met bijvoorbeeld een handdoek.

Laat de patiënt daarnaast zo stil mogelijk zitten of liggen in de houding waarin hij getroffen werd.

Hoe minder de patiënt of het voorwerp beweegt, hoe kleiner het risico dat het voorwerp nog meer schade aanricht. 

Mag je een patiënt met U1- of U2-nektrauma die op de rug ligt, op de zij draaien als hij moet braken?

Ja

Nee

Ja. Om te voorkomen dat hij stikt in zijn braaksel mag iemand in zo’n geval de patiënt naar zijn zij draaien. Dit doet hij het veiligst door:

Op beide knieën naast de patiënt te knielen.

De heup en de schouder van de patiënt naar hem toe te trekken. De patiënt komt zo op zijn zij te liggen, terwijl hij tegen de bovenbenen van de helper leunt.

Let op! Het liefst zorg je ervoor dat een 2e helper het hoofd van de patiënt stabiel houdt tijdens deze manoeuvre.

opdracht/huiswerk 

Maak de E-learning trauma Nek en rug 

We maken alles van Les tot certificaat. 

en lees de ingangsklacht in de triagewijzer van trauma schedel

Leerdoelen behaald 

Na deze les:

Kan je mij duidelijk uitleggen welke voorbeelden er van trauma nek en rug zijn en waarom ze samen zijn.

Kan je mij duidelijk de gevaren van nek en rug trauma uitleggen

Kan je mij uitleggen wat de juiste adviezen zijn bij elke urgentie. 

Hoeveel leerdoelen heb ik behaald?

1 van de 3

2 van de 3

3 van de 3

Ik kan alle vragen in deze lesson-up beantwoorden...

Zeker weten!

Oei, ik twijfel een beetje of ik alles weet

50/50

Zeker niet

Ik heb nooit opgelet

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

niet meer te weten komen over de leerstof

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

opdracht/huiswerk 

Maak de E-learning trauma Nek en rug 

We maken alles van Les tot certificaat. 

en lees de ingangsklacht in de triagewijzer van trauma schedel