morfemen
Welkom bij Nederlands.
Wat te doen:
Zet je tas tegen de muur en leg je spullen op de tafel.
Les: Taal par. 4: morfemen en oude naamvallen (blz. 96/97)
uitleg + opdrachten maken
timer
5:00
1 / 13
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3
This lesson contains 13 slides, with text slides.
Items in this lesson
Welkom bij Nederlands.
Wat te doen:
Zet je tas tegen de muur en leg je spullen op de tafel.
Les: Taal par. 4: morfemen en oude naamvallen (blz. 96/97)
uitleg + opdrachten maken
timer
5:00
Slide 1 - Slide
Taal par. 4
MORFEMEN
EN
OUDE
NAAMVALLEN
Slide 2 - Slide
Lesdoelen
- Aan het eind van de les weet je wat wat morfologie is
- Aan het eind van de les weet je wat morfemen zijn en welke functie die hebben
- Aan het eind van de les wat oude naamvallen zijn
Slide 3 - Slide
Theorie
Morfologie= studie naar de bouw van woorden.
Veel woorden kun je verdelen in stukjes: morfemenToevoeging van morfemen verandert de betekenis van het woord en soms ook de woordsoort.
Bijvoorbeeld: "Talentjes" kun je splitsen in:
talent (=gave) + je (=verkleinwoord) + s: (=meervoud)
Slide 4 - Slide
Theorie
Grondwoord: Het belangrijkste woord. Bijvoorbeeld talent.
Samenstelling: Combineren van twee woorden: deurbel.
Afleiding: Toevoegen van voor- of achtervoegsel: onschuldig,
ONSCHULDIG
voorvoegsel (prefix): on-
grondwoord: schuld
achtervoegsel (suffix) -ig.
Slide 5 - Slide
Uit hoeveel delen bestaat....?
kastje
leerplichtwet
spinazie
gevaarlijk
Slide 6 - Slide
Voorvoegsel / prefix
Bij sommige woorden kun je een stukje voor het woord toevoegen; een voorvoegsel.
De betekenis van het woord verandert door een voorvoegsel.
Voorbeelden van voorvoegsels: her- : herexamen
in- : informeel
on- : onjuist
Een voorvoegsel heeft vaak wel een betekenis: on-/in- = niet; her- = opnieuw
Door te kijken naar een voorvoegsel kun je de betekenis van een woord beter achterhalen.
Slide 7 - Slide
Wel of geen voorvoegsel 'her'....?
hersenen
herstellen
herlezen
herder
hertjes
Slide 8 - Slide
Achtervoegsel / suffix
*Kan de betekenis en/of de woordsoort van een woord veranderen
Voorbeelden: - loos, -je, -achtig
WaardeLOOS (zonder waarde / van zn naar bijv nw)
BusJE(kleine bus)
JongensACHTIG (een beetje als een jongen / van zn naar bijv. nw)
Slide 9 - Slide
In het Nederlands vind je nog sporen van oude naamvallen.
Bijvoorbeeld in ’s avonds
dit is een verkorting van de tweede naamval des avonds (= in de avond).
Slide 10 - Slide
Verbogen vorm van de en te
Oude naamvallen zijn vaak een verbogen vorm van de en te
den: op den duur, uit den boze, aan den lijve
der: in de naam der wet, in de loop der tijd
des: de plaats des onheils, de heer des huizes
ten: iemand ten huwelijk/dans vragen, heden ten dage
ter: ter verduidelijking, ter zake
Slide 11 - Slide
Zo herken je oude naamvallen
In veel gevallen staat er een verbogen vorm van een ander woord bij:
heden ten dage
in koelen bloede
met voorbedachten rade
ter grootte van
Deze vormen kun je het beste uit je hoofd leren.
Slide 12 - Slide
Huiswerk
Taal par. 4: morfemen en oude naamvallen
Maak: opdracht 1 en 2 samen (blz 96/97) in de les
Huiswerk: opdr.3
timer
10:00
