V5 lering ende vermaeck

Wat is de functie van literatuur in de zestiende en zeventiende eeuw?

.......................
1 / 34
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

This lesson contains 34 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Wat is de functie van literatuur in de zestiende en zeventiende eeuw?

.......................

Slide 1 - Slide

Wat is de functie van literatuur in de zestiende en zeventiende eeuw?
lering en vermaak

Lering = wijze levensles 
bijvoorbeeld: 'Al ziet men de lui, men kent ze niet' (Bredero, 'Spaanschen Brabander')


Slide 2 - Slide

Vermaak: denk dan aan tijdverdrijf (amusement), 
met: 
1. humoristische teksten (kluchten)
of met: 
2. serieuze teksten over de ondergang van een held of ingewikkelde liefdesgeschiedenissen 

Slide 3 - Slide

Lering en vermaak (functie van literatuur in de zestiende en zeventiende eeuw)

Functie van literatuur nu: .....................

Slide 4 - Slide

Lering en vermaak (16e en 17e eeuw)

Functie van literatuur nu: we willen vermaakt en verrast worden (we verwachten/ accepteren geen belerende levensles)

Slide 5 - Slide

Dagelijks leven in de Republiek, Gouden Eeuw
Hoge welvaart, zeker bij de gegoede burgerij, maar ook calvinistisch (protestants)
Dus: sobere kerken en altijd 'goed' leven, want God ziet alles en biechten is geen optie

Slide 6 - Slide

Dagelijks leven in de Republiek
Dus: alleen maar genieten kan natuurlijk niet.
Daarom: lering en vermaak. Veel kunst (vermaak) heeft een belerende inhoud (bevat een levensles).

Slide 7 - Slide

Slide 8 - Video

Beeldende kunst met een boodschap
  • Vanitasstilleven: stilleven dat herinnert aan eigen sterfelijkheid (en dus de naderende hel/ hemel)
  • Genrestuk: een voorstelling van het dagelijks leven maar mét een dieperliggende boodschap (veel symboliek) 

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Slide

1695, schilder: onbekend

Slide 11 - Slide

genrestukken
Het is niet wat het lijkt.
Het dagelijks leven verbeeldt in een schilderij, maar met een dwingende moraal.

Bekijk het volgende schilderij van Jan Steen. Boodschap?

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

'Het leven van de mens' (c. 1665, Jan Steen)
Iedereen vermaakt zich in de gelagkamer, maar 


een klein jongetje ligt bij het raam. Hij blaast bellen en naast hem ligt een doodshoofd. Betekenis: het leven is prachtig, maar spat uiteindelijk als een zeepbel uit elkaar.

Slide 14 - Slide

Waarom was de belerende inhoud zo belangrijk voor kunst in de 16 en 17e eeuw?

Slide 15 - Open question

Bekijk het volgende schilderij.

Slide 16 - Slide

Slide 17 - Slide

Wat is de levensles die je uit dit schilderij kunt halen?

Slide 18 - Open question

Zoals de ouden zongen, zo piepen de jongen. 
Slecht voorbeeld doet volgen. De tekst van deze levensles staat ook op het blaadje boven de schouw.

Slide 19 - Slide

Gezelschapsspel
Boeken met emblemata waren populair bij de burgers in de 17e eeuw. 

Het was een populaire spelvorm om de diepere boodschap te raden uit motto en pictura. Het subscriptio gaf het antwoord.

Slide 20 - Slide

Uit welke drie onderdelen bestaat een embleem?

Slide 21 - Open question

motto, pictura, subscriptio

Slide 22 - Slide

voorbeeld Sinnepoppen van Roemer Visscher
http://www.ucl.ac.uk/dutchstudies/an/SP_LINKS_UCL_POPUP/SPs_dutch/emblems/pages/emblem1.html

Slide 23 - Slide

Homo bulla

Slide 24 - Slide

Homo bulla
De mens is als een zeepbel
Zeepbel en schedel verwijzen naar sterfelijkheid. Dit was een populair grafschrift in de zeventiende eeuw.

Slide 25 - Slide

Ni spirat immota

Slide 26 - Slide

Ni spirat immota 
[=zonder wind geen beweging]

Hetgeen dat mij verheugt, moet ik van buiten halen;
hetgeen dat mij beweegt, moet van een ander dalen,
of anders sta ik stil. Ik moet wel stille staan.
O, dat de wind eens kwam; dan kon ik weder gaan.
Dat hare adem slechts (de oorsprong van mijn leven)
uit hare blijde mond een windeke wou geven
op mijn beladen hart, tenminste van opzij.
Nu ben ik zonder haar, nu ben ik zonder mij.

Slide 27 - Slide

Welke twee vormen van toneel kende men in de zeventiende eeuw?

Slide 28 - Open question

komedie, tragedie

Slide 29 - Slide

komedie: Warenar, P.C.Hooft
https://youtu.be/QLGFDD50oO4  (samenvatting)
Stukje lezen uit Warenar (Laagland Verwerkingsboek, blz. 88-89

Slide 30 - Slide

tragedie: Gijsbrecht van Aemstel 
geschreven door Joost van den Vondel voor de opening van de Amsterdamse schouwburg
verhaal over de stad Amsterdam (tragedie)
Het filmpje is grappig gemaakt, maar het betreft een treurspel

Slide 31 - Slide

De Gysbreght wordt vaak beschouwd als een nationalistisch stuk. Leg uit waarom.

Slide 32 - Open question

Gijsbrecht van Aemstel
https://youtu.be/5kqPMteLoLw
Daan Schuurmans (acteur) over de Gijsbrecht, mooie rol

Slide 33 - Slide

Slide 34 - Video