5.2 - chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Thema 5: Erfelijkheid en evolutie.

basisstof 2 : chromosomen en genen

vmbo bk / kgt

Planning

• Herhaling
• Uitleg 5.2 
• Uitleg praktische opdracht
• werktijd
• afsluiting

Waar liggen de chromosomen?

Waarvan zijn chromosomen gemaakt?

Een tattoo is

1. fenotype
2. genotype

Hoe noemen we de cellen die ontstaan na celdeling?

1. moedercel
2. vadercel
3. zooncel
4. dochtercel

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je:

• beschrijven dat elk van de ouders 50% van de chromosomen levert. 
• Uitleggen dat het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen. 

Paren

• Chromosomen komen in paren voor, dit noem je een chromosomenpaar.
• Per paar is er een afkomstig van mama en een van papa.
• Een mens heeft 46 chromosomen verdeeld over 23 chromosomenparen. 

Chromosomenparen

• Van elk chromosomenpaar hebben de chromosomen dezelfde informatie voor dezelfde erfelijke eigenschap, bijvoorbeeld haarkleur. 
• Lichaamscellen hebben altijd 23 chromosomenparen, dus 46 chromosomen totaal. 
• Geslachtscellen hebben geen chromosomenparen, maar losse chromosomen.

Wat zijn geslachtscellen?

Geslachtscel

• Zaadcellen (bij mannen) en eicellen (bij vrouwen) zijn de geslachtscellen.
• Geslachtscellen hebben GEEN chromosomenparen
• Geslachtscellen hebben 23 losse chromosomen. 

Geslachtscel

• Elke geslachtscel heet 1 chromosoom van de chromosomenparen.
• Na de bevruchting smelten de celkern van de eicel en zaadcel samen, dan ontstaan er weer chromosomenparen.
• elk chromosomenpaar heeft 1 chromosoom van mama en 1 chromosoom van papa. 

chromosomenparen

Chromosomen in geslachtscellen

Bevruchting

• Tijdens de bevruchting smelten de celkernen samen
• Ontstaat variatie in de erfelijke eigenschappen
• Genen voor dezelfde erfelijke eigenschap gekregen van mama en papa.
• Sterke genen komen tot uiting in het fenotype. 

Bij welke ziekte heeft een mens een extra chromosoom?

Geslacht

• Het 23e chromosomenpaar noemen we de geslachtschromosomen. 
• Deze chromosomen bepalen of je een meisje of jongentje wordt. 
• Vrouwen kunnen alleen een X chromosoom doorgeven
• Mannen kunnen een X of een Y chromosoom doorgeven

Praktische opdracht thema 4

• geologische tijdschaal maken
•  Bij 3(B), 4(K), 5(M)  periodes geef je aan: hoelang geleden het was, hoe zag de aarde er toen uit, welke organismen leefde er toen?
• Gebruik plaatjes en betrouwbare bronnen. 
• Weging 1x
• Uiterste inleverdatum: Vrijdag 19 april.

Werktijd

• Starten aan je PO
• Maak de opdrachten van 5.1
• Maak de opdrachten van 5.2

Huiswerk: basisstof 1 en 2 van thema 5.