Herhaling B1 t/m B6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Thema 4 Voortplanting

Herhaling B1 t/m B6

Basisstof 1 Puberteit

Leerdoel

• Je kunt primaire en secundaire geslachtskenmerken noemen.
• Je kunt de lichamelijke en geestelijke veranderingen in de puberteit beschrijven.

Geslachtskenmerken

• Primaire geslachtskenmerken zijn aanwezig bij de geboorte.
• Hormonen zorgen voor secundaire geslachtkenmerken in de puberteit

Veranderingen door puberteit

    Lichamelijk

• Groeien (groeispurt)
  
• Secundaire geslachtskenmerken komen
  
• Begin werking voortplantingsorganen                                        Geestelijk
• Gevoelens veranderen
  
• Wordt zelfstandiger
  
• Seksualiteit ontwikkeld                                                                       Sociaal
• Anders opstellen tegenover anderen (ouders/vrienden)
  
• Sociale gevoelens zijn sterk (onzekerheid, spanning enz)
  
• 
  

Schema ontwikkeling jongens en meisjes

Basisstof 2 Een vrouw

Leerdoel

• Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van een vrouw noemen met hun functies en kenmerken.
• Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

Van het voortplantingsstelsel van een vrouw is aan de buitenkant weinig te zien. Bij een vrouw liggen de meeste voortplantingsorganen in de buik.

Het voortplantingsstelsel van een vrouw

• Eierstok bevat onrijpe eicellen
• Eicellen = vrouwelijke geslachtcel
• Ovulatie = eisprong
• Eileider: transport eicel naar baarmoeder
• Maagdenvlies

Uitwendige voortplantingsorganen  (vulval) van een vrouw

Menstruatie: slijm en bloed worden tijdens de menstruatie afgevoerd.

Menstruatiecyclus

Hormonen

• Hormonen: regelen werking organen
• Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed
• Hypofyse: in puberteit produceert hij stimulerende hormonen--> ontwikkeling eicellen en eierstokken
• Overgang: geen rijpe eicellen meer

Basisstof 3 Een man

Leerdoel

• Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van een man noemen met hun functies en kenmerken.
  
• Je kunt de kenmerken van zaadcellen en eicellen noemen.
  

Het voortplantingsstelsel van een man is voor een groot deel aan de buitenkant te zien. Alleen de prostaat en de zaadblaasjes liggen onder in de buik.

Het voortplantingsstelsel van een man

• Teelbal: productie zaadcellen
• Bijbal: opslag zaadcellen
• Balzak: temperatuur lager
• Zaadcel: kop en zweepstaart
  
• Zaadblaasjes+prostaat: vocht toevoegen
• Sperma = zaadcellen+ vocht uit zaadblaasjes en de prostaat + voedingsstoffen uit de zaadblaasjes
  

Zaadcellen en eicellen

Zaadcel:

• bewegen met zweepstaart
• geen voedingsstoffen

Eicel:

• kan niet zelf bewegen
• heeft voedingsstoffen 

Basisstof 4 Seks en zo

Leerdoel

• Je kunt omschrijven wat onder seksualiteit wordt verstaan.
•  Je kunt benoemen hoe gender en seksuele oriëntatie kunnen verschillen.
•  Je kunt benoemen hoe je wensen en grenzen kunt bewaken en respecteren in een seksuele relatie.                                                                                  

In de puberteit gaat seksualiteit een rol spelen in je leven. Ook in het leven van volwassenen is seksualiteit belangrijk. Mensen kunnen daar heel verschillend over denken.

Seksualiteit

• Orgasme  =  klaarkomen
• Masturbatie = zelfbevrediging
• Geslachtsgemeenschap
• Lustbeleving
• Intimiteit
• Voortplanting
• Voorbehoedsmiddelen
• Pornografie

Seksuele oriëntatie

• Heteroseksueel
• Homoseksueel 
• Lesbisch
• Biseksueel
• A seksueel
• Panseksueel

Geslacht en gender

• LHBTI: lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse 
• Geslacht
• Gender
• Transgender
• Genderdysforie
• Transseksueel

Een seksuele relatie

8 versiertips

Wensen en grenzen respecteren

Ongewenst gedrag

• Seksueel grensoverschrijdend gedrag
• Ongewenste intimiteiten
• Seksueel geweld
• Aanranding
• Verkrachting
• Incest
• Loverboy 

Basisstof 5 Veilig vrijen

Leerdoel

• Je kunt enkele methoden voor geboorteregeling noemen en hun werking uitleggen.
• Je kunt enkele soa’s noemen en uitleggen hoe je die kunt voorkomen. 

Anticonceptie

Onbetrouwbare methoden:

• Periodieke onthouding
• Coïtus interruptus

• Geboorteregeling
  
• Anticonceptiemiddelen                                                                        Anti = tegen Conceptie = bevruchting   
• Vruchtbare periode            

Condoom

• goedkoop
• gemakkelijk
• overal verkrijgbaar
• redelijk betrouwbaar
• vangt het sperma op
• mag maar 1 keer gebruiken
• let op houdbaarheidsdatum
• Nadeel: onderbreken vrijen
• Voordeel: bescherming tegen ziekteverwekkers 

Gebruik condoom

De pil

• meest gebruikte voorbehoedsmiddel 
• hormonen: geen ovulatie / slijm dikker / invloed baarmoeder
• dagelijks innemen / onderbreking 1 week
• zeer betrouwbaar
• recept dokter nodig

Noodmaatregelen

• Morning afterpil : binnen 3 dagen
• Zwangerschapstest
• Abortus tot 24e week

SOA 

• seksueel overdraagbare aandoeningen of geslachtsziekten
•  SOA test

Chlamydia

• door bacterie
• vooral tussen 15 - 30 jaar 
• 2/3 meisjes en 1/2 jongens hebben geen klachten

Klachten: 

• ontsteking anus, baarmoedermond, urinebuis 
• afscheiding penis, pijn bij plassen of vrijen of onderbuik
• kans op onvructhbaarheid
• 
  
• 
  

HIV

• human immunodeficiency virus
• seropositief
• hiv-remmers
• aids: aantasting afweersysteem

Basisstof 6 Zwangerschap

Leerdoel

• Je kunt beschrijven hoe de bevruchting bij de mens verloopt.
  
•  Je kunt beschrijven hoe een zwangerschap verloopt.
  
• Je kunt uitleggen wat prenataal onderzoek is en hiervan voorbeelden noemen.

Als een zaadcel de eicel na de ovulatie bevrucht, kan de eicel in leven blijven. De bevruchte eicel kan in de baarmoeder uitgroeien tot een kind.

Bevruchting

•  De bevruchting van een eicel door een zaadcel vindt plaats in een eileider. 
• Bij bevruchting versmelt de kern van een mannelijke geslachtscel met de kern van een vrouwelijke geslachtscel.en                                                                                 

Innesteling

• bevruchte eicel deelt zich
• klompje cellen wordt via eileider vervoert naar baarmoeder
• zet zich vast in slijmvlies baarmoeder--> er vindt geen menstruatie plaats
• vrouw is zwanger
• innesteling 5 a 7 dagen na ovulatie
• klompje cellen groeit uit tot kind --> na ongeveer 38 wkn: geboorte

Zwangerschap

• heerste weken; embryo --> voeding via baarmoederslijvlies
•  vanaf 8e week tot geboorte: foetus -->   voeding via placenta = moederkoek
• placenta is speciaal deel baarmoederwand:  hierin stroomt bloed in bloedvaten embryo vlak langs bloed van moeder
• hierdoor kunnen stoffen (O² en CO², voedingsstoffen en afvalstoffen) uitgewisseld worden
• bloed van moeder stroomt niet door embryo
• embryo is via navelstreng verbonden met placenta

Foetus

• om foetus liggen 2 vruchtvliezen
• daar binnen: vruchtwater
• bescherming tegen stoten,                                                uitdroging  en wisseling temperatuur
• baby kan zich hierin bewegen

Echografie en prenataal onderzoek

• +/-  10 weken een echo (geluidsgoven): bepaling hoeveel weken zwanger, berekening geboorte 
• Prenataal onderzoek: onderzoek op aangeboren afwijking, erfelijke ziekte of geslacht (niet verplicht)

• 9-14 wkn: combinatietest: test syndroon van Down
• na 11 wkn: NIPT --> DNA onderzoek via bloed of er erfelijke ziekte is
• na 20 wkn: echo --> onderzoek afwijkingen hart, hersenen, organen, ledematen en geslacht
• prerecho

Op de kalender van afbeelding 9 heeft Roos aangegeven wanneer ze ongesteld was. Ze menstrueert erg regelmatig: om de vier weken.
Wanneer zou haar volgende menstruatie plaatsvinden?

1. 29 januari
2. 12 februari
3. 16 februari

Wanneer vindt waarschijnlijk de ovulatie plaats?

1. 29 januari
2. 12 februari
3. 16 februari

Roos heeft geslachtsgemeenschap en
haar eicel wordt bevrucht.
In welke week vindt waarschijnlijk
innesteling in het baarmoederslijmvlies plaats?

1. week 5
2. week 6
3. week 7