4H - Formuleren les 2

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

4H - Formuleren les 2

7.1 -> Herhalen tautologie, pleonasme, contaminatie, dubbele ontkenning

7.2 -> Onjuist verwijzen deel I

Lesstof toetsweek

Acht stijlfouten:

7.1:  tautologie pleonasme, contaminatie, dubbele ontkenning

7.2: onjuist verwijzen

7.3: incongruentie

7.5: foutieve samentrekking

7.6: beknopte bijzin

Herhalen 7.1

pleonasme

tautologie

contaminatie

dubbele ontkenning

Wat is juist?

1. Verexcuseert u mij...
2. Herexcuseert u mij...
3. Excuseert u mij...
4. Be-excuseert u mij...

Het juiste antwoord is 'Excuseert u mij...'

Je zag ook 'Verexcuseert u mij...' Hoe noem je deze stijlfout?

Waarom pleonasme?

De meeste slachtoffers van vuurwerk zijn minderjarige kinderen.

1. sprake van twee synoniemen
2. sprake van twee andere woord(soorten) met dezelfde betekenis
3. twee ontkennende woorden
4. twee woorden/uitdrukkingen worden verhaspeld

Let op: de stijlfout tautologie kan ook een bewuste keuze van een schrijver/dichter zijn. Dit noem je dan een stijlfiguur.

Hieronder zie je nog drie stijlfiguren. Wat is GEEN stijlfiguur?

1. enkel en alleen
2. maar en desondanks
3. voor altijd en eeuwig
4. pais en vree

7.2 Onjuist verwijzen I

Verwijswoorden wijzen meestal terug naar een eerdergenoemd woord en soms vooruit naar een woord dat verderop in de zin staat. Het woord of de woordgroep waarnaar een verwijswoord terugwijst, heet het antecedent.

7.2 Onjuist verwijzen II

Van alle formuleringsfouten komt onjuist verwijzen veruit het meest voor. Hoe voorkom je die fout? 

Om te bepalen welk verwijswoord je moet gebruiken, moet je eerst het antecedent zoeken. Kies daarna met behulp van het schema een correct verwijswoord. Als het antecedent niet één woord is, maar een woordgroep (bijvoorbeeld een zinsdeel), zoek dan de kern van die woordgroep.

7.2 Onjuiste verwijzing III

Voorbeeld:

De onderzoekscommissie voor fiscale constructies presenteerde in juni haar rapport over belastingontwijking door multinationals.

De kern van de woordgroep 'De onderzoekscommissie voor fiscale constructies' is het woord 'onderzoekscommissie'. Omdat dat woord vrouwelijk is, spreek je verderop van haar rapport.

7.2 Onjuiste verwijzing IV

Er zijn mannelijke (m), vrouwelijke (v) en onzijdige (o) woorden. Veel vrouwelijke woorden mogen ook mannelijk gebruikt worden: m(v). Het geslacht van een woord vind je in het woordenboek.

7.2 Onjuiste verwijzing V

Onzijdige woorden zijn het-woorden. Verwijs naar onzijdige woorden met het en zijn.

Namen van landen, provincies, steden en clubs en ook verkleinwoorden zijn het-woorden:

'Naarden (o) is blij met zijn vestingwerken, die tot de mooiste van Nederland behoren.'

7.2 Onjuiste verwijzing VI

Mannelijke woorden zijn de-woorden. Verwijs naar mannelijke woorden met hij, hem en zijn.

'Mijn klassieke radio (m) deed het niet meer, maar gelukkig kon hij gerepareerd worden.'

7.2 Onjuiste verwijzing VII

Ook vrouwelijke woorden zijn de-woorden. Verwijs naar vrouwelijke woorden met zij, ze en haar:

'De wijkvereniging (v) vroeg haar leden toestemming voor een kleine contributieverhoging.'

7.2 Onjuiste verwijzing VIII

Aan sommige woorden kun je zien dat ze vrouwelijk zijn:

vrouwelijke personen en dieren:

de stewardess, de wolvin; 

ook: het meisje, het zusje, het wijfje

7.2 Onjuiste verwijzing IX

Vrouwelijke de-woorden

de-woorden op de volgende uitgangen:

-heid (minderheid)

-ij (tovenarij)

-nis (geschiedenis)

-iek (politiek)

-ing (beweging)

-te (gewoonte)

-uur (natuur)

-de (waarde)

-st (komst, opbrengst, vangst [ik-vorm + st])

-ie (politie)

-schap (vriendschap)

-teit (universiteit)

-theek (bibliotheek)

En dan nu...

Maak van 7.2 opdr. 1 en 2 als je dat nog niet gedaan had!

Lieve leerlingen, ik wens jullie een hele fijne vakantie!