Palliatieve zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Palliatieve zorg en rouw

Inhoud

• Wat is palliatieve zorg?
• Wat is terminale zorg?
  
• Doel van palliatieve zorg
• Fases van palliatieve zorg
• Meest voorkomende doodsoorzaken
• Richtlijnen voor de palliatieve fase
• Aandachtspunten tijdens de zorg in de terminale fase
• Rouw
  
• Overbelasting naasten
• Inzicht in je eigen kennis en vaardigheden
  

Wat betekent palliatieve zorg?

Palliatieve zorg

• zorg die gegeven wordt wanneer geen genezing meer mogelijk is
• nog weken, maanden, jaren te leven
• pallium = Latijnse woord voor mantel
  

Wat betekent terminale zorg?

Terminale en palliatieve zorg

Palliatieve zorg richt zich op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven.

Terminale zorg richt zich op een goede kwaliteit van sterven.

Curatieve zorg: gericht op genezing.

Heb jij wel eens iemand meegemaakt die terminaal is?

1. Op het werk
2. Prive
3. Zowel op werk als prive
4. Nee

In kleine groepjes 15 minuten

- Bespreek jouw ervaring met palliatieve/terminale zorg

- Wat vind jij zelf belangrijk in deze fases?

Meest voorkomende doodsoorzaken 2019

In 2019 overleden 151.885 personen  in Nederland

• 31% aan kanker en goedaardige tumoren
• 25% aan hart- en vaatziekten

Verschijnselen in stervensfase

Stervensfase

• niet of nauwelijks meer eten/drinken
• ernstige vermoeidheid en verzwakking: bedlegerig
  
• snelle en zwakke pols
  
• urineproductie neemt af
• koud aanvoelen, cyanotische extremiteiten, lijkvlekken
• spitse neus
  
• bewustzijn neemt af
• Cheyne stokes ademhaling
• reutelende ademhaling
• desoriëntatie, terminale onrust
  

Bij patiënten met een chronische ziekte is de dagen voorafgaand aan de dood veelal sprake van een aanvankelijk geleidelijke, maar op enig moment snel toenemende achteruitgang van één of meer van de zes vitale orgaansystemen c.q. organen: het hart- en vaatstelsel, de longen, het maagdarmkanaal, de nieren, de lever en het centraal zenuwstelsel. Uiteindelijk ontstaat er een cascade van gebeurtenissen die leidt tot de dood, waarvan het anorexie-cachexie-syndroom er één is. Het anorexie-cachexie-syndroom ontstaat door metabole stoornissen, die het gevolg zijn van een door cytokinen gemedieerd progressief katabool proces (zie richtlijn Anorexie en gewichtsverlies). Ook de vermindering van de nier- en leverfunctie draagt bij aan de metabole stoornissen, o.a. door verminderde klaring van geneesmiddelen. Door achteruitgang van de hartfunctie daalt de bloeddruk en neemt de urineproductie af. Door cerebrale hypoxie en ischemie daalt het bewustzijn en nemen de reflexen af. Uiteindelijk vermindert de centrale prikkel tot ademen en ontstaat er vaak een hortende ademhaling, met steeds langer wordende pauzes tussen de ademteugen, de zgn. Cheyne-Stokes-ademhaling.

Welke oorzaken kunnen er zijn voor een verstoorde stervensfase? Noem eens voorbeelden per gebied

• somatisch
• psychisch
• sociaal
• spiritueel/existentieel

Existentieel lijden kunnen we omschrijven als 'lijden dat ontstaat wanneer de zin van het leven verloren is gegaan'.

 Somatische factoren

    belastende symptomatologie (bijv. delier, dyspnoe, reutelen, pijn, braken)
    lichamelijke uitputting
    mutilerende aandoeningen (bijv. hoofdhals-tumoren, vulvacarcinoom)
    bloedingen
    insulten

Psychische factoren

    angst (vanuit eerdere ervaringen, voor pijn of andere symptomen, voor verlies van controle, voor het onbekende)
    problemen rond verwerking en acceptatie
    psychische uitputting
    depressie

Sociale factoren

    verstoorde relaties (ruzies binnen de familie, verloren contacten met familie, openlijke ruzie aan het sterfbed)
    ontoereikende communicatie tussen patiënt en zijn naasten en/of de zorgverleners
    onvoldoende informatie van zorgverleners aan patiënt en zijn naasten
    overlijden dat alle betrokkenen overvalt
    geen afscheid kunnen nemen
    verschillen in verwachtingspatroon tussen betrokkenen
    ongewenste plaats van overlijden

Spirituele/existentiële factoren

    een onverwacht snel beloop tot overlijden (onvoldoende tijd voor afscheid) of een lange stervensfase (wachten op de dood)
    traumatische ervaringen uit het verleden (oorlogstrauma, incest, verloren kinderen, herinneringen aan een moeilijk sterfbed van een dierbare)
    beleving van de dood
    angst voor wat gaat komen na de dood
    culturele verschillen tussen betrokkenen
    aantasting van de integriteit van de zorgverleners door uitingen van boosheid/onmacht door patiënt en/of naasten

Aandachtspunten

• uitleg over symptomen en de behandeling daarvan
• afwezigheid honger en dorstgevoel
• gehoor lang intact
• naasten opvangen
• rekening houden met wensen en behoeften cliënt
• rituelen?
• bezoek en afscheid
  
• eerdere ervaringen met ziekte of overlijden

Informatie palliatieve zorg

https://www.pallialine.nl

https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/niet-meer-beter-worden/niet-meer-beter-worden/als-genezen-niet-meer-mogelijk-is#show-menu

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/palliatieve-zorg/beleving-eindigheid-ernstige-verstandelijke-beperking

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/palliatieve-zorg/palli-oiv

https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/Dementie/verdiepingsmodule-palliatieve-zorg-bij-dementie.pdf

Fasen Kubler Ross

1) Ontkenning
2) Boosheid of protest, vaak met huilen en schreeuwen
3) Onderhandelen
4) Depressief
5) Acceptatie of aanvaarding

Rouwtaken

1) Het verlies onder ogen zien. De eerste periode in de rouw is voornamelijk rationeel.
2) Het verlies en de pijn ervaren. De tweede periode raakt vooral de diepe emotionele kant.
3) Aanpassen aan het leven zonder partner of dierbare. De derde periode wordt de pijn minder hevig en proberen we een leven op te bouwen zonder de partner.
4) Het bewaren van de herinneringen aan de overledene en het opnieuw gaan houden van het leven. In de vierde periode kijken we meer terug op de fijne herinneringen en kunnen we weer met wat vreugde leven.

Manu Keirse

Rouw is niet iets dat je echt kan verwerken maar meer iets dat je moet zien te overleven.

Verwerken zou betekenen dat je het verlies op een gegeven moment achter je kan laten, dat het op een dag voorbij zou zijn. Rouw is nooit voorbij maar draagt men als een schaduw met zich mee.

In groepjes

Bespreek eens met elkaar of je rouwfases of rouwtaken herkent. Wat vinden jullie van deze manier naar rouw kijken?

www.alsjenietmeerbeterwordt.nl

www.mantelzorg.nl

Wat te doen bij (dreigende) overbelasting mantelzorg?

• draagkracht versterken
• draaglast verminderen
• wat kost energie en waar krijgt iemand energie van?
• mantelzorgondersteuning inzetten

Maak

e-Xpert mbo: Palliatieve zorg

e-Xpert mbo: Verlies en rouwverwerking

KB 6.2 Lesopdracht

Maak de voorbereidende opdrachten: 

Lees de informatie over sterfstijlen en vul de vragenlijst in: welk type ben jij?

Bekijk het Wensenboekje en beantwoord de vragen voor jezelf.

www.stichtingstem.info

www.stichtingstem.info