erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Erfelijkheid Vmbo 3

Genotype en Fenotype

Genotype en Fenotype

fenotype

• De uiterlijke kenmerken van een organisme: fenotype
• De informatie voor de uiterlijke kenmerken staat in het DNA
  

Genotype

De erfelijke eigenschappen liggen in de DNA

Dit noemen we het genotype

Het genotype wordt bepaald bij de bevruchting en kan tijdens het leven niet meer veranderen!

genotype:

de informatie in het DNA / 

de eigenschappen op de chromosomen

fenotype:

de verschijningsvorm van een eigenschap

(wordt bepaald door het genotype en omgevingsfactoren)

Genotype en fenotype

Genotype

Fenotype

Veranderingen in genotype

Geslachtelijke voortplanting + mutatie -> nieuwe genotypen

fenotypen 

Geslachtschromosomen in lichaamscellen

Geslachtschromosomen

• X- chromosoom
• Y- chromosoom

XX

XY

Geslachtschromosomen

Deze bepalen het geslacht

XX is vrouw

Xy is man

Geslachtschromosomen

Geslachtschromosomen 

Genenparen

Homozygoot -> 2 x dezelfde

Heterozygoot -> ongelijk

Dus er zijn 2 soorten genenparen 

Genenparen die hetzelfde zijn en genenparen die andere informatie bevatten

Belangrijke begrippen 

Dominant allel: komt altijd tot uiting komt in het fenotype.

Recessief allel: komt alleen maar in het fenotype tot uiting komt als er geen dominant allel is.

Onvolledig dominant allel: komt deels tot uiting in het fenotype.

Voorbeeld: allel voor rood en allel voor wit samen levert roze op.

Verschillende kruisingen:

- Normale kruising (ook wel monohybride kruising)

- Intermediaire kruising

- X-chromosomale kruising

-> stambomen

Monohybride kruisingen

• Kruisingen waarbij we naar één eigenschap kijken
• P: ouders (eerste kruising
• F1: nakomelingen eerste kruising
• F2: nakomelingen vanonderlingen kruising F1
  

Kruisingtabel

• Kruisingstabel = visuele manier om weer te geven hoe allelen overerven
  
  
• F1 is heterozygoot => twee verschillende allelen A en a
  
• Je kunt de overervingskansen uitzetten in een kruisingstabel
  

Kruising

Opschrijven (uitwerken) van een kruising

Stap 1:

Begin met ouders.

Geef je aan met: P

Vul fenotype en genotype in.

Zelfstandig bekijken

https://www.youtube.com/watch?v=JT2qhYV-N-s

mutaties                   

Fouten in het genotype => mutatie

Soms heb je een "happy a accident" Mutaties kunnen goed uitpakken in bepaalde situaties.

Mutaties vaak recessief 

soms 

dominant

Mutatie sikkelcelanemie

Bij inspanning veranderen de rode bloedcellen in een onwerkbare vorm. maar..... wanneer een malariaparasiet het bloed binnenkomt iheeft een persoon met sikkelcelanemie een groot voordeel!