5.2: Een glorieuze gouden eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Een glorieuze gouden eeuw

P. Veenendaal

27-01-2025

Laptop en aantekeningenschrift op tafel (dicht)

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Programma

• Leerdoelen & studiewijzer
• Voorkennis activeren
• Uitleg 5.2 
• LessonUp/zelfstandig werken
• Filmpje
• Afsluiting

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de 16e en 17e eeuw (5.2.1)
• Ik kan uitleggen hoe de VOC en de WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie (5.2.2)
• Ik kan uitleggen wat de relatie tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages is  (5.2.3)

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Voorkennis

1. De meeste mensen in de zuidelijke gewesten waren katholiek in de 16e eeuw
2. De meeste mensen in de noordelijke gewesten waren katholiek in de 16e eeuw  
3. Het calvinisme is een stroming binnen het protestantisme 

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Voorkennis 

1. Een republiek is een land zonder koning
2. De Gouden Eeuw verwijst naar de periode dat de Nederlandse Republiek heel rijk was
3. De gewesten Gelre en Utrecht waren de meest rijke gewesten tijden de Gouden Eeuw

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Voorkennis

1. Met de Vrede van Münster in 1848 gaf Spanje de strijd tegen de Nederlandse Republiek op
2. Een staatsgreep is met geweld alle macht in een land overnemen 
3. De VOC is omgerekend het rijkste bedrijf wat ooit heeft bestaan

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

De welvaart van Holland en Zeeland (5.2.1)

• Gouden Eeuw =  1600-1700 --> Handelspolitiek
• Holland en zeeland: veel handel en grote steden
• Val Antwerpen 1585 --> Amsterdam wordt middelpunt handel (stapelmarkt)
• Stapelmarkt, wisselkoers & beurs --> werkgelegenheid en welvaart

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Verenigde Oost-Indische Compagnie (5.2.2)

• Tot 16e eeuw handelde alleen Portugal in Oost-Indië --> hierna ook de republiek
• 1602: alle compagniën samen werden de VOC (Monopolie op handel in Indië) 
• VOC bestuurders verkocht aandelen (risico handel kleiner)
• MBV Jan Pieterszoon Coen verovert de republiek het hele Indonesische eilandenrijk

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

West-Indische Compagnie (5.2.3)

• 1621: WIC. Richtte zich op het westen (Noord- en Zuid-Amerika)
• Overeenkomsten met VOC: Multinational, monopolie in Nederland en recht om oorlog te voeren namens de Republiek 
• Kaapvaart: voroveren Spaanse schepen (Piet Hein)
• WIC was driehoekshandel
• Steeds meer aandacht naar ons slavernijverleden 
• Afschaffing slavernij 1 juli: Keti Koti

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Zelfstandig werken

• Mavo: eigen opdrachten op Teamskanaal geschiedenis --> bestanden
• Havo: eigen leerroute maken op Tijdvoorgeschiedenis
• Vwo: eigen leerroute maken op Tijdvoorgeschiedenis

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Wat is een stapelmarkt (5.2.1)

1. Plaats waar producten uit de hele wereld opgeslagen worden
2. Een markt met veel handel in slaven
3. Het verkoop van de handel van de WIC
4. Het verkoop van de handel van de VOC

Waarom richtte Johan van Oldenbarnevelt de VOC op? (5.2.2)

Wat is waar en 

wat is niet waar? 

17e eeuw

NIET WAAR

WAAR

VOC- en WIC-schepen gingen dezelfde kant op.

De VOC en WIC mochten landen veroveren.

Op VOC- en WIC-schepen zijn geen totslaafgemaakte mensen vervoerd. 

De VOC en WIC mochten oorlog voeren.

1 op de 3 bemanningsleden overleefde de reis niet. 

a) Noem een overeenkomst tussen de VOC en de WIC
b) noem een verschil tussen de VOC en de WIC
(5.2.3)

Zelfstandig werken

• Mavo: eigen opdrachten op Teamskanaal geschiedenis --> bestanden
• Havo: eigen leerroute maken op Tijdvoorgeschiedenis
• Vwo: eigen leerroute maken op Tijdvoorgeschiedenis

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de (1) werd in de 16e en 17e eeuw (5.2.1)
• Ik kan uitleggen hoe de VOC en de  (2) onderdeel zijn van de wereldeconomie (5.2.2)
• Ik kan uitleggen wat de relatie tussen slavenhandel en slavenarbeid op (3) is  (5.2.3)

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de 16e en 17e eeuw (5.2.1)
• Ik kan uitleggen hoe de VOC en de WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie (5.2.2)
• Ik kan uitleggen wat de relatie tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages is  (5.2.3)

Handel, VOC, WIC, slaven, plantages