1.4 C

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Nederland als parlementaire democratie

Staatsinrichting van Nederland

Boek/ CB/ pen op tafel

wat zijn grondrechten?

Tas op de grond

Jas uit

Een parlementariër is betrokken bij de bespreking van de begroting. Welk recht is relevant in dit geval?

1. Recht van budget
2. Recht van enquete
3. Recht van amendement
4. Recht van initiatief

Een Kamerlid wenst een onderzoek naar het functioneren van een overheidsinstantie. Welk recht kan hij hiervoor inzetten?

1. Recht van amendement
2. Recht van enquete
3. Recht van initiatief
4. Recht van budget

Een parlementslid stelt vragen aan de regering over een recente gebeurtenis. Van welk recht maakt hij gebruik?

1. Recht van enquete
2. Recht van initiatief
3. Recht van budget
4. Recht van interpellatie

Een lid van de Eerste Kamer wijzigt een wetsvoorstel. Welk recht wordt hier uitgeoefend?

1. Recht van enquete
2. Recht van initiatief
3. Recht van budget
4. Recht van amendement

Een lid van de Tweede Kamer dient een voorstel voor een nieuwe wet in. Van welk recht maakt hij gebruik?

1. Recht van interpellatie
2. Recht van enquete
3. Recht van initiatief
4. Recht van amendement

Welke bevoegdheid heeft alleen een Tweede Kamerlid?

1. Recht van bekrachtiging
2. Recht van schorsing
3. Recht van verzoening
4. Recht van interpellatie

Wat is een exclusief recht van een Tweede Kamerlid?

1. Recht van veto
2. Recht van compromis
3. Recht van amendement
4. Recht van overweging

Welk recht heeft een Tweede Kamerlid, maar een Eerste Kamerlid niet?

1. Recht van advisering
2. Recht van benoeming
3. Recht van goedkeuring
4. Recht van initiatief

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

A

Het vormen van een bestuur

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe na verkiezingen in Nederland een regering wordt gevormd.

Begrippen:

referendum

coalitie

oppositie

B

Rechten en taken van het parlement

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.

Begrippen:

recht van budget

recht van interpellatie

recht van enquete

C

Rechten in de democratie

Leerdoel:

Je kan drie manieren noemen waarop de Nederlandse burger wordt beschermd tegen machtsmisbruik door de overheid.

Begrippen:

klassieke grondrechten

sociale grondrechten

rechtsstaat

 

recht van initiatief

recht van amendement

 

wetgevende macht

uitvoerende macht

rechterlijke macht

Ook Nederlandse burgers hebben rechten.

De belangrijkste rechten staan in de grondwet: grondrechten.

Er zijn twee soorten grondrechten:

• Klassieke grondrechten
• Sociale grondrechten

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Klassieke grondrechten stonden in de grondwet van 1848.

Ze zorgen ervoor dat Nederland democratisch en vrij is:

• Vrijheid van godsdienst
• Vrijheid van onderwijs
• Vrijheid van meningsuiting
• Vrijheid van drukpers: je mag je mening laten horen via internet, kranten of andere media
• Vrijheid van vereniging en vergadering (bijv. eigen partij oprichten

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

De sociale grondrechten zijn in 1983 aan de grondwet toegevoegd. Ze beschermen burgers tegen slechte leefomstandigheden:

• Recht op bestaanszekerheid
• Recht op onderwijs
• Recht op woongelegenheid
• Recht op werk
• Recht op medische zorg
• Recht op bewoonbaarheid van het land
• Recht op rechtsbijstand

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Nederland is een rechtsstaat. 

In een rechtsstaat gelden de volgend regels:

• alle burgers zijn voor de wet gelijk
• bestuurders en rechters moeten zich ook aan de wet houden
• burgers en bestuurders krijgen dezelfde straffen
• rechters zijn onafhankelijk. De overheid kan ze niet zomaar ontslaan.
• Niemand mag zomaar opgepakt of veroordeeld worden.  

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Ezelsbrug

Klassiek grondrecht = Kritiek

Deze grondrechten beschermen de burgers tegen de overheid en geeft vrijheid om kritiek te uiten op de overheid.

Sociaal grondrecht =  Steun

Deze grondrechten zijn juist bedoeld dat de overheid burgers steunen.

Een persoon eist bescherming van persoonsgegevens door de overheid.

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Een groep mensen wil toegang tot goede gezondheidszorg.

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Een individu wil vrijheid van meningsuiting uitoefenen.

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Een werknemer wil staken voor betere arbeidsvoorwaarden.

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Een burger wil een politieke partij oprichten.

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

artikel 1 van de Grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk

behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht

of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

referendum

www.denederlandsegrondwet.nl

De verschillende machten in ons land zijn gescheiden:

• Wetgevende macht
• Uitvoerende macht
• Rechterlijke macht

Hierdoor kan de macht niet bij één instantie liggen

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Trias Politica

Wetgevende macht:

• Dit is het recht om wetten te maken, te wijzigen en goed- of af te keuren.
• In Nederland ligt deze macht voor het grootste deel bij het parlement.
• Ministers mogen ook wetsvoorstellen indienen (recht van initiatief), maar dit moet wel goedgekeurd worden door het parlement.

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Uitvoerende macht:

• Dit is het recht om aangenomen wetten uit te voeren. Dit recht ligt bij de ministers. Zij vormen samen met de koning de regering

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Rechterlijke macht:

• Dit is het recht om te beslissen of iemand schuldig is en welke straf er wordt gegeven.
• Alleen rechters hebben in Nederland dit recht

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Aan de slag!

Maken Memo

• §1.4

Klaar? Oefenen!

• oefenboek