7. 30 sept: Taalgebruik (3): Onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Op tafel:

• laptop
• map
• pen

Welkom havo 3

• Jas uit en over je stoel. 
  
• Tas van tafel.
• Oortjes en telefoon in je tas. 

Starten met 10 minuten NUMO

Inlog vergeten?

gebruikersnaam: leerlingnummer: 123456

wachtwoord: j123456

Vandaag maandag 30 september: 

Numo: al gedaan

Huiswerk bespreken

Herhaling voorgaande theorie

Nieuwe theorie: 

Huiswerk:

Vraag 5a.

• De hakken in het zand zetten = je fel verzetten tegen iets.

Huiswerk:

Vraag 5b.

• Tegenwoordig sport de auteur juist wel veel (alinea 2).
  

Huiswerk:

Vraag 5c.

• Doordat de auteur voor zijn werk positief moest schrijven over sporten. Daardoor deed hij aan self-persuasion: hij is overtuigd geraakt van zichzelf (alinea 2).

Huiswerk:

Vraag 5d.

• reden

Huiswerk:

Vraag 5e.

• Met iets in je oren knopen bedoelt de auteur: iets om in gedachten te houden, in dit geval om rekening mee te houden als je iemand in het vervolg ergens van wil overtuigen.

Wat weet je nog van tekstverbanden?

>>> Oefenen

Log in op LessonUp

Wat is een alinea? Leg uit.

Bedenk een signaalwoord dat hoort bij opsomming.

Bedenk een signaalwoord dat hoort bij tegenstelling.

Kun je een tekst schrijven zonder dat je een tekstverband gebruikt?

1. Ja
2. Nee

Uitleg >> Kun je een tekst schrijven zonder dat je een tekstverband gebruikt?

Het kan wel, maar je teksten worden er minder duidelijk van. Bij langere teksten gebruik je vaak automatisch al signaalwoorden zoals: en, maar, dus, ook.

Welk tekstverband herken je?
'Kortom, dit was de herhaling over tekstverbanden en signaalwoorden.'

1. Doel-middel
2. Vergelijking
3. Samenvatting
4. Conclusie

Doel-middelverband

1. We hebben eerst een taart gebakken en daarna buiten gespeeld.
2. Om er voor te zorgen dat iedereen er bij kan zijn, houden we het feest op zaterdag.
3. Gisteren was ik heel erg moe, daarom heb ik tot 12:00 uur uitgeslapen.
4. Deze kerstvakantie ben ik naar Duitsland geweest. We hebben veel gegeten en gewandeld. Kortom, het was de beste kerstvakantie ooit!

Vergelijkend verband

1. Ik wil net als mijn vader later piloot worden!
2. Morgen ben ik jarig en ga ik zwemmen . Daarna gaan we patat eten.
3. Ik heb geen zin in het weekend, want ik moet huiswerk maken.

Begrippen tot nu toe 

• Tekstdoel (informeren, amuseren, instrueren etc.)
• Tekstsoort (waarderend, informerend, verhalend)
• Tekstvorm = voorbeeld (recensie, betoog, verhaal, strip etc.)
• Verbanden
  
• Signaalwoorden

Nieuwe begrippen 

• Kernzin
  
• Onderwerp
• Hoofdgedachte
• Deelonderwerp

Handboek, Taalgebruik les 3

Onderwerp en hoofdgedachte

Je kunt het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst herkennen. 

Je weet wat het verschil is tussen onderwerp en hoofdgedachte.  

De kern van een boodschap

Onderwerp: één woord of een woordgroep, bijvoorbeeld:

olifanten

Deelonderwerpen: onderwerp van een of meerdere alinea's:

• olifanten in het wild
• olifanten in de dierentuin
• olifanten in het circus

Hoofdgedachte: onderwerp in één zin:

• Er zijn verschillende soorten olifanten. 
• Olifanten moeten beschermd worden. 
• Olifanten hebben een bijzonder dieet. 

Kernzin: belangrijkste zin in de alinea.

Eerste zin, tweede zin of laatste zin van de alinea.

Deze zin bevat de hoofdzaken uit de alinea. 

Niet schrijven, gewoon opletten!

De kern van een boodschap

Onderwerp: één woord of een woordgroep, bijvoorbeeld:

olifanten

Deelonderwerpen: onderwerp van een of meerdere alinea's:

• olifanten in het wild
• olifanten in de dierentuin
• olifanten in het circus

Hoofdgedachte: onderwerp in één zin:

• Er zijn verschillende soorten olifanten. 
• Olifanten moeten beschermd worden. 
• Olifanten hebben een bijzonder dieet. 

Kernzin: belangrijkste zin in de alinea.

Eerste zin, tweede zin of laatste zin van de alinea.

Deze zin bevat de hoofdzaken uit de alinea. 

Kernzin: belangrijkste zin in de alinea.

Eerste zin, tweede zin of laatste zin van de alinea.

Vandaag is het Wereld Olifantendag. Natuurbeschermers en olifantenliefhebbers richten dan de aandacht op olifanten, hun kracht en schoonheid, maar ook de problemen waarmee zij te maken hebben en de steun die ze kunnen gebruiken voor hun voortbestaan. Dit jaar zetten wij de schijnwerpers op de wilde olifanten in Azië.

1. Schrijf een hoofdgedachte bij het onderwerp 'de zomervakantie'.

2. Schrijf twee deelonderwerpen op bij jouw onderwerp en hoofdgedachte. 

Onderwerp: één woord of een woordgroep, bijvoorbeeld:

olifanten

Deelonderwerpen: onderwerp van een of meerdere alinea's:

• olifanten in het wild

Hoofdgedachte: onderwerp in één zin:

• Er zijn verschillende soorten olifanten.  

Opdracht maken

Bedenk een hoofdgedachte en twee deelonderwerpen bij onderstaande onderwerpen:

a. voetbal op kunstgras

b. bol.com

c. lettervermicelli

d. kunst

Onderwerp: één woord of een woordgroep, bijvoorbeeld:

olifanten

Deelonderwerpen: onderwerp van een of meerdere alinea's:

• olifanten in het wild

Hoofdgedachte: onderwerp in één zin:

• Er zijn verschillende soorten olifanten.  

Opdracht nakijken

Bedenk een hoofdgedachte en twee deelonderwerpen bij onderstaande onderwerpen:

a. voetbal op kunstgras

•  deelonderwerpen: gevaar voor gezondheid, blessuregevoeligheid.
• hoofdgedachte: Professionele voetbalclubs stappen af van voetballen op kunstgras.

tot hier

Opdracht nakijken

Bedenk een hoofdgedachte en twee deelonderwerpen bij onderstaande onderwerpen:

b. bol.com

•  deelonderwerpen: gemak, online koopverslaving
• hoofdgedachte:  Bol.com vertegenwoordigt de mooie en minder mooie kanten van onze consumentenmaatschappij.

Opdracht nakijken

Bedenk een hoofdgedachte en twee deelonderwerpen bij onderstaande onderwerpen:

c. lettervermicelli

•  deelonderwerpen: taalvaardigheid, spelenderwijs leren
• hoofdgedachte: Lettervermicelli leent zich voor leuke taalspelletjes met kinderen. 

Opdracht nakijken

Bedenk een hoofdgedachte en twee deelonderwerpen bij onderstaande onderwerpen:

d. kunst

•  deelonderwerpen: beeldende kunst, podiumkunst, schilderijen, kunst in de openbare ruimte
• hoofdgedachte: Kunst zou voor iedereen toegankelijk moeten zijn, zowel beeldende kunst als podiumkunsten. 

Pak je laptop er weer bij, verder met taalverzorging >>>

Op de rots lagen twee ... (zonnebaden) hagedissen.

1. zonnebadend
2. zonnebad
3. zonnebadende
4. zonnebadene

Ik ben het ... (blij) met smakelijke cadeaus.

1. blijst
2. meest blij
3. blijest
4. meer blij

Het ... (bakken) brood zit in de oven.

1. bakte
2. gebakte
3. bakkende
4. gebakken

De ... (werpen) discus schoot door de lucht.

1. werpende
2. werpte
3. geworpen
4. worpte

Het karretje werd weer in elkaar gezet door de ... (beunen) techneuten.

1. beunende
2. gebeunde
3. beunend
4. gebeund

Trappen van vergelijking

Trappen van vergelijking

stellende trap	vergrotende trap	overtreffende trap
	-er	-st
mooi(e)	mooi er (e)	mooi st (e)
groen(e)	groen er (e)	groen st (e)

Trappen van vergelijking

Ik ben het ... (blij) met smakelijke cadeaus.

1. blijst
2. meest blij
3. blijest
4. meer blij

De overtreffende trap van weinig is:

1. weinig
2. weiniger
3. weinigen
4. minst

De stellende trap van veel is:

1. veel
2. meer
3. meest

De vergrotende trap van goed is:

1. goed
2. goeder
3. beter
4. best

Wat is de volgorde van de trappen van vergelijking van ...?

lief

1. lief, liefer, liefst(e)
2. liefst(e), liever, lief
3. lief, liever, liefst(e)
4. liever, lief, liefst(e)

De trappen van vergelijking:
dwaas-dwazer-...

1. dwaasts
2. dwazerst
3. dwaast

Trappen van vergelijking:
vreemd - vreemder - .............

1. vreemdst
2. vreemst
3. meest vreemd

De trappen van vergelijking:
triest-triester-

1. triestst
2. meest triest

Wat is de volgorde van de trappen van vergelijking van veel ?

1. veel, meer, meest(e)
2. meer, minder, meest(e)
3. veel. meest(e), meer
4. veel, meest(e), minst

Welke 'trappen van vergelijking' zijn goed?

1. mooi - meer mooi - mooist
2. mooi - mooier - mooist
3. mooi - lelijker - lelijkst
4. mooi - minder mooi - lelijk

Begrippen uit deze les

• Kernzin
  
• Onderwerp
• Hoofdgedachte
• Deelonderwerp

Handboek, Taalgebruik les 3