10.4-2 Stoffentransport CO2 5V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 10.4: Stoffentransport (CO2)

Het Bohr effect

In beenspieren van een mens heersen de volgende omstandigheden:

- in rust: pO2 = 5,0 kPa, pCO2 = 5,3 kPa

- in actie: pO2 = 3,0 kPa, pCO2 = 8,0 kPa

In de haarvaten van deze spieren komt bloed binnen waarvan de 

pO2 = 14 kPa en de pCO2 = 2,7 kPa. 

Bereken hoeveel ml O₂ per 100 mL bloed in actie meer wordt afgegeven door het Bohr effect dan in rust 

(ga uit van 200 mL O₂/L bij 100% verzadiging, zie BINAS)

Bloedarmoede

Wietske gaat ondanks haar bloedarmoede joggen. Door haar bloedarmoede in het hemoglobinegehalte van haar bloed gedaald van 8,5 mmol/L naar 5 mmol/L. Bij een hemoglobinegehalte van 8,5 mmol/L bevatte haar bloed bij 100% verzadiging 205 mL O2 per liter.

In haar longen is de pO2 13 kPa en de pCO2 8,0 kPa.

Tijdens het joggen is de pO2 in haar beenspieren 3,0 kPa en de pCO2 10,7 kPa. Bereken hoeveel mL O2/L haar bloed door bloedarmoede minder aan haar beenspieren tijdens het joggen kan afgeven.

Bloedarmoede

Bloed: verzadigingspercentage: 94% 

Spieren: verzadigingspercentage 24%

Afgifte: 94-24=70%

Normaal 70%*205mL/L = 143,5 mL/L

Hb gehalte is 5/8,5 van normaal dus 143,5*5/8,5= 84,4 mL/L

143,5-84,4 = 59,1 mL/L minder zuurstof afgifte.

Lesdoel 10.4 Je kunt

• het transport van CO2 via het bloed uitleggen (leerdoel 9)
• de functie van hemoglobine en myoglobine beschrijven (leerdoel 9)

Myoglobine

In de spieren zit myoglobine. 

Dit bindt bij lage zuurstofspanningen 

beter aan zuurstof dan hemoglobine. 

Dit is handig om in de spieren extra 

zuurstof over te nemen van Hb. 

Foetaal hemoglobine

In ongeboren kind: foetaal 

hemoglobine dat net iets beter

zuurstof bindt dan hemoglobine:

kan daardoor in de placenta het

zuurstof overnemen van de

hemoglobine van de moeder.

CO2 transport BINAS 83E

1

CO2 afgifte (weefsel) BINAS 83E

1

5

4

3

2

CO2 afgifte (weefsel) BINAS 83E

Stap 1 

De CO2 die in de weefsels wordt geproduceert diffundeert naar het bloed. 

5% daarvan lost op in het bloedplasma, 95% diffundeert de rode bloedcellen in

1

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 2 

1/3 bindt aan Hb tot HbCO2 (kost een H+).

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

2

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 3 

2/3 reageert met H2O met behulp van het enzym koolzuuranhydrase tot H2CO3.

3

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 4

H2CO3 lost op in water en splitst naar H+ en HCO3-.

HCO3- diffundeert de rode bloedcel uit.

Cl^- diffundeert de rode bloedcel in om het spanningsverschil op te heffen.

4

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 5

H+ bindt aan hemoglobine tot HbH.

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

5

CO2 transport BINAS 83E

2

CO2 afgifte (longen)

Beschrijf de stappen die in de longen plaatsvinden. 'Lees' de tekening in BINAS tabel 83E.

Vragen (zelfstandig)

welk enzym is nodig voor de vorming van waterstofcarbonaat (HCO₃^-) in de rode bloedcellen?

CO2 afgifte (longen)

1. O2, Cl- en HCO3- diffunderen de rode bloedcel in.

2. O2 bindt aan Hb, H+ en CO2 komen vrij.

3. H+ en HCO3- vormen H2CO3

4. H2CO3 valt uiteen in H2O en CO2

5. CO2 diffundeert de cel uit, het bloedplasma in en richting het longblaasje.

Vragen (zelfstandig)

waarom nemen rode bloedcellen Cl^- op in de weefsels?

Zuurgraad bloed

De zuurgraad van de omgeving heeft invloed op de werking van enzymen en andere eiwitten. Daarom is het belangrijk dat de zuurgraad van bloed zo constant mogelijk blijft (pH 7,36-7,4).

Hoge zuurgraad

Lage pH

Veel H⁺ ionen

Lage zuurgraad

Hoge pH

Weinig H+ ionen

Zuurgraad bloed

CO₂ komt vrij in je lichaam door dissimilatie en verzuurt het bloed.

Dissimilatie is verbranding (mbv zuurstof/ O₂) van energierijke stoffen (zoals glucose). Hierbij komt energie vrij en CO₂ (en water).

CO₂ + H₂O -> H₂CO₃ -> H⁺ en HCO₃^-

Zuurgraad bloed

Veel van de CO₂ en H⁺ ionen worden afgevangen door hemoglobine maar ook ander eiwitten fungeren als buffers.

Deze stoffen heten bufferende stoffen/ pH buffer.

Vragen (zelfstandig)

welke stoffen kunnen allemaal binden aan hemoglobine?

Lesdoel 10.4 Je kunt

• het transport van CO2 via het bloed uitleggen (leerdoel 9)
• de functie van hemoglobine en myoglobine beschrijven (leerdoel 9)

Huiswerk

Opdrachten 10.4 

Leerdoel 9