Overzicht voorkennis SE-3_2024/2025

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

overzicht voorkennis SE-3

Deze les zet de voorkennis die bekend wordt verondersteld voor je op een rij 

H1.2 Chemisch rekenen: omrekenen hoeveelheden in verschillende eenheden

Oefen voldoende opgaven uit H1.2, zodat je de formules voor het omrekenen van hoeveelheden stof kunt toepassen

M = molaire massa (g/mol) gebruik je om de hoeveelheid van​ één stof om te rekenen gram < -- > mol​

​

Deze M is een grootheid, deze M staat altijd vóór het getal:​

M = 18,016 g/mol​

​

M van molariteit = mol/L 

gebruik je om de concentratie van een oplossing​ weer te geven in mol/L​

​

Deze M is een eenheid, deze M staat altijd achter een getal:​

[A] = 0,15 M​

Let op de betekenis van de letter M:

H1.3 Significante cijfers

De reken-regels voor het aantal cijfers in je antwoord zijn hetzelfde als bij natuurkunde

--> leer de vuistregels die op blz 33 in je boek staan

er is één belangrijk verschil:

Bij scheikunde moet het aantal cijfers EXACT juist zijn als dit in de opgave wordt gevraagd. Je mag dan niet één cijfer afwijken.

H1.3 Massapercentage 

voorbeeld:

Het massapercentage cacao in melkchocola is 25%

Een reep melkchocola van 100 g bevat dus:
(25%/100%) x 100 g = 0,25 x 100 g = 25 g cacao

H1.3 Volumepercentage 

Voorbeeld:

Lucht bevat 21 volume % zuurstof

--> dus 1 liter lucht bevat:
(21/100) x1 = 0,21 x 1 = 0,21 liter zuurstof

Bij hele kleine hoeveelheden:

ppm            parts per million    miljoenste deel    factor: x 106

ppb             parts per billion      miljardste deel     factor: x 109

Je rekent hier op dezelfde manier mee als met

procent                 %                          100e deel              factor: x100

dit stappenplan is een klein beetje anders dan in je boek

H1.4

7-stappenplan    VOORBEELD

1.  Geef de reactievergelijking

2. noteer de molverhouding onder de reactievergelijking

3. gegeven / gevraagd

4. gegeven -> mol

5. molverhouding toepassen

6. mol gevraagd omrekenen naar gevraagde eenheid

7. Controleer ALLES (zie volgende dia)

Hoeveel gram zuurstof ontstaat bij de ontleding van 34 gram water?

1.       2 H2O        ->           2 H2     +         O2   

2.      2 mol          :             2 mol          : 1 mol

3.     34 gram                                           ? gram

4.    M = 18,02 g/mol

    34/18,02 = 1,887 mol H2O

5.                               2 mol H2O      :    1 mol O2 

                                                                = 1,887 / 2 mol

                                                                = 0,9434 mol O2

6.                                                           M = 32,00 g/mol

                                                               0,9434x32,00 =

                                                                30 gram O2 

7. Controleer A L L E S                  2 sign. cijfers 

stap 7 Controleer

Het is belangrijk om je antwoord te controleren. Gebruik het volgende lijstje. CONTROLEER

A ntwoord (heb je antwoord gegeven op de vraag?)

L ogisch (is het realistisch, zou het kunnen kloppen?)

L eesbaar (geen cijfers door elkaar, onduidelijk gekriebel?)

E enheid (staat die achter het getal en is die juist?)

S ignificantie

H2

kookpunt, stroomgeleiding, mengen met water

(stofeigenschappen)

H2 Chemische binding  - voorbereiding SE3

Elke groep stoffen heeft een ander type binding. Als je wilt weten met welk bin-dingstype je te maken hebt, kijk je of het om metaal- of niet-metaalatomen gaat

Overzicht alle bindingstypen

Leer deze tabel uit je hoofd

Metalen op microniveau

naam deeltjes: metaalatomen en valentie-elektronen

naam binding: metaalbinding

1. stroomgeleiding wordt verklaard door vrij bewegende valentie-elektronen in het metaalrooster

2. hoog smeltpunt wordt verklaard door sterke metaalbinding

Moleculaire stoffen op microniveau

naam deeltjes: moleculen

naam bindingen: 

IN moleculen > atoombinding (verbroken bij chemische reactie)

TUSSEN moleculen > molecuulbinding (verbroken bij fase-overgang)

Hoe groter de massa/het contactoppervlak van de moleculen, hoe sterker de molecuulbinding, hoe hoger het kookpunt

LET OP: In de gasfase is er géén molecuulbinding tussen moleculen

Moleculaire stoffen op microniveau (2)

naam deeltjes: moleculen met OH-groep of NH-groep

naam binding: waterstofbrug (H-brug)

1. als de moleculen een OH/NH-groep hebben, kan de stof goed oplossen in water, omdat de moleculen waterstofbruggen vormen met watermoleculen

2. als de moleculen een OH/NH-groep hebben, heeft de stof een hoger kookpunt, omdat de waterstofbrug een sterkere binding is dan de molecuulbinding

Vaak gevraagd:

Waterstofbruggen tekenen tussen moleculen:

- alléén OH en NH groepen

- van O óf N naar H van andere groep

- met stippellijn

Zouten op microniveau

naam deeltjes: ionen

naam binding: ionbinding

1. stroomgeleiding wordt verklaard door vrij bewegende ionen:

in een vast zout kunnen de ionen niet vrij bewegen, ze zitten in het ionrooster op een vaste plaats. In een gesmolten zout kunnen de ionen wel vrij bewegen.

2. hoog smeltpunt wordt verklaard door sterke ionbinding

Zouten ontstaan door een reactie tussen metaalatomen en niet-metaalatomen

Beide atomen willen edelgasconfiguratie

M-atoom staat elektron af aan NM-atoom

Metaalatoom          Niet-Metaalatoom 

Zouten zijn opgebouwd uit ionen

e- minder dan p+ 

in de kern =

positief ion

e- meer dan p+ 

in de kern =

negatief ion

Hoofdstuk 4 Zouten

Leer de namen, formules en ladingen van ionen uit je hoofd en leer verhoudingsformule van een zout opstellen

H5.3 Reactiesnelheid berekenen wordt op verschillende manieren gevraagd. Manier 1:

gegeven in opgave : t1 en t2

wat moet jij doen: dA berekenen door in de grafiek op t1 en t2 de concentratie A1 en A2 af te lezen. Noteer deze aflezingen in de juiste significantie in je uitwerking vóórdat je dA uitrekent!!

t1                      t2

A2 = ?

A1 = ?

let op: HIER is de reactie al gestopt!

H5.3 Reactiesnelheid berekenen wordt op verschillende manieren gevraagd. Manier 2:

gegeven in opgave : grafiek, bereken gemiddelde snelheid gehele reactie

wat moet jij doen: in grafiek het punt aflezen (t,A) in juiste significantie  waar de reactie is gestopt. Dit is NIET aan het eind van de tijd-as, maar het tijdstip waarop de maximale concentratie is bereikt. Noteer de aflezing!!

A = ?

t = ?

H5.4 Botsende deeltjesmodel

definitie (noteer en leer!)

MACRO                                        MICRO

reactiesnelheid = het aantal effectieve botsingen per seconde

De reactiesnelheid wordt hoger door het verhogen van:

- de verdelingsgraad

- de concentratie

- de temperatuur

Je kunt dit op microniveau verklaren met het botsende deeltjes model

1. verdelingsgraad

MACRO hoe groter de verdelingsgraad van de stof

MICRO  hoe groter het contactoppervlak van de deeltjes

                hoe meer effectieve botsingen per seconde

MACRO dus hoe groter de reactiesnelheid

2. concentratie

MACRO hoe groter de concentratie van de stof

MICRO   hoe groter het aantal deeltjes (per volume)

                 hoe meer effectieve botsingen per seconde

MACRO dus hoe groter de reactiesnelheid

3. temperatuur

MACRO hoe hoger de temperatuur van de stof

MICRO hoe sneller de deeltjes bewegen. Dit heeft 2 effecten:

                     1. meer botsingen

                     2. hardere botsingen

                      dus: veel meer effectieve botsingen per seconde

MACRO dus hoe groter de reactiesnelheid

H7.4 onvolledige halfreacties

Bij examens worden halfreacties die niet in Binas 48 staan onvolledige weergegeven: alleen de deeltjes voor en na de pijl zijn gegeven

Bijvoorbeeld:          CH3OH     +    H2O  ->   CO2   +    H+   

(examen)vraag:

Maak de onvolledige halfreactie van methanol kloppend: 

CH3OH     +      H2O     ->    CO2    +     H+   

Zo doe je dat:

1. maak de atomen kloppend (TIP: bewaar H+ tot het laatst)

2. maak de lading kloppend: zet de e- aan de juiste kant 

antwoord (examen)vraag:

Maak de onvolledige halfreactie van methanol kloppend: 

CH3OH     +      H2O     ->    CO2    +   6  H+   +  6 e-

Zo doe je dat:

1. maak atomen kloppend (TIP: bewaar H+ tot het laatst)

2. maak de lading kloppend: zet de e- aan de juiste kant 

H8.3 GHS symbolen

Op sommige stoffen staan pictogrammen om je te waarschuwen dat het werken met een stof gevaarlijk kan zijn. Deze pictogrammen heten GHS symbolen.

GHS staat voor Globally Harmonised System

 zie Binas Tabel 97B

H8.3 H- en P-zinnen

coderingssysteem voor

gevarenaanduidingen (Hazards)

en

voorzorgsmaatregelen (Prevention) op etiketten van gevaarlijke stoffen

Binas tabel 97E

oefenen

Kijk in de planning van SE-1 en SE-2 welke opgaven goed zijn om te oefenen bij deze paragrafen als je deze voorkennis niet (meer) beheerst.

Je kunt ook online de "test jezelf" van deze paragrafen maken.