10.1 Bloedsomloop en 10.2 Bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 10

Bloedsomloop en Afweer

Vandaag 10.1 De bloedsomloop 

     10.2 Bloedvaten

Transportsysteem in dieren

Alle cellen hebben zuurstof en voedingstoffen nodig. 

Vooral het transport van zuurstof moet snel en continu gebeuren, want een lichaam kan geen zuurstof opslaan.

Meercellige dieren hebben hiervoor een transportsysteem die de cellen hiervan voorziet. 

Transportsysteem heeft:

1. Vloeistof waarin zuurstof/voedingstoffen zit (hemolymfe of bloed)
2. Buizen die de vloeistof vervoeren (bloedvaten)
3. Een pomp (het hart)

Is de weg die het bloed door het lichaam aflegt.

Er bestaan dieren met een een enkele bloedsomloop en met een dubbele bloedsomloop.

Bloedsomloop

Open

Gesloten

Enkele

Dubbele

10.1 Bloedsomloop

Open Bloedsomloop

In een open bloedsomloop kan het bloed door het hele lichaam van het organisme stromen. 

De hemolymfe stroomt vanuit het hart naar de lichaamsholten. Via open eindigende vaten stroomt de zuurstofarme vloeistof terug naar het hart.

Regenworm

De bloedsomloop loopt door het hele lichaam. Het bloed wordt door vijf iets wijdere vaten in de kop (5 'harten') door de bloedvaten gepompt. Wormen hebben geen longen (of kieuwen of tracheeën). Het zuurstof gaat door de huid heen naar het bloed. Dat kan overal in het wormenlichaam, en het bloed blijft stromen door de pompwerking van de 'harten').

Ook al heeft de worm 5 'harten' is het nog steeds een enkele bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Het bloed stroomt door een gesloten systeem van bloedvaten. 

Het hart pompt het bloed voortdurend rond. 

Twee vormen van gesloten bloedsomloop:

Enkelvoudig (vissen)

Dubbel. (amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren). 

Enkelvoudige bloedsomloop

Het zuurstofarme bloed wordt door het hart naar de kieuwen gepompt. Van daar gaat het zuurstofrijke bloed rechtstreeks naar de organen. Het hart pompt het bloed in één keer rond.

Dubbele bloedsomloop

Bij amfibieën, reptielen, zoogdieren en vogels. 

Het bloed gaat 2 x door het hart (dubbel hart).

1 x om zuurstof op te halen (bij de longen). 

Hart - longen - hart

1 x om zuurstof rond te brengen (naar het lichaam).

 Hart - lichaam - hart

Longen

Hart

en lichaam

Rood: zuurstofrijk

Paars: zuurstofarm

Dubbele bloedsomloop

 Zuurstofarm bloed wordt door de rechter harthelft naar de longen gepompt en keert met zuurstof naar het hart terug (kleine bloedsomloop).

De linke harthelft pompt zuurstofrijk bloed in de lichaamsslagader, die tot in alle organen vertakt. Vanuit de organen gaat het zuurstofarme bloed terug naar het hart (grote bloedsomloop). 

10.2 Bloedvaten

De buizen waardoor het bloed stroomt heten bloedvaten. 

Alle bloedvaten samen vormen het bloedvatenstelsel. 

Het hart hoort daar ook bij. 

 

Bloedvaten

3 type bloedvaten

Slagaders: Stromen van het hart af

Aders: Stromen naar het hart toe

Haarvaten: bloedvaten met de aller dunste wand (één laag cellen). 

1 = hart

2 = haarvat

3 = slagader

4 = ader

Namen van bloedvaten

Slagaders: krijgen de naam van het orgaan waar ze naar toe stromen. bv. nierslagader. Over het algemeen rood getekend. 

Aders: krijgen de naam van het orgaan waar ze vanaf stromen. bv. nierader. Over het algemeen blauw getekend. 

LET OP: ER ZIJN UITZONDERINGEN!!!

Uitzondering 1

Poortader: vervoert bloed vanuit een orgaan naar een ander orgaan en niet naar het hart. 

Bijv. de lever poortader verzamelt de voedingstoffen vanuit de darmen en brengt ze naar de lever waar de lever deze kan 'verwerken'. 

Dus lever heeft twee bloedvaten die bloed aanvoeren: de leverslagader en de lever poortader. 

Uitzondering 2

Aorta: grootste slagader van het lichaam. 

Komt direct uit het hart. 

Alle andere slagaders vertakken uit de aorta. 

Heeft een eigen naam. 

Uitzondering 3

Holle Ader

Bovenste en onderste

Verzamelt al het zuurstofarme bloed uit de boven (de bovenste holle ader) en onderkant (de onderste holle ader) van het lichaam en stroomt terug het hart in. 

Bovenste holle ader

Onderste holle ader

Aorta

Uitzondering 4

Longader en Longslagader. 

Longslagader: stroomt van het hart naar de longen op hier zuurstof op te halen: is de enige slagader met zuurstofarm bloed. 

Longader stroomt van de longen terug het hart in. Heeft bij de longen zuurstof opgehaald. Enige ader met zuurstofrijk bloed. 

Longslagader

Longader

Bovenste holle ader

Onderste holle ader

Aorta

Dikke, gespierde wand.

Stug

Hoge bloeddruk

Dunne wand

Flexibel 

Bevatten kleppen

Lage bloeddruk

 

Aders

Slagaders

10.2.2 Haarvaten

Slagader vertakt zich ontzetten veel. 

Totdat er een netwerk ontstaat van zeer kleine bloedvaatjes. 

De allerkleinste zijn geen slagaders, en ook geen aders, het zijn haarvaten

10.2.2 Haarvaten

Gezamenlijke lengte van de haarvaten van één persoon is 80.000 km (2 x de aarde rond). 

Slagaders en aders 'slechts' 250 km. (Doetinchem - Brussel). 

10.2.2. Haarvaten

In de haarvaten is waar uitwisseling tussen het bloed en de weefsels kan plaatsvinden. 

Kleine openingen in de wand. 

Wand is maar één cellaag dik. 

Aan het (huis)werk

Quayn 10.1 en 10.2

Zowel in 10.1 als in 10.2 moet je tekeningen maken. Maak foto's van deze tekeningen en plaats die in de volgende 2 slides. 

Plaats hier de tekeningen die horen bij 10.1

Plaats hier de tekeningen die horen bij 10.2