Oefentoets Wateroverlast part l

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Absolute zeespiegelstijging

Afvoeren

Benedenloop

Bergen

Deel van een rivier of beek vanaf de middenloop tot de monding, waar het verval en de stroomsnelheid over het algemeen gering zijn en de sedimentatie groot is.

Maatregel binnen de drietrapsstrategie: het tijdelijk opslaan van water dat niet kan worden vastgehouden.

.Toename van de stand van het zeeniveau ten opzichte van een vast punt.

Maatregel binnen de drietrapsstrategie om wateroverlast te vermijden, waarbij overtollig water via rivieren en kanalen naar een ander gebied wordt gebracht.

Bovenloop

Debiet

Dijkverlegging

Dijkverzwaring

Versterking van een dijk door hem te verbreden, te verhogen of te verstevigen.

Hoeveelheid water die op een bepaald punt door een rivier of beek stroomt, uitgedrukt in m³ per seconde. .

Deel van een rivier of beek vanaf de bron of oorsprong tot de middenloop, waar het verval, de stroomsnelheid en de uitschuring (erosie) over het algemeen groot zijn.

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken.

Krib

Kribverlaging

Lengteprofiel.

Menselijke ingreep.

Korte dwarsdam (hoofd) die loodrecht op de rivieroever is aangelegd en die dient om de stroomsnelheid te vergroten

Hier: Actief menselijk handelen om de waterhuishouding te beïnvloeden of de waterveiligheid te vergroten.

Grafische weergave van de hoogteligging van de loop van een rivier of beek over een bepaald traject, bijvoorbeeld vanaf de bron tot de monding, waaruit het verval blijkt

Verlaging van de korte dwarsdammen in de rivier om bij hoge waterstanden een grotere waterafvoer mogelijk te maken.

Middenloop

Nevengeul

Noodoverloopgebied

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een voorwerp of begroeiing uit het rivierbed, zodat het water vrij kan doorstromen.

Polder die gecontroleerd onder water kan worden gezet om een extreem hoge waterstand in een rivier te verlagen.

Deel van een rivier of beek tussen bovenloop en benedenloop waar erosie en sedimentatie ongeveer in evenwicht zijn.

Extra rivierloop evenwijdig aan de rivier die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater een deel van de rivierafvoer kan verwerken.

Onregelmatiger neerslagregiem

ontbossing

piekafvoer.

Regiem

Verschil in inrichting van een gebied.

De verwijdering van de (natuurlijke) bosbegroeiing in een gebied, waardoor de waterafvoer van een rivier vergroot wordt.

Jaarlijkse schommelingen in de waterafvoer van een rivier of beek.

Betrekkelijk kort durende, snel opkomende en aanzienlijk grote extra waterafvoer (hoogwater) van een rivier die gemiddeld één keer per jaar of minder voorkomt. Heet ook wel afvoergolf.

Stuw

Temperatuurstijging

Uiterwaard

Uiterwaardvergraving.

Het naar beneden brengen van een deel van de uiterwaard om meer bergingsruimte voor water te maken en de waterafvoer te vergroten.

Hoger gelegen, buitendijks deel van het winterbed van een rivier, tussen zomer- en winterdijk, dat periodiek overstroomt en door sedimentatie wordt opgehoogd.

Toename van de gemiddelde temperatuur van het zeewater of van de dampkring, meestal toegeschreven aan het versterkte broeikaseffect (de opwarming van de dampkring als gevolg van door de mens uitgestoten broeikasgassen).

Beweegbare dam in een rivier of beek om de waterafvoer te beïnvloeden voor bijvoorbeeld scheepvaart, recreatie of irrigatie.

verdiepen

verdroging

verhang

verhoogde piekafvoer

Tijdelijke toename van de maximale hoeveelheid waterafvoer die tot dan toe werd gemeten in een beek of rivier.

Hoogteverschil tussen twee plaatsen langs een rivier of beek, uitgedrukt in centimeter per kilometer van de rivier.

Toestand waarin er te weinig grondwater beschikbaar is om de natuurwaarden te garanderen.

Technische ingrepen om de rivier meer ruimte te geven, zodat een grotere waterafvoer mogelijk wordt.Dit kan worden gedaan door de uiterwaard te verdiepen of door het zomerbed uit te graven.

Winterbed

Zomerbed

Groene Hart

Grootstedelijke functie

Hoofdgeul van een rivier of beek die meestal wordt begrensd door zomerdijken of zomerkaden.

Gebied rond een rivier of beek dat bestaat uit het zomerbed en de uiterwaarden, en dat meestal wordt begrensd door winterdijken.

Functie die je alleen in grote steden kunt vinden, zoals een concertgebouw, hoger onderwijs, academisch ziekenhuis, groot winkelcentrum of vliegveld.

Het ten opzichte van de omliggende stadsgewesten van de Randstad relatief dunner bevolkte gebied met een meer landelijke uitstraling.

Leg in je eigen woorden uit wat een noodoverloop gebied is en waarvoor deze maatregel wordt gekozen. Gebruik in je antwoord het begrip: retentie

Leg uit welke maatregel hier wordt uitgevoerd en wat het doel hiervan is!

Bekijk de bron hiernaast en gebruik de atlas. Leg uit waarom bij Schaffhausen van januari tot en met maart het debiet laag is.

Vergelijk de foto en de kaart goed voor de volgende vraag

De foto en de kaart zijn van hetzelfde gebied, bij Wijhe (Overijssel)

Wat is er volgens de meteorologen veranderd aan het neerslagregiem in Nederland? Noem 2 aspecten

Welke maatregelen van ruimte voor de rivier zijn hier uitgevoerd?

1. Winterdijk verplaatsen
2. Zomerdijk verplaatsen
3. Objecten verplaatsen
4. Uiterwaardvergraving

Leg uit in een oorzaak-gevolgrelatie hoe het veranderde neerslagregiem kan bijdragen aan meer wateroverlast.

Bij deze foto van de Maas in Limburg (Nederland) past welk begrip?

1. Afvoeren
2. Meanderen
3. Harde oever
4. Uiterwaardvergraving

Bekijk de bron. Geef twee oorzaken van menselijke activiteiten waardoor de afvoer in stroomgebied A bij dezelfde hoeveelheid neerslag toch groter kan zijn dan in stroomgebied B.

Lees dit nieuwsbericht van 29 maart 2022 voor de volgende vraag (klik om in te zoomen)

De Afsluitdijk beschermt het IJsselmeergebied tegen overstromingen vanuit de Waddenzee. De rivier de IJssel stroomt via het Ketelmeer en het IJsselmeer naar de Waddenzee.
Leg uit wanneer en hoe het water vanuit het IJsselmeer in de Waddenzee komt.

Waarom zijn er ook nieuwe wandel- en fietspaden nodig zijn als er nieuwe dijken worden gemaakt en bestaande dijken worden verhoogd in Limburg?

1. Dat hoort bij het regeringsbeleid om mensen meer te laten bewegen
2. De nieuwe en hogere dijken maken wandelen en fietsen langs de Maas een stuk minder aantrekkelijk
3. Om meer vluchtroutes te hebben als de Maas toch overstroomt
4. Het is een werkgelegenheidsproject van de provincie Limburg

Een hoge piekafvoer in de Rijn zorgt voor een overstromingsrisico in de monding van de IJssel. Dit overstromingsrisico wordt nog groter als er tevens een noordwesterstorm op het IJsselmeer waait.

Leg uit dat door een noordwesterstorm op het IJsselmeer het overstromingsrisico in de IJsseldelta hoger wordt. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Gebruik de atlas. Het Grevelingenmeer is het grootste zoutwatermeer van Europa. Om het water zout te houden, stroomt er dagelijks via een sluis in de Brouwersdam water vanuit de Noordzee het meer in. Alleen hebben de trekvissen zoals de zalm hier niets aan.

Biologen zien liever dat de sluis in de Haringvlietdam op een kier gaat. Waarom hebben biologen liever een ‘kierbesluit’ in de Haringvlietdam dan in de Brouwersdam?

Maak de juist combinaties: sleep de teksten naar de begrippen

ruimtelijke adaptatie

integraal waterbeleid

Ruimte voor de rivier

Fluviaal schaalniveau

verzilting

hoofdwater

systeem

De Maas, de IJssel en de Rijn zijn onze grootste zoetwater-leveranciers.  

Bij een westerstorm wordt het water vanuit zee ver de Nieuwe Waterweg opgestuwd. 

Bij de aanleg van natuurlijke oevers werken de rijksoverheid en het waterschap Zuiderzeeland nauw samen. 

In deze woonwijk wordt rekening gehouden met het water en het klimaat. 

Maatregelen langs de Rijn werken het beste als de oeverstaten nauw samenwerken. 

Langs de Waal zijn de kribben verlaagd en de uiterwaarden vergraven. 

Het deltaprogramma werkt de komende jaren met vijf deltabeslissingen die ieder jaar op Prinsjesdag worden bijgesteld. Welke deltabeslissing is niet juist?

1. deltabeslissing zoet water
2. deltabeslissing ruimtelijke adaptatie
3. deltabeslissing IJsselmeergebied
4. deltabeslissing steden rainproof

Klimaatadaptatie

Een projectontwikkelaar heeft van de gemeente opdracht gekregen een nieuwe woonwijk te ontwikkelen. De gemeente heeft aangegeven dat er in het plan maatregelen moeten worden opgenomen om te voorkomen dat er problemen ontstaan in andere gebieden of de toekomst met betrekking tot wateroverlast

Welke maatregel hoort bij het cijfer 2 in de afbeelding

1. Vasthouden
2. Afvoeren
3. Bergen
4. Opstuwen

Bekijk de bron die de drietrapsstrategie weergeeft. Geef twee voorbeelden van maatregels die bij cijfer 1 genomen kan worden.

Klimaatadaptatie

Einde opgave over klimaatadaptatie

Waterpeil en waterkranen

Bekijk de bron. Geef een fysisch-geografische reden en een economische reden om te komen tot een flexibel IJsselmeerpeil.

Bekijk via het oogje de bron en geef aan of de stellingen juist of onjuist zijn

Juist

Onjuist

De twee hoofdwaterkranen op de Afsluitdijk spuien het water op de Waddenzee. 

De hoofdwaterkraan in het Haringvliet staat alleen bij piekafvoeren van de Rijn en Maas open. 

De hoofdwaterkraan bij Driel in de Rijn is altijd gesloten bij piekafvoeren van de Rijn. 

De vier hoofdwaterkranen hebben alle vier dezelfde functie

Het hoofdwater

systeem bestaat uitsluitend uit rivieren. 

Einde opgave waterpeilen en waterkranen

Dijkverlegging bij Cortenoever

Bestudeer de bron. Om het overstromingsrisico in Nederland te verminderen zijn in het rivierengebied maatregelen genomen. Bij Cortenoever is als maatregel de dijk verlegd. Op andere plekken in Nederland zijn ook andere maatregelen genomen, zoals:

• het graven van nevengeulen;
  
• het verdiepen en verbreden van het zomerbed;
  
• het verlagen van kribben;
  
• het verwijderen van obstakels.
  

Geef aan door welke twee van de genoemde maatregelen rivierwater sneller wordt afgevoerd.

Leg uit waarom door het verleggen van de dijk bij Cortenoever het overstromingsrisico is verminderd.

Bij de besluitvorming over de dijkverlegging bij Cortenoever zijn verschillende partijen, zoals de bewoners van Zutphen, Rijkswaterstaat, de provincie Gelderland, het Waterschap en lokale boeren betrokken geweest. Beredeneer bij welke van deze vijf partijen de meeste weerstand bestond tegen de dijkverlegging bij Cortenoever.

Einde opgave Dijkverlegging Cortenoever

Gebruik de atlas. Om het noorden van Nederland juist in droge periodes van zoet water te voorzien, wordt de stuw bij Driel in de Neder-Rijn gesloten gehouden.

Ruimte voor de Rivier

In het kader van Ruimte voor de rivier zijn verschillende maatregelen
uitgevoerd.
Welke maatregelen hebben grote gevolgen voor de mensen die binnendijks wonen?

1. maatregel nummer 10 en 13
2. maatregel nummer 11 en 12
3. maatregel nummer 8 en 4
4. maatregel nummer 9 en 13

Geef per gekozen maatregel van de vorige vraag aan waarom je voor die maatregel gekozen hebt.
Voor de zekerheid nog even de keuzes van die vraag:
A: 10 en 13
B: 11 en 12
C: 8 en 4
D: 9 en 13

Einde opgave Ruimte voor de rivier