De eerste stedelijke beschavingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De eerste stedelijke beschavingen ( KA3)

Deze les: 

• Huiswerk bespreken 
• LessonUp + aant. mk
• Boekje historisch redeneren

Doelen

Aan het einde van de les kun je:

• Uitleggen waarom de eerste stedelijke beschavingen zijn ontstaan
• Kenmerken noemen van de eerste stedelijke beschavingen

Kenmerkend aspect:

• Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Van nomade naar vaste woonplaats

Mensen krijgen meer bezittingen

• Ontstaan van steden

• Er onstaat ongelijkheid: 

De één heeft meer bezittingen dan een ander.

 Landbouw-stedelijke samenleving: Samenleving waarin de landbouw het allerbelangrijkst is, maar waarin ook steden bestaan 

Steden langs de Eufraat en Tigris

Stappen:

1. Smeltwater vanuit de Armeense Hooglanden
2. Voorjaarsoverstromingen
3. Laat vruchtbare rivierslib achter
4. Droge periode

Irrigatielandbouw/ specialisatie

Oorzaak: Om in de droge periodes de akkers te bevloeien moesten er dammen en kanalen gebouwd worden. 

Gevolg: Mensen gingen zich bezig met het organiseren van de bouw van dammen en dijken. 

Dit kon doordat: Er werd genoeg voedsel geproduceerd. Niet iedereen moest boer te zijn. 

Steden langs de Eufraat en Tigris

Op deze plaatsten ontstonden de eerste landbouwstedelijke samenlevingen: 

Kenmerken landbouwstedelijke samenleving: 

1. Grotendeels van de bevolking leeft en werkt in de landbouw. 
2. Minderheid van de bevolking leeft in steden, die centra zijn van handel en nijverheid. 

Steden

• Door bevolkingsgroei ontstaan stedelijke gemeenschappen
• Voedseloverschot maakt specialisatie mogelijk
• Gevolg: inkomensverschillen en sociale hiërarchie
• Samenleving wordt complexer --> bestuur noodzakelijk --> priesters
• Bestuur maakt schrift noodzakelijk -> wetten en belastingen

De uitvinding van het schrift

1. Soemerie: Spijkerschrift
2. Egyptenaren: Hierogliefen (Beeldschrift)
3. Chinezen: Hanzi

Ontstaan van de eerste steden (samenvatting)

In Mesopotamië de eerste steden rond 4000 voor Christus

Deze steden vertoonden complexere structuren:

• Cultureel: tempels, schrift, religie
  
• Economisch: specialisatie in ambachten, ontstaan handel
  
• Sociaal: ontstaan van sociale gelaagdheid
  
• Politiek: ontstaan van stadsstaten, bestuur, wetten, organisatie

Staten

• Voorwaarden voor ontstaan staten:
• 1.  Overvloed aan voedsel -> bevolkingsgroei
• 2. Natuurlijke grenzen (bergen, zee, rivieren)
• 3. Behoefte / noodzaak van volk om vrijheid op te geven
• 4. Door specialisatie ontstaat leger -> geweldsmonopolie (veiligheid, veroveringen)

Eerste stedelijke gemeenschappen

• Soemerië 
• Mesopotamië
• Egypte
• Kreta (Minoïsche)
• China
  
• Indus vallei

Koning Hammurabi 1795 - 1750 v.Chr(Babylonië)

Koninklijke stad Sippar

Zijn bekendheid is niet helemaal zonder reden, tijdens zijn heerschappij is in zijn naam het allereerste wetboek ooit geschreven: de Codex Hamurabi.

In de koninklijke stad Sippar liet hij zijn wetboek op een basalten zuil plaatsen.

• De Codex Hammurabi
• samengesteld in ca. 1780 v.Chr. (de code van Hammurabi)  
• Een van de oudste tot dusver gevonden opgetekende wetboeken  
• uit het antieke Mesopotamië
• Staat momenteel in het Louvre

Codex Hammurabi

De pilaar doet op het eerste gezicht denken aan een reusachtige wijsvinger. Misschien was dat ook de bedoeling. Misschien was wel het idee om mensen persoonlijk aan te spreken. De wetsteksten zijn als aanwijzingen voor het leven geschreven. De voorstelling aan op de stèle/pilaar is zeer opmerkelijk. We zien Hammurabi staan voor god Shamash die majesteitelijk op een troon is gezeten. Hammurabi had ook kunnen kiezen voor een afbeelding van de magische oppergod Marduk. Maar zijn voorkeur ging uit naar Shamash, die destijds als de personificatie van de zon en als de beschermer van de gerechtigheid werd beschouwd.

Op de stèle geeft Shamash een scepter en een ring. Met dit gebaar legitimeert hij niet alleen de soevereiniteit van de koning, maar hij sanctioneert ook diens wetgeving. Met andere woorden: geen enkele burger in het koninkrijk van Babylon kon zich aan de nieuwe regels voor de inrichting van de samenleving onttrekken. Het gezag van goden zoals Shamash was destijds even vanzelfsprekend als absoluut. De religie van toen was een publieke zaak. Dus geen kwestie van een persoonlijke keuze, maar gewoon een staatsaangelegenheid. In de wereld van Hammurabi viel religie samen met ‘goed burgerschap'.

0