Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Les 45

Spreekwoorden, zegswijzen en gezegden

Even een opwarmertje...

www.hln.be

Welk spreekwoord gebruik jij wel eens en wat betekent het?

Misschien heb je helemaal geen spreekwoord opgeschreven bij de vorige vraag, want een spreekwoord is niet hetzelfde als een zegswijze of gezegde. Zie hier het verschil:

Eens kijken wat je onthouden hebt...

Sleep de kenmerken op de volgende slide naar het juiste begrip.

Spreekwoord

Zegswijze

Gezegde

Algemene 

levenswijsheid

Altijd een zinsdeel

Geen werkwoord

Vaste verbinding van woorden

volledige zin

volgorde en werkwoord passen zich aan

O en PV

kunnen aangepast worden

Dat was de theorie, maar kan je ze nu ook herkennen?

Quizzen maar...

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"Wie bij de hond slaapt, krijgt zijn vlooien"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"tegen de muur lopen"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"een waarheid als een koe"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"een stok in het wiel steken"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"Spreken is zilver, zwijgen is goud"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"door de vingers zien"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"zo mak als een lammetje"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Gaat het hier om een spreekwoord, een zegswijze of een gezegde?
"een pilarenbijter"

1. Spreekwoord
2. Zegswijze
3. Gezegde

Weet je nog met welk 'spreekwoord' je zelf begonnen was? Noteer het hieronder nog eens opnieuw en noteer tussen haakjes of het een spreekwoord, een zegswijze of gezegde is.

In dit schilderij van Pieter Bruegel leer je zeer veel spreekwoorden kennen. De betekenis staat er telkens bij vermeld. Ook spreekwoorden van vroeger leer je op deze manier kennen! De grootmeester op zijn best... in het Nederlands!

Pieter Bruegel (de oude) schilderde een denkbeeldig dorp waar het wemelt van de mensen en dieren. Elke scène verbeeldt een Oudnederlands (of Vlaams) spreekwoord. Bruegel laat met dit schilderij zien hoe het niet moet: hij toont de verkeerde wereld.

Er zijn twee groepen spreekwoorden:

1. Een eerste groep illustreert de dwaasheid en de zinloosheid van de menselijke handelingen. Het symbool ervan is de omgekeerde wereld (de wereldbol aan het huis links op de voorgrond), het tegendeel van wat zou moeten zijn.

2. De tweede catagorie heeft het bedrog en de huichelarij als onderwerp, gesymboliseerd door de vrouw die in het midden van het schilderij haar man een blauwe mantel omhangt.

Bekijk het schilderij van Pieter Bruegel uit 1559 en ontdek welke spreekwoorden (meer dan honderd) er worden uitgebeeld.

In dit schilderij van Pieter Bruegel leer je zeer veel spreekwoorden kennen. De betekenis staat er telkens bij vermeld. Ook spreekwoorden van vroeger leer je op deze manier kennen! 

Pieter Bruegel (de Oude) schilderde een denkbeeldig dorp waar het wemelt van de mensen en dieren. Elke scène verbeeldt een Oudnederlands (of Vlaams) spreekwoord. Bruegel laat met dit schilderij zien hoe het niet moet: hij toont de verkeerde wereld.

Bekijk het schilderij van Pieter Bruegel uit 1559 en ontdek welke spreekwoorden (meer dan honderd) er worden uitgebeeld.

www.spreekwoord.nl

Zoek een leuk spreekwoord, een gezegde of een uitdrukking op en probeer het uit te beelden. Maak een foto van het resultaat en post het op de volgende slide.

Upload je foto hier.