Vrijheidsstrijders

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6

Mijn link met slavernij: Jamaica

Verzetshelden

Hoe kon een slaaf
zich verzetten?

Sabotage van werkmateriaal

Express oogsten laten mislukken

Diefstal

Tegen gestelde regels ingaan (bijv. toch met dat meisje trouwen)

Weglopen / marronage

Symbolisch verzet: door bijv. muziek, kunst, kleding 

Zelfmoord

Opstand

Tula

Tula

Good to know: Curacao had een andere vorm van slavernij. Het was een eiland waar maar weinig groeide, daarom was Curacao ook afhankelijk van handel ipv plantageslavernij. Slaven werkten als huisslaven, ambachtsslaven, of op plantages waar verschillende gewassen voor de lokale markt werden verbouwd (en ook vaak veeteelt).

Wat past bij Curacao
(17e - 19e eeuw)?

Past niet

een klein eiland

een immens groot uitgestrekt land

tropisch, groen, vruchtbaar land

dor, droog land

door de WIC veroverd van de Spanjaarden in 1634

door de WIC veroverd van de inheemse bevolking van Curacao ('indianen')

afhankelijk van plantage-slavernij

afhankelijk van handel

Voor idee locatie en 'grootte' Curacao

Curacao

Google Earth afbeelding, klein, droog, dor curacao

Jamaica

Vergelijking met vruchtbaar groen Jamaica (veel kleigrond, grootschaalse suikerriet slavernij)

Wat was de levensverwachting van een slaaf?

1. 4-7 jaar na aankomst op de plantage
2. 29 jaar
3. 56 jaar
4. 18 jaar na aankomst op de plantage

Meerdere goede antwoorden. 

Bij Suikerriet en Zoutpannen gaat het om 4-7 jaar, bij het 'gewone' landbouwwerk gaat het soms om 22 jaar en soms 29 jaar

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

Wie was Tula?

• Verzetsheld
• Curacao
  
• Plantage Kenepa / Knip
• Slaaf, kapitein en veearts
• Geïnformeerd, redenerend, meertalig
• Opstand 17 augustus 1795

Landhuis Knip / Kenepa

Kenepa

Dividivi

Plantage Knip verbouwde vooral Knippavruchten, dividivi-hout (van takken werden roedes gemaakt), meloenen, aardappelen en veeteelt voor vlees (lokale markt) en leer (export)

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

De aanloop

• Werk- en leefomstandigheden
  
• Overlijden broertje
• Franse revolutie & bevrijding slaven Haïti

Hoe zag de werkweek van een slaaf eruit op Curacao?

1. 7 uur per dag, 7 dagen per week
2. 9 uur per dag, 6 dagen per week
3. 10 uur per dag, 5 dagen per week
4. 12 uur per dag, 7 dagen per week

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

De opstand

• 17 augustus 1795
• Tula & 40-50 slaven leggen werk neer
• Eis vrijheid te verkrijgen
• Mars naar Willemstad
• Onderweg aansluiting slaven & bevrijding gevangen genomen slaven
• Kamp van 2000 slaven in Portomari

Curacao, 60km lang en op breedste punt 15km breed (helft oppervlakte provincie Utrecht). Klein smal eiland, Tula en co passeren veel plantages onderweg 

Bericht Van Uytrecht aan de Koloniale raad: "Wel Edele Achtbare Heere, Mijne slaven sijn des morgen gekomen en weygeren int algemene dienste te doen. Wat verder haare intentie is, weet ik niet. Met haast en met waare achting. 

VUIWD? 
onderdaning & dinaar? 
C v Uytrecht

Hoe kon een slaaf weer vrij worden?

1. Na 20 jaar werken werd een slaaf vanzelf vrij
2. Een slaaf kon zichzelf vrijkopen
3. Een slavenhouder kon een slaaf vrijlaten
4. Wanneer de slavenhouder overleed

slavenhouder vrijlaten: op basis van goede band en goede diensten
vrijkopen: hoge som, voor veel slaven onbereikbaar, vaak hulp van vrije zwarten (manumissies vastgelegd in nationaal archief, zie links laatste slide)

slavenhouder overleed: vaak in testament opgenomen dat slaven vrijgemaakt moeten worden

- verder mogelijk: door huwelijk met welgestelde man (slavin)

- natuurlijk: weglopen van de plantage / maronnage

- en: zelfmoord

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

De confrontatie

• Koloniale raad neemt actie
• Overwinning Tula op klein leger
• Koloniale raad stuurt groot leger voor
  onderhandelingen
• Het verslag van Pater Jacobus Schinck 

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

"Wij zijn al te zeer mishandelt, wij zoeken niemand kwaad te doen, maar zoeken onze vrijheid, de fransche negers hebben hunne vrijdom bekoomen, Holland is ingenomen door de franschen, vervolgens moeten wij hier ook vrij zijn"

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

"Heb ik kwalijk gedaan dat ik 22 van mijne medebroeders verlost hebbe uit de boeijens, waar in zij onregtvaardig geworpen waren? Heer Pater de fransche vrijheid heeft ons gediend tot torment; als jemand van ons gestraft wierd, wierd hem telkens tegengeworpen, gij zoekt ook uw vrijheid? Eens werd ik vastgebonden, ik riep zonder ophouden genaade voor een armen slaaf, tot ten laasten losgemaakt zijnde, golfde 't bloed uit mijne mond. Ik wierp mij op mijn knien, en riep tot God: O Goddelijke Majesteit! O Suijverste Geest! Is 't dan Uwen wil dat wij zoo mishandelt worden! Ach Pater men draagt meer zorg voor een beest, als een beest een been breekt, 't word genezen."

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

De afloop

• Tula wijst aanbod van clementie af
• Aanval door leger
  
• Vergiftiging drinkwater & verovering voedselvoorraden
• Verraad door hoge beloning
• Gevangenschap, publieke marteling en dood 

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

Mislukte opstand?

• Aanpassing slavenreglement november 1795
• Betere behandeling slaven
• Eerste stap richting emancipatie

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

Meer verzetshelden

• Boni: Suriname - Bevrijding slaven & Marronage
• Jan Houthakker: Suriname - Manumissies / slavenvrijlatingen
• Ma Pansa: Suriname - Voedsel voor de Marrons
• Virginia Dementricia: Aruba - Verzet door kleding
• Nanny of the Maroons: Jamaica - Bevrijding slaven, Marronage & (zwarte) Magie
• Toussaint Louverture: Haïti - Bevrijder & eerste staatshoofd Haïti, inspiratie voor Tula

"“Toen ik het huis binnentrad, trof ik een neger genaamd Tula, voorzien van een degen, en men noemde hem kapitein. Veel negers kwamen rondom mij staan. [...] Tula begon te spreken: ‘Wij zijn al te erg mishandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar we willen onze vrijheid. De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Holland is ingenomen door de Fransen en daarom moeten wij ook hier vrij zijn.’""

Lees meer over slavernij en verzetshelden

• Slavernij en jij: uitgebreide website met allerlei informatie over slavernij (leven, werk, geld, kleding, voedsel, etc.)
• Interactieve website over Ma Pansa & Tula
• Lees over de werkelijkheid op de plantage in Suriname, met veel kritische observaties. Geschreven in Oud-Nederlands.
• Kidsweek Verzethelden tijdens de slavernij
• Nationaal archief: manumissies (vrijlatingen slaven) Curacao