5.4: Nederland tijdens de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Wat is de betekenis van verzuiling?

1. Een vorm van politieke samenwerking
2. Een term die verwijst naar de verdeling van bevolkingsgroepen
3. Een economisch systeem
4. Een religieus conflict

Waar zetten feministen zich voor in aan het begin van de twintigste eeuw?

1. Recht op geboortebeperking
2. Recht op abortus
3. Verbod op alcoholconsumptie
4. Vrouwenkiesrecht

5.4: Nederland tijdens de Koude Oorlog

Na de wederopbouw ontstond er nieuwe welvaart in Nederland. Er ontstond een consumptiemaatschappij, een jognerencultuur, er kwam een Tweede Feministische Golf, ontzuiling vond plaats, secularisatie trad op en migratie zorgde voor groei van de bevolking. 

Leerdoelen 5.4

5.4A: Je kunt uitleggen hoe er in Nederland nieuwe welvaart ontstond in de periode na de Tweede Wereldoorlog aan de hand van de begrippen wederopbouw, consumptiemaatschappij en amerikanisering.

5.4B: Je kunt uitleggen welke sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw kenmerkten aan de hand van het ontstaan van de jongerencultuur, de Tweede Feministische Golf, de ontzuiling, de secularisatie en migratie.

5.4C: Je kunt uitleggen wat sociale grondrechten zijn en je kunt een voorbeeld noemen van een sociaal grondrecht.

5.4D: Je weet wie Willem Drees en koningin Juliana zijn en je kunt uitleggen welke rol zij hebben gespeeld in Nederland tijdens de Koude Oorlog.

Nieuwe welvaart

• Grote verwoesting in NL door WOII, periode van wederopbouw
• Marshallhulp vanuit VS
• Periode van armoede
• Na vijftien jaar is oorlogsschade (grotendeels hersteld) en ontstaat er een consumptiemaatschappij: consumptie van luxe producten

5.4A

Amerikanisering

• Veel nieuwe luxe producten uit VS
  
• Culturele invloed door films en muziek (jazz, rock 'n roll)
• Toenemende invloed Amerikaanse cultuur op Nederlandse cultuur

5.4A

Maatschappelijke verandering

• Groei vrije tijd en groei opleidingsniveau
• Ontstaan jongerencultuur: onderscheidend van andere groepen door kleding, kapsel en muziek (tegenreactie)
• Ontzuiling door groeiend opleidingsniveau, daardoor ook secularisatie (ontkerkelijking)

5.4B

Feminisme

• Vrouwen hadden niet dezelfde kansen en geen gelijk salaris
• Rolverdeling: vrouw thuis, man werkt
• Tweede Feministische Golf: Vrouw verzet zich tegen vast rolpatroon

5.4B

Migratie

• Door hoger opleidingsniveau minder arbeiders voor zwaar werk
• Zoektocht naar gastarbeiders door bedrijven en de overheid
• Zuid-Europa en Noord-Afrika
• Eerst 'tijdelijk', maar velen blijven
• Vanuit voormalige koloniën verhuizen veel mensen naar NL
• Suriname, Antillen, Indonesië

5.4B

Sociale grondrechten

• Nieuwe gedachte: Overheid moet zorgen voor goed bestaan
• Sociale grondrechten: Verplichten overheid voor iedereen goed bestaan te garanderen
• Bestaanszekerheid, onderwijs, gezondheidszorg, woning, werk, rechtsbijstand

5.4C

Willem Drees

• Minister-president namens PvdA (voormalig SDAP) 1948-1958
• Onder zijn leiding begin gemaakt aan de verzorgingsstaat: Uitkering voor degene die geen inkomen kunnen verdienen
• 'Vadertje Drees': Zorg voor zwakkeren in de samenleving

5.4D

Koningin Juliana

• Vanaf 1948 koningin
• Staat 'dicht bij het volk', o.a. steun bij Watersnoodramp
• Voelt zich in vrijheid beperkt omdat ze niet alles kon zeggen
• Koningin tijdens dekolonisatie

5.4D

CSE 2021, TV2

CSE 2021, TV2

CSE 2021, TV2

CSE 2021, TV3

CSE 2022, TV2

Arbeidsmigratie is goed geweest voor Nederland (en de Nederlandse economie)

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Het is goed dat Nederland een verzorgingsstaat is (en we daar dus belasting voor betalen).

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Noem een voorbeeld van Amerikanisering.

Wat is een belangrijke eigenschap van een consumptiemaatschappij?

1. Hoge consumptie van goederen en diensten
2. Beperkte keuze in producten
3. Duurzaamheid van producten
4. Focus op lokale productie

Wat stimuleert een consumptiemaatschappij?

1. Continue groei van de economie
2. Bevordering van duurzaamheid
3. Afname van productiecapaciteit
4. Verhoogde werkgelegenheid

Waarom groeide de vraag naar gastarbeiders?

1. Hogere lonen voor lokale arbeiders
2. Stijgend opleidingsniveau van Nederlandse arbeidskrachten
3. Vermindering van werkgelegenheid in Europa
4. Afname van de economie in Nederland