Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

Taalbeleid 

Taalbeleid op dit moment:

Heel algemeen en niet volledig;

Geen verankering in de school.

Het onderwijs is talig; dit vraagt om een schoolbrede aanpak, zodat het taalbeleid verweven is in het curriculum.

Tijd voor een update!!

Vandaag de aftrap;

Aanleiding en doel 

Aanleiding: 

- Het dalende lees- en schrijfniveau van (onze) leerlingen; 

- Het nieuwe taalbeleid/ verbeterplan basisvaardigheid taal voor Twickel College Delden en route 10-14. 

Doelen:

- Bewustzijn creëren van taal in de vaklessen. 

Wist je dat ...                  

'Bijna een kwart van de leerlingen is onvoldoende leesvaardig om als mondige burger in de huidige samenleving te participeren' - PISA, 2022

Een goede taalvaardigheid bij leerlingen is essentieel om de kansenongelijkheid tegen te gaan en hen voldoende toegerust de maatschappij in te laten stappen. - Inspectie van Onderwijs 2022

Taalvaardigheid van leerlingen is aan het het einde van het VO

op veel scholen onder <2F -  Inspectie van Onderwijs 2022

Taalbeleid TCD en route 10-14

Taalbeleid heeft een algemeen belang. 

Het is de taak van alle docenten om leerlingen op te leiden tot taalvaardige burgers en ervoor te zorgen dat iedere leerling aan het eind van zijn middelbare schooltijd een bepaald taalniveau bereikt.

Taalbeleid, wat wordt hiermee bedoeld?

‘Taalbeleid :
 het bewust omgaan met het onderwijsaanbod voor de talig heterogene leerlingenpopulatie’ (Hajer & Meestringa).

Hoe bieden wij elke leerling met taalonderwijs een gelijke kans?

 Meer achtergrondinformatie?

Titel: Handboek taalgericht vakonderwijs

Schrijver: M. Hajer & T. Meestringa

De kracht van lezen

--> Inzetten op lezen in de klas:

-Leerlingen ontwikkelen algemeen taalgevoel door te lezen.

- Leerlingen lezen op dit moment tijdens de les Nederlands, taalvaardigheid en mentoruur (route 10-14).

'Een van de meest onderschatte effectieve maatregelen die scholen kunnen treffen, is een structureel beleid rond vrij lezen en vrijetijdslezen. Talloze wetenschappelijke studies tonen aan dat lezen een sterke bijdrage levert aan de taalontwikkeling van leerlingen.’ 

Alle vakdocenten maken hét verschil!

Taalgericht vakonderwijs:

De vakdocent neemt taaldoelen mee in zijn of haar lessen. 

Bijvoorbeeld door:

• Centrale afspraken te maken over het gewenste taalniveau tijdens toetsen, in werkstukken en verslagen.
• Actief te werken aan woordenschat.

Alle vakdocenten maken hét verschil!

Hoe pakken we dit dan aan?

Dat komt straks, eerst een experiment.

Hoeveel procent van de gebruikte woorden moet een lezer kennen om goed te begrijpen waar de tekst over gaat?

1. 60%
2. 80%
3. 70%
4. 90%

Taalverschil (schooltaalwoorden)

Je denkt al vaak aan de vakbegrippen, maar het probleem ligt ook bij de schooltaalwoorden. Die problemen zijn misschien nog wel groter!

Leerlingen begrijpen teksten beter als ze de schooltaalwoorden kennen en begrijpen.

Voorbeelden van schooltaalwoorden:

• Conclusie                                                 * Flexibel
• Vergelijking                                              * Toename
• Verband                                                    * Oplossen

Experiment schooltaalwoorden

Schrijf binnen vijf seconden op wat bedoeld wordt met dit woord…..

Omschrijf het woord: functie.

Experiment schooltaalwoorden

FUNCTIE:

• In de wiskunde wordt daar een relatie tussen twee variabelen mee bedoeld, waarbij de ene variabele onafhankelijk is en de andere afhankelijk.

Y is een functie van x en wel: my = 2x + 37

 

• In de biologie wordt ermee bedoeld hoe iets werkt. De functies van de maag zijn opslag van voedsel, doden van bacteriën en een begin van vertering van eiwitten.

• Op de arbeidsmarkt heeft het te maken met je ambt of beroep.

• Een algemene betekenis is ‘dat wat je eraan hebt’.

Taalgerichte vakdidactiek

Onderzoek: zodra vakdocenten merken dat leerlingen moeite hebben met het vereiste taalniveau van hun vak, zoeken ze zelf naar oplossingen:

Gevolg: er ontstaat een neerwaartse spiraal, leerlingen hebben hier op langere termijn niets aan. 

Hoe dan wel?

Daar gaat het verbeterplan basisvaardigheid taal over, maar we lichten alvast een tipje van de sluier op......

Bied context, interactie en taalsteun

1. Plaats de nieuwe stof in context:

- Visualiseer;

- Schema's;

- Video's;

- Andere tekstsoorten.

2. Zorg voor interactie:

- Stimuleer interactie;

- Laat samenwerken;

- Presentatie;

- Stel vragen en laat antwoorden;

3. Zorg voor taalsteun:

- Bied hulp bij begrijpen en produceren van taal;

- Zorg voor overzicht;

- Geef feedback op taalgebruik;

Hoe pak je dat aan in je les? 

Wiskf

Wil je meer weten of handvatten krijgen? Spreek mij gerust aan!

Wiskunde:

• Woordweb maken;
• Stappenplan wiskundeopdrachten;
• Groepswerk.

Aardrijkskunde:

• Hulpkaart toetsen;
• Verklarende atlasvragen.

Algemeen:

• Extra aandacht sleutelbegrippen (via digibord en opschrijven lln.);
• Samen teksten lezen en hoofdzaken markeren;
• Schrijfopdrachten;
• Toetsvragen laten maken;
• Basislijst schooltaalwoorden doornemen;
• Samenvattingsopdracht;
• Modelen (voordoen);
• Schema's maken, zorgen voor overzicht. 

Van DAT naar CAT

DAT: Dagelijkse Algemene Taalvaardigheid

concreet (nu, hier)
eenvoudige verbanden

eenvoudige denkconstructies (tijd-plaats)

CAT: Cognitief Academische Taalvaardigheid

abstract (verleden, toekomst, daar)

complexere verbanden 

gedachtenconstrcuties (oorzaak - gevolg, doel-middel)

Conclusie (kortom)

Niet doen:

• Belang van taal onderschatten;
• Denken dat het niet jouw verantwoordelijkheid is;
• Taal versimpelen en moeilijke taal uit de weg gaan.

Wel doen:

• Context, interactie en taalsteun;
  
• Tips vragen bij collega's of docent Nederlands;
• Taalgericht vakonderwijs hoeft niet groot te zijn, begin klein!

Belang taalbeleid

Er is inmiddels een plan ter verbetering van de taalvaardigheid van onze leerlingen opgesteld en goedgekeurd.

Belangrijke onderwerpen in het verbeterplan zijn: leesonderwijs, taalgericht vakonderwijs, vakoverstijgend curriculum en woordenschatonderwijs.

Aan de slag

*Je krijgt een boekje met tips en ideeën in de verschillende vaklessen uitgereikt over taalgericht vakonderwijs. 

*Hierin ook tips om samenhang tussen de vakken te stimuleren.

Informatie Teams

Via de tegel: Twickel College Delden in Teams/

algemeen/ bestanden/ basisvaardigheden/ algemene informatie --> informatie over taalgericht vakonderwijs

Ook deze LessonUp!

Aan de slag

*Je overlegt over de volgende vraag:

Hoe krijgt taal vorm binnen je les?

*Je brainstormt over de vraag:

Hoe zorgen we voor een samenhangende en vakoverstijgende benadering? 

--> Tot aan de pauze.

Format basisvaardigheden

Voor ieder vak wordt het format gevuld met de vragen onder punt 1. Taal;

Teams/ TCD/ Algemeen/ basisvaardigheden/ vakken.

Aan de slag

1. talen (NE,ENG,FR,DUI) - lokaal 12

2. wiskunde, rekenen, digitale geletterdheid - lokaal 19

3. m&m, geschiedenis/aardrijkskunde, levensbesch. - lok. 17

4. biologie, nask, techniek - lokaal 3

5. muziek, beeldende vorming, LO -lokaal 11

*Wij gaan als volgt uiteen, 

tot aan de pauze:

Opbrengst: taal in ieder vak

Hoe is het gegaan voor de pauze?

--> Voor ieder vak staan tips van je collega's in Teams/TCD/Algemeen/ Basisvaardigheden: gebruik dit vooral.

Per sectie/ vak

Je vult je vakwerkplan aan voor het onderdeel Basisvaardigheden/ Taal (5.1).

Dit beschrijf je apart.

Format vakwerkplan --> Basisvaardigheden/ Algemene informatie

Centrale afsluiting: 16.15 uur