Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

Taalbeleid
Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

Annette Rigterink
Peter Klok
1 / 27
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolmavoLeerjaar 1

This lesson contains 27 slides, with interactive quizzes and text slides.

Items in this lesson

Taalbeleid
Taalbeleid en taalgericht vakonderwijs

Annette Rigterink
Peter Klok

Slide 1 - Slide

Taalvaardigheid moeten onze leerlingen bij Nederlands leren.
Eens
Oneens

Slide 2 - Poll

Planning
1. Aanleiding en doelen;
2. Het taalbeleid op Ichthus;
3. Taalgericht vakonderwijs;
4. Afsluiten.

Slide 3 - Slide

Aanleiding van deze presentatie:
Aanleiding
- Het dalende leesniveau van (onze) leerlingen; 
- Introductie van het nieuwe taalbeleid. 

Doelen:
- Bewustzijn creëren van taal in de vaklessen. 

Slide 4 - Slide

1. Een paar cijfers
'Bijna een kwart van de leerlingen is onvoldoende leesvaardig om als mondige burger in de huidige samenleving te participeren' - PISA, 2018

Taalachterstand - voortgezet onderwijs <niveau-2F
Laaggeletterd - 18 jaar en ouder <niveau-2F

CSE Nederlands (onvoldoendes):
- KB: 19%
- GL/TL: 13%
- BB: 9%
(Preventie door interventie, 2017)

Slide 5 - Slide

Oorzaak?
Kansenongelijkheid 
Weinig leesmotivatie

Slide 6 - Slide

Misschien merken jullie het zelf ook wel?
- Leerlingen die vragen niet goed lezen;
- Leerlingen die formuleringsfouten maken;
- Leerlingen die teksten niet begrijpen.
Dit merk ik wel
Dit merk ik niet

Slide 7 - Poll

Taalbeleid op het Ichthus
Daarom is Het Ichthus bezig met een taalbeleid! 

‘Het bewust omgaan met het onderwijsaanbod voor de talig heterogene leerlingenpopulatie’ (Hajer & Meestringa)

Oftewel: een beleid hoe wij als school elke leerling een gelijke kans bieden op taalonderwijs.

Slide 8 - Slide

Daarom... Lezen, lezen en lezen
Zetten we in (onder andere) op lezen:
- Leerlingen moeten een leesboek bij zich hebben.
- Elke les Nederlands begint met lezen.

Feit blijft: door leerlingen te laten lezen is een groot deel van dit 'probleem' aan te pakken. 

'Een van de meest onderschatte effectieve maatregelen die scholen kunnen treffen een structureel beleid is rond vrij lezen en vrijetijdslezen. Talloze wetenschappelijke studies tonen aan dat lezen een sterke bijdrage kan leveren aan de taalontwikkeling van leerlingen.’ 

Slide 9 - Slide

Maar de vakdocenten kunnen ook hét verschil maken
Taalgericht vakonderwijs:
De vakdocent neemt taaldoelen mee in zijn of haar lessen. 

Dat betekent niet dat je Nederlands hoeft te geven. 

Wat dan wel? Dat vertellen we zo, eerst een experiment.

Slide 10 - Slide

 Experiment taalverschil
De pikkel en de wop

Doel: bewustzijn van taalverschil: niet alles is meteen duidelijk voor de leerlingen. Taal heeft invloed. 

Slide 11 - Slide

De pikkel en de wop

Een wop mufte zijn frinse fruin.
Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wop.
"Groes mijn bale fruin", loeg de wop biest.
En hij voegde eraan toe: "Mijn fruin is frins!"
"Proest bedaan!", makkelde de pikkel met tegenzin.
"Mart jij benedal geen lijpjes?"
"Ik mart geen rotse pikkels",
slukte de wop nogal biester.

1. Wat mufte de wop?
2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wop?
3. Wat makkelde de pikkel?
4. Mart de wop rotse pikkels?


timer
1:00

Slide 12 - Slide

De Pikkel en de wop
Het is nonsenstaal, maar door goed technisch te lezen kun je de vragen gewoon beantwoorden. 

1. Wat mufte de wop? zijn frinse fruin.
2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wop? Snerp.
3. Wat makkelde de pikkel? Proest bedaan!
4. Mart de wop rotse pikkels? Nee.

Slide 13 - Slide

Wat bedoelt de leerling? Antwoord op een wiskundevraag over grafieken:

We heb het over auto's. Want we wij het per jaar want het is niet goedkoop een auto's en de grefiek stijgt en daarom als die antiek is wil veel mens willen antieke dingen en dat is dan goedkoper.
A
De grafiek laat het verband zien tussen de leeftijd van auto's en de prijs?
B
Hoe ouder de auto, hoe goedkoper?
C
Bij hele oude, antieke auto's stijgt de prijs weer?
D
Geen idee

Slide 14 - Quiz

Taalverschil (schooltaalwoorden)
Je denkt al vaak aan de vakbegrippen, maar het probleem ligt ook bij de schooltaalwoorden. Die problemen zijn misschien nog wel groter!
Leerlingen begrijpen teksten beter als ze de schooltaalwoorden kennen en begrijpen.


Voorbeelden van schooltaalwoorden:
  • Conclusie
  • Vergelijking
  • Verband
  • Flexibel
  • Toename
  • Oplossen

Deze woorden krijgen nauwelijks speciale aandacht van de docent, maar kunnen wel tegelijk voor problemen zorgen.
We gaan een experiment doen met schooltaalwoorden!



Slide 15 - Slide

Experiment schooltaalwoorden
Schrijf binnen vijf seconden op wat bedoeld wordt met dit woord…..

Slide 16 - Slide

Functie

Slide 17 - Open question

Experiment schooltaalwoorden
FUNCTIE:
• In de wiskunde wordt daar een relatie tussen twee variabelen mee bedoeld, waarbij de ene variabele onafhankelijk is en de andere afhankelijk.
Y is een functie van x en wel:
y = 2x + 37

• In de biologie wordt ermee bedoeld hoe iets werkt. De functies van de maag zijn opslag van voedsel, doden van bacteriën en een begin van vertering van eiwitten.
• Op de arbeidsmarkt heeft het te maken met je ambt of beroep.
• Een algemene betekenis is ‘dat wat je eraan hebt’.





Slide 18 - Slide

Impuls

Slide 19 - Open question

Experiment schooltaalwoorden
IMPULS
• In de biologie zijn dat de stroomstootjes die door de zenuw gaan.
• In natuurkunde is het kracht maal snelheid.
• In het algemeen is dit een duwtje in de goede richting geven.
• In de economie gaat het om geld en is dit een subsidie vanuit bijvoorbeeld de overheid.
• Vanuit de gedragsleer komt impuls van ‘impulsief’.


Slide 20 - Slide

Taalgerichte vakdidactiek
Onderzoek: zodra vakdocenten merken dat leerlingen moeite hebben met het vereiste taalniveau van hun vak, zoeken ze zelf naar oplossingen:







Gevolg: er ontstaat een neerwaartse spiraal, leerlingen hebben hier op langer termijn niets aan. 




Slide 21 - Slide

Afronding
Werkgroep taalbeleid wordt samengesteld
Schoolbreed taalbeleidsplan implementeren

Slide 22 - Slide

Taalgerichte vakdidactiek
Daarom is het belangrijk dat ook de vakdocenten werken aan taaldoelen in hun lessen. 

Taalgericht vakonderwijs rust op drie pijlers:
- Context
- Interactie
- Taalsteun





Slide 23 - Slide

Later meer
Daarover komt meer in ons taalbeleid, het heeft impact op iedereen. 

We hopen dat jullie de belangen van taal inzien!

Slide 24 - Slide

Context, interactie, taalsteun
1. Plaats de nieuwe stof in context:
- Visualiseer;
- Schema's;
- Video's;
- Andere tekstsoorten.
2. Zorg voor interactie:
- Stimuleer interactie;
- Laat samenwerken;
- Presentatie;
- Stel vragen en laat antwoorden;

3. Zorg voor taalsteun:
- Bied hulp bij begrijpen en produceren van taal;
- Zorg voor overzicht;
- Geef feedback op taalgebruik;

Slide 25 - Slide

3 concrete voorbeelden
Wiskf









Wil je meer weten of handvatten krijgen? Spreek eens een collega van de werkgroep aan!
Wiskunde:
  • Woordweb maken;
  • Stappenplan wiskundeopdrachten;
  • Groepswerk.
Aardrijkskunde:
  • Hulpkaart toetsen;
  • Verklarende atlasvragen.

Algemeen:
  • Extra aandacht sleutelbegrippen;
  • Samen teksten lezen en hoofdzaken markeren;
  • Schrijfopdrachten;
  • Toetsvragen laten maken;
  • Basislijst schooltaalwoorden doornemen;
  • Samenvattingsopdracht;
  • Modelen (voordoen);
  • Schema's maken, zorgen voor overzicht. 





Slide 26 - Slide

Niet doen:
  • Belang van taal onderschatten;
  • Denken dat het niet jouw verantwoordelijkheid is;
  • Taal versimpelen;
  • Moeilijke taal uit de weg gaan.
Wel doen:
  • Context, interactie en taalsteun;
  • Tips vragen bij collega's Nederlands of de werkgroep taalbeleid;
  • Taalgericht vakonderwijs hoeft niet groot te zijn, begin klein!

Slide 27 - Slide