Lezen - les 6

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom!

Wat gaan we vandaag doen?

• Hoofdletters en leestekens
• Samenstellingen
• Oefentoets Lezen

samenstellingen

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling:

fiets+tas = fietstas

wel of geen tussen -s?

-Als je in een samenstelling een -s hoort, dan schrijf je die ook:

  meningsverschil, Valentijnsdag, onweersbui

-Begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank? -> vervang 

  dat deel door een woord zonder -s klank, bijvoorbeeld feest

  hoofd + stad -> hoofdfeest -> dus: geen tussen -s  -> hoofdstad

  stad + centrum -> stadsfeest -> dus wel tussen -s -> stadscentrum

wel of geen tussen -n?

WEL:

-Als het eerst deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft: 

paard  ->  paarden  ->  paardenbloem

pan  ->  pannen  ->  pannenkoek

wel of geen tussen -n?

NIET:

-Als het eerst deel geen meervoud heeft : rijst -> rijstepap

-Als het eerste deel verwijst naar iets waarvan er maar één is:  zon ->     zonnebloem  

-Als het eerste deel zowel een meervoud op -en als op -s heeft: groente ->   groenten/groentes -> groentesoep

-Als het eerste deel geen zelfstandig naamwoord is: armelui, knarsetanden

-Als het eerste deel een versterkt bijvoeglijk naamwoord is: reuzefijn

Welk woord is juist gespeld?

1. dorpsgek
2. dorpgek

Welk woord is juist gespeld?

1. varkenstal
2. varkensstal

Welk woord is juist gespeld?

1. maneschijn
2. manenschijn

Welk woord is juist gespeld?

1. krantekop
2. krantenkop

woorden in het meervoud

meervoud op -en

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en: taart → taarten; hof → hoven; blok → blokken; huis → huizen.

Bij een aantal woorden moet je even goed opletten, denk aan woorden als laarzen, bacteriën, calorieën.

Zo maak je een meervoud op -en

Zet -en achter het enkelvoud: held → helden; vlaai → vlaaien

Soms moet je ook:

• de laatste letter verdubbelen: fles → flessen; hak → hakken

• een a, e, o of u weglaten: laan → lanen; beer → beren

• een -f veranderen in een -v: boef → boeven; erf → erven

• een -s veranderen in een -z: bewijs → bewijzen; hals → halzen.

Zo maak je het meervoud bij woorden op -ee en -ie

• Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën: 

   idee → ideeën; moskee → moskeeën

• Als het enkelvoud eindigt op -ie, maak je het meervoud met -ën of met -n:        industrie → industrieën; porie → poriën

meervoud op -s

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en. Maar er zijn ook veel zelfstandige naamwoorden met een meervoud op -s.

Zo maak je een meervoud op -s

Let op: bij woorden die eindigen op twee of drie samenklinkende klinkers, schrijf je in het meervoud de -s aan het woord vast:

– cadeau → cadeaus; etui → etuis; gameboy → gameboys; display → displays

Maar:  cavia’s, piano’s, azalea’s, want hier klinken de klinkers niet samen:

               –> ca-vi-a, pi-a-no, a-za-le-a.

Spellingapp

Wel of geen klinkerbotsing

Lezen 2 

Oefentoets