3.6 Speciale manieren van overerven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Genetica

3.6 Speciale manieren van overerven

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt een kruisingsschema opstellen voor onafhankelijke overerving van multipele allelen, letale factoren en gekoppelde genen en hieruit of uit stambomen de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden.
  
• Je kunt het overervingspatroon uitleggen bij mitochondriale overerving.
  
• Je kunt uitleggen hoe bij geslachtelijke voortplanting voortplantingscellen met een unieke combinatie van genen ontstaan door recombinatie van chromosomen en crossing-over.

Een moeder die heterozygoot is voor bloedgroep A en een vader die bloedgroep O heeft, verwachten een kind.
Hoe groot is de kans dat het kind bloedgroep A heeft?

Multipele allelen

Als er drie of meer verschillende allelen bestaan voor één erfelijke eigenschap.

Bijv: groene, blauwe, bruine, grijze ogen.

Bloedgroep

I^A en I^B = dominant

i = recessief

• Bloedgroep A: I^AI^A of I^Ai
• Bloedgroep B: I^BI^B of I^Bi
• Bloedgroep AB: I^AI^B
• Bloedgroep O: ii

O = universele donor en AB = universele ontvanger

Is bloedgroep IAIB intermediair of codominant? Leg uit.

Letale factoren

In homozygote toestand geeft het desbetreffende allel geen levensvatbare cellen of individu.

Tegen welk probleem loop je mogelijk aan bij het berekenen van kansen???

Kanaries

K = kuif (dominant)

k = geen kuif (recessief)

KK = lethaal = embryo sterft

Kanaries

Twee kuifkanaries paren met elkaar. Welke fenotypen verwacht je in de F1 en in welke verhouding?

P: Kk x Kk

P: geslachtscellen K of k en K of k

F1: 25% KK (= dood), 50% Kk (kuif) en 25% kk (geen kuif)

Dus:

kuif : geen kuif

2 : 1

Dihybride kruising: 2 genen

Gekoppelde overerving: genen liggen op hetzelfde chromosomenpaar

Ongekoppelde overerving: genen liggen op verschillende chromosomenparen

Fruitvliegjes

G = grijs (dominant)

g = zwart (recessief)

N = normale vleugels (dominant)

n = vleugelstompjes (recessief)

De genen voor lichaamskleur en vleugelvorm liggen in hetzelfde chromosomenpaar.

• Grijs vrouwtje met normale vleugels (homozygoot) x zwart mannetje met vleugelstompjes
• Een vrouwtje uit de F1 x zwart mannetje met vleugelstompjes
• Welke fenotypen verwacht je en in welke verhouding?

G = grijs (dominant)

g = zwart (recessief)

N = normale vleugels (dominant)

n = vleugelstompjes (recessief)

De genen voor lichaamskleur en vleugelvorm liggen in hetzelfde chromosomenpaar.

• Grijs vrouwtje met normale vleugels (homozygoot) x zwart mannetje met vleugelstompjes
• Een vrouwtje uit de F1 x zwart mannetje met vleugelstompjes
• Welke fenotypen verwacht je en in welke verhouding?

Huiswerk

Leren en maken 3.5