Samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Samenstelling & tussenletters

Welke woord kun jij maken met 'reis'? 

Samenstelling

• reisadvies  
• voetensteun
• hondenpoep
• Koninginnedag
• groentesoep
• tomatensoep

Doelen van vandaag

Aan het einde van de les:

- weet je wat een samenstelling is;

- weet je wat een afleiding is;

- kun je samenstellingen en afleidingen correct schrijven; 

         * wel/geen tussen-n

         * wel/geen tussen-s

- (weet je welke woorden je los of aan elkaar schrijft.)

Je schrijft een tussen-n in de samenstelling als...

1. het eerste deel een bn is dat eindigt op -en
2. het eerste deel een zn is
3. het eerste deel een zn is en het meervoud eindigt op -en
4. het eerste deel een zn is dat eindigt op -en

Wat moet je als eerste doen om te bepalen of de samenstelling geschreven wordt
met een tussen-n?

1. Je splitst de samenstelling in losse woorden.
2. Je kijkt of het eerste deel een meervoud heeft op -en.
3. Je kijkt of er bijzonderheden zijn.
4. Je kijkt of het eerste deel een zn is.

Hoe schrijf je dit woord?

1. zonnebril
2. zonnenbril

Met of zonder tussen-n?

1. kattebak
2. kattenbak

Met of zonder tussen-n?

1. hogeschool
2. hogenschool

Met of zonder tussen-n?

1. spinnenwiel
2. spinnewiel

Waarom schrijf je maneschijn zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar één van.
2. Het eerste deel heeft twee meervouden.
3. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Waarom schrijf je horlogemaker zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar één van.
2. Het eerste deel heeft twee meervouden.
3. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Geen tussen-n?!

Waarom schrijf je dan bijvoorbeeld:

belangeloos

woordeloos

grenzeloos

plaatselijk ... ?

• Dat zijn afleidingen (en geen samenstellingen) => die regels zijn niet van toepassing. 

Tussen-s

Hoor je een tussen-s? Dan schrijf je hem!

Twijfel? Verander het tweede deel!

stationschef - stationshal

Schrijf zoveel mogelijk correcte
woorden met een tussen-s

Stappen 

1. Is het woord een samenstelling of een afleiding?
2. Bij een afleiding: (meestal) geen tussen-n 
3. Bij een samenstelling: 

- eerste deel van het woord een ww, bw of bn? => geen 

tussen-n 

(bijv. beresterk => 'bere' wil zeggen: heel erg)

Stappen 

3. Bij een samenstelling: 

- eerste deel van het woord een zn?

- eindigt het meervoud daarvan op -n? Dan tussen-n

- eindigt het meervoud (ook) op een -s? Dan geen tussen-n

- uitzonderingen: maneschijn, zonnestelstel, koninginnedag 

Aan elkaar of los?
twaalf duizend

1. aan elkaar
2. los

Aan elkaar of los?
drie miljard

1. aan elkaar
2. los

Aan elkaar of los?

1. lange termijn planning
2. langetermijnplanning
3. lange termijnplanning
4. langetermijn planning

Aan elkaar of los?

1. adembenemende voorstelling
2. adembenemendevoorstelling
3. adem benemende voorstelling
4. adem benemendevoorstelling

Geef aan: goed of fout?
flex-medewerkers

1. goed
2. fout

Geef aan: goed of fout?
koffie-automaat

1. goed
2. fout

Geef aan: goed of fout?
politieoptreden

1. Goed
2. Fout

Geef aan: goed of fout?
garage-eigenaar

1. goed
2. fout

Hoe leerzaam vond jij deze les?

-75

Hoe leuk vond jij deze les?

😒🙁😐🙂😃