H1.1 Koning en parlement

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Koning en parlement

Staatsinrichting van Nederland

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

Grondwet

Grondrechten

Constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

Onschendbaar

Staatshoofd

Ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

Regering

Parlement

 

Parlementair stelsel

Districtenstelsel

Wat weet jij van de Nederlandse regering en politiek?

Hoe veel mensen zitten er in de  Tweede Kamer? 

1. 150
2. 75
3. 225
4. 100

Om de hoe veel jaar mogen mensen stemmen? 

1. 1
2. 2
3. 4
4. 5

In welk jaar kregen vrouwen eindelijk stemrecht?

1. 1917
2. 1919
3. 1922
4. 1953

Welke grote verandering bracht de grondwetsherziening van 1848? 

1. Meer rechten voor de koning
2. Meer rechten voor de burgers
3. Het begin van het koninkrijk Nederland
4. Het begin van de Republiek Nederland

Wie zorgde in 1848 voor een nieuwe grondwet?

1. Koning Willem I
2. Koning Willem IV
3. Thorbecke
4. Piter Jelles Troelstra

Meer dan 200 jaar was Nederland een republiek: een land zonder koning.

In 1813 werd Nederland (met België en Luxemburg) een monarchie onder koning Willem I.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Nederland kreeg een grondwet (constitutie) 

De macht van de koning (monarch) was ook vastgelegd in deze grondwet. 

Ook staan de grondrechten van alle burgers in de grondwet. Grondrechten zijn de basisrechten.

Nederland werd een constitutionele monarchie: een grondwettelijk koninkrijk.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

- Welke periode past bij deze situatie (jaartallen - meerkeuzevraag).

In de grondwet van 1815 had de monarch (koning) veel macht:

• De ministers waren dienaren van de koning. Koning en ministers vormden samen de regering.
• Het parlement (Eerste- en Tweede Kamer) had weinig te zeggen.
• De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer.
• De mensen van de Provinciale Staten kozen de leden van de Tweede Kamer.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• In 1830 scheidt België zich af van het koninkrijk na een korte oorlog.
• Willem I wilde België graag terug en gaf daardoor (te) veel geld uit aan het leger.
• Dit zorgde voor spanningen tussen de koning en het parlement.
• In 1840 werd Willem II koning van Nederland.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Oorzaken:

• Onvrede over macht van de koning
• Spanning in Europa

Gevolg         Nieuwe grondwet in 1848, geschreven door o.a. Thorbecke

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Aan de slag 

Lees paragraaf 1A 

Maak opdracht 1 t/m 5

§1.1

Koning en parlement

Zelfstandig werken

wat?

Lees de tekst op blz. + maak opdracht 1 t/m 5

Tijd:

30 minuten

Uitkomst

Je kijkt de opdrachten zelfstandig na met het antwoordenblad.

Klaar?

• Bespreek de opdrachten met je buurman/buurvrouw.
• Kijk de opdrachten zelfstandig na (antwoordenblad bij de docent).
• Maak een samenvatting van 1.1 (A)

Nabespreken

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

Grondwet

Grondrechten

Constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

Onschendbaar

Staatshoofd

Ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

Regering

Parlement

 

Parlementair stelsel

Districtenstelsel

Deze vraag gaat over 'democratie in Nederland'. Het schema gaat over de staatsinrichting van Nederland vanaf 1848.  Sleep alle begrippen naar de juiste plek in het schema:

Eerste Kamer

Tweede Kamer

Provinciale Staten

Koning

minister-president

aka premier

Burgers

ministers

Regeringsleider

Staatshoofd

Koning en parlement

Staatsinrichting van Nederland

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

Grondwet

Grondrechten

Constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

Onschendbaar

Staatshoofd

Ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

Regering

Parlement

 

Parlementair stelsel

Districtenstelsel

Wat wordt Nederland in 1848?

1. Een constitutionele monarchie
2. Een parlementaire democratie
3. Een totalitaire staat
4. Een federale republiek

Waarom was Willem II bang om zijn macht te verliezen (en was dus de oorzaak van de grondwet van 1848)?

1. Industrialisatie
2. Revoluties
3. Ondernemers
4. Stakingen

De grondwet van 1848 is een liberale grondwet.

1. Juist
2. Onjuist

Door wie is de grondwet van 1848 gemaakt?

1. Koning Willem II
2. Koning Willem III
3. Thorbecke
4. Pieter Jelles Troelstra

De grondwet zorgde voor een aantal belangrijke politieke veranderingen:

• De koning werd onschendbaar. De ministers werden verantwoordelijk voor wat de koning deed/zei
• De koning bleef staatshoofd.
• Ministers moesten verantwoording afleggen aan het parlement, niet meer aan de koning
• Ministers werden verantwoordelijk voor hun eigen werk: ministeriële verantwoordelijkheid

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

- Welke 2 grondwetswijzigingen horen ij het jaartal 1848?

Met de nieuwe grondwet komt de macht bij het parlement te liggen. Dit noemen we een parlementair stelsel.

Dit parlement werd door burgers gekozen:

• De Tweede Kamer werd elke 4 jaar door de burgers gekozen middels een districtenstelsel: elk gebied (district) in Nederland kiest 1 kamerlid.
• De Eerste Kamer werd gekozen door de Provinciale Staten. Zij werden dus indirect gekozen.

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Nieuwe rechten parlement:

• recht van amendement (wetsvoorstellen wijzigen)
• recht van enquete (onderzoek instellen)

Nieuwe rechten volk:

• vrijheid van onderwijs
• recht van vereniging
• recht van vergadering

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

§1.1

Koning en parlement

Zelfstandig werken

wat?

Lees de tekst op blz. + maak opdracht 6 t/m 9

Maak een mindmap over de grondwet van 1848 (oorzaken en gevolgen).

Tijd:

30 minuten

Uitkomst

Je kijkt de opdrachten zelfstandig na met het antwoordenblad.

Klaar?

• Bespreek de opdrachten met je buurman/buurvrouw.
• Kijk de opdrachten zelfstandig na (antwoordenblad bij de docent).
• Maak een samenvatting van 1.1 (B)

Nabespreken

Grondwet 1814

Grondwet 1848

Eerste kamer wordt gekozen door de provincies

Willem II

constitutionele monarchie 

parlementaire constitutionele monarchie

Eerste kamer wordt gekozen door de koning

Willem I

In de grondwet van 1848 staat dat de koning onschendbaar is. Welke van onderstaande zinnen gaat hierover?

1. De koning heeft het recht om wetten te maken.
2. De koning kan alleen door de Tweede Kamer worden ontslagen.
3. De koning maakt deel uit van het parlement.
4. De koning valt onder ministeriële verantwoordelijkheid.

Koning en parlement

Staatsinrichting van Nederland

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

Grondwet

Grondrechten

Constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

Onschendbaar

Staatshoofd

Ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

Regering

Parlement

 

Parlementair stelsel

Districtenstelsel

Wat veranderde er door de grondwet van 1848?

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Het parlement had veel macht gekregen door de grondwet van 1848. Willem III kon dat moeilijk accepteren. Hij was in 1849 zijn vader opgevolgd. 

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

§1.1

Koning en parlement

C

DeBoze burgers

De Luxemburgse kwestie

• Pas in 1867 werd duidelijk dat de macht echt bij het parlement lag door de Luxemburgse Kwestie.
• Deze ruzie ontstond toen bekend werd dat Willem III Luxemburg stiekem wilde verkopen.
• Het parlement was boos over deze zelfstandige actie van de koning.
• Door de ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement niet de koning aanpakken. Wel eisten ze het ontslag van de ministers. Uiteindelijk gebeurde dit.
• De koning moest de macht van het parlement accepteren.

§1.1

Koning en parlement

C

DeBoze burgers

De Luxemburgse kwestie

- Wie had volgens deze kwestie de macht in de parlementaire democratie in NL.

 De koning werd onschendbaar en er kwam ministeriële verantwoordelijkheid

Nederland werd een parlementaire democratie. 

Het werd pas duidelijk dat de koning geen macht meer had door de Luxemburgse kwestie

Pas in 1867 werd duidelijk dat de macht echt bij het parlement lag door de Luxemburgse Kwestie.

Deze ruzie ontstond toen bekend werd dat Willem III Luxemburg stiekem wilde verkopen.

Het parlement was boos over deze zelfstandige actie van de koning.

Door de ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement niet de koning aanpakken. Wel eisten ze het ontslag van de ministers. Uiteindelijk gebeurde dit.

De koning moest de macht van het parlement accepteren.

Afsluiting

Sleep de omschrijving naar het juiste begrip:

Revolutiejaar

Liberaal

Ministriële verantwoordelijkheid

Constitutionele monarchie

Luxemburgse kwestie

Censuskiesrecht

Belasting betalen om te stemmen

Onschendbaarheid van de koning

Koning moet zich ook aan de grondwet houden

Minister is verantwoordelijk voor het handelen van de koning

Thorbecke

1848

Door de Luxemburgse kwestie veranderde rond 1867 de politieke

verhouding tussen het kabinet en het parlement. Bij deze verandering

waren de volgende stappen belangrijk. Zet in de juiste tijdsvolgorde.

Alle leden van het kabinet dienden hun ontslag in. 

Het kabinet kreeg een conflict met de Tweede Kamer over de aanpak

van de Luxemburgse kwestie. 

De Tweede Kamer keurde de begroting van het kabinet af. 

eerst

vervolgens

tenslotte

§1.1

Koning en parlement

Zelfstandig werken

wat?

Lees de tekst op blz. + maak opdracht 10 t/m 14

Maak een mindmap over de grondwet van 1848 (oorzaken en gevolgen).

Tijd:

30 minuten

Uitkomst

Je kijkt de opdrachten zelfstandig na met het antwoordenblad.

Klaar?

• Bespreek de opdrachten met je buurman/buurvrouw.
• Kijk de opdrachten zelfstandig na (antwoordenblad bij de docent).
• Maak een samenvatting van 1.1 (C)

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

Grondwet

Grondrechten

Constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

Onschendbaar

Staatshoofd

Ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

Regering

Parlement

 

Parlementair stelsel

Districtenstelsel