Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 2 (ferhaal fakânsjegefoel)

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 2

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike: bjusterbaarlike wurden fûn?
• Húswurk meitsje kinnen? Skriuwopdracht ynleverje.
• Wurket de koade yn EduFrysk?                        Tip: www.frysker.nl
• Doelfoarm en de tiidwurden gean, bliuwe en komme
• Stavering f/v en s/z                     Tip: YouTube Fryske útlisfilmkes
• Ynterferinsjes
• Húswurk: Skriuw mar Frysk / in mail mei in útnûging

EduFrysk

Yrema3

Skriuw mar Frysk

Lês inoars teksten.

De tekst dy'tst lêst sjochst nei. 

Besprekpunten?

Hantlieding lesjouwer side 104.

Wat is de betsjutting fan: 'Sy libje as kat en hûn'?

1. Sy hawwe altyd rûzje.
2. Sy libje as broer en suster.
3. Sy libje yn in smoarch hûs.

Alle lessen begjinne mei in tal fragen út Blinder of blunder fan PraatmarFrysk.nl.

Bijke ... mei de sturt.

1. kwispeld
2. kwispelt
3. kwispelet

Wat is it Fryske wurd foar 'reu'?

1. reu
2. rikel
3. rún

Wat is de betsjutting fan: 'In libben hawwe as in hûn yn it skieppehok'?

1. In drok libben hawwe.
2. In goed libben hawwe.
3. In min libben hawwe.

  Diktee

[Boek ticht & les diele út]

Diktee

Basearre op:

Pippi Langkous, side 143-144.

Astrid Lindgren

Stavering f/v s/z

Wurkje yn twatallen. 

Folje yn de 1e kolom de letter(s) yn. Folje de foarbyldwurden oan. 

Slagget it sûnder hints?

HINTS

f

f / s

v

v / z

Stavering f/v s/z

Wurdt in wurd langer dan feroaret f/s faak yn v/z : draaf-drave, raas-raze.

(oersjoch regels side 8)

f / s	altyd oan begjin en ein fan in wurd	fee, fol, frou, fjoer, fiif, see, sinne, sis
f / s	kinne op oare plakken yn in wurd (stemloos)	kofje, faasje, stasjon, argewaasje,
v / z	kinne op oare plakken yn in wurd (stemhebbend)	suver, nuver, drave, andyvje, garaazje, enerzjy, horloazje, resjerzje
f / s	frjemde wurden, ek gearstallingen >>> tink om de útsûnderingen mei in v /z	telefyzje, ynfalide vice-foarsitter, vice versa, voicemail, zappe

Het Nederlands kent de volgende stemloze medeklinkers: p, t, k, f, s, ch en h, en de volgende stemhebbende medeklinkers: b, d, v, z, g, m, n, ng, l, r, j en w.

Bij de vorming van stemhebbende medeklinkers trillen de stembanden mee; bij de vorming van stemloze medeklinkers niet.

Opdracht 1

Skriuw seis sinnen en brûk yn elke sin it tiidwurd gean, bliuwe of komme + in oar tiidwurd fan it wurdfjild.

Earst opdracht 1 meitsje litte en dêrnei útlis jaan oer de doelfoarm.

Nei de útlis nochris nei de seis sinnen dy't skreaun binne sjen.

Doelfoarm

Oersjoch regels side 34-36

In drege les omdat it ûnderwerp (doelfoarm) sa ûnbekend is en de measte (ek Frysktalige) minsken der noch nea fan heard hawwe. Dochs is it mooglik dat nei ôfrin fan dizze les sein wurdt: ik wist dan net dat it om de doelfoarm gie, dochs werken ik it ferskynsel wol.

As de doelfoarm goed begrepen wurdt, sil de kwaliteit fan de stikjes tekst dy’t skreaun wurde mei sprongen foarútgean.

Foarbyldsinnen mei doelfoarm

1.	Wy moatte moarn te boadskipjen.	te + ynfinityf + n
2.	Ik hearde harren praten.	waarnimmingstiidwurd + ynfinityf + n
3.	Hy gie oan de rekstok hingjen.	gean + hingje + n
4.	Ik seach him yn it doarp fytsen.	waarnimmingstiidwurd + ynfinityf + n
5.	Hja sille yn de bosk te draven.	te + ynfinityf + n
6.	Do hast it drinken noch net op.	tiidwurd as haadwurd = ynfinityf + n
7.	Wy bliuwe hjir wenjen.	bliuwe + wenje + n
8.	Jimme komme mar ris te jûnpraten.	komme + te + ynfinityf + n
9.	Sy geane tegearre te reedriden.	gean + te + ynfinityf + n
10.	Bliuwe jimme hjir te sliepen?	bliuwe + te + ynfinityf + n

Opdracht 2

Set de tiidwurden tusken heakjes yn de goede foarm en folchoarder en set dêr't dat nedich is te dertusken of brûk in oare konstruksje.

Tink der om: de doelfoarm en it korrekt brûken fan de tiidwurden gean, bliuwe en komme.

Opdracht 3 a

Betink safolle mooglik wurden mei f/v. De letters f en v meie oan it begjin stean, yn 'e midden en oan de ein.

1 punt foar elk wurd dat goed skreaun is.

3 punten foar elk wurd dat goed skreaun is en oaren net hawwe.

Opdracht 3 b

Betink safolle mooglik wurden mei s/z. De letters s en z meie oan it begjin stean, yn 'e midden en oan de ein.

1 punt foar elk wurd dat goed skreaun is.

3 punten foar elk wurd dat goed skreaun is en oaren net hawwe.

Opdracht 4

Sykje tsien tiidwurdsfoarms út de tekst BFF en set efter de tiidwurdsfoarm fan hokker  ynfinityf oft se komme en oft dat in regelmittich tiidwurd op -e, in regelmjittich tiidwurd op -je of in ûnregelmjittich tiidwurd is.

Skoft

Tuskenspul

Yn it tuskenspul, dat wol sizze alle slaggen nei it jildich weromslaan troch in perkspiler fan in opsleine bal, is it wol tastien mei twa hannen te kearen, of te slaan.

Opdracht 5

De basis is in ferhaal by in bepaald tema. It is in gatsjetekst.

Jim krije daliks de opdracht om  by in ferskaat oan wurdsoarten 16 wurden te betinken.

Wat mâler, wat moaier: we lústerje nei it ferskaat oan ferhalen dat jim meisje mei de wurden.

Foarbyld: 1. woldiedich, 2. wrotte, ... 16. fiiftûzenfyftjin.

Opdracht 5

Folje dyn wurden yn.

Lês dyn ferhaal foar.

Opdracht 6

Ferbetterje de flaters.

Soms sitte der mear flaters yn in sin.

List mei ynterferinsjes:

oersjoch regels side 68-69

oer minsken, uterlik & karakter.

Opdracht 7

Wurkje yn twatallen.

Elk twatal set ien of mear sinnen oer nei it Frysk.

1. De nieuwe buurman blijft maar zeuren. Gaan we een stukje wandelen? 
2. Of ga je liever fietsen? En kom je daarna bij mij eten? 
3. Helemaal gek word ik ervan! Ik blijf liever de hele dag in bed liggen.  
4. Hopelijk gaat het morgen regenen. Voor het eten ga ik nog wel een andere smoes bedenken. 
5. Ik hoop zo dat hij hier niet al te lang blijft wonen!

Yn it Antwurdboek stiet in foarbyldoersetting. Dat wol net sizze dat oare oersettingen altyd ferkeard binne.

Ofwikende oersettingen fan kursisten kinne mei-inoar bepraat wurde. Tink dêrby goed om ynterferinsjes!

Opdracht 7 foarbyld antwurden

Skriuwopdracht eksamenkandidaten

Produkteasken: lesboek side 23. Oersjoch regels side 76.

Foarich jier hasto op fakânsje yn Dútslân Friezen om utens kennen leard. Do wolst se útnûgje foar in besite oan Fryslân. Skriuw harren in mail.

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal ien tiidwurd yn de doelfoarm.

Lês mar Frysk

Foar it ferstevigjen fan it wurdbyld is it wichtich om in soad te lêzen. 

Lêstekst yn it antwurdeboek.

Nijsgjirrich om te witten.

Boeketip fan kursist ....

Boeketip yn it lesboek:

Grize oer de grouwe fan Sjoerd Bottema.

Húswurk

Opdrachten dy't we yn de les net dien hawwe + 8, 9, 10 en fertel ús oer in nijsgjirrich wurd / moaie sin dy'tst tsjinkaamst.

Skriuw mar Frysk 2.2.

... jout ús nije wike in boeketip.

Alle opdrachten dy’t neisjoen wurde kinne, steane ek op kursus.edufrysk.nl. It húswurk kin sawol dêr as yn it kursusboek makke wurde. 

De lêsteksten binne ek te finen op eduFrysk en kinne dêr foarlêzen wurde.

Neigesetsje

785 Sage fan Karel en Redbad

Boarne:

Reitze J. Jonkman & Arjen P. Versloot.

Tuskentalen - it ferhaal fan de Fryske taal, side 31.

https://vogala.org/tekst/oudfries-karel-en-redbad

Diktee antwurdboek side 18

Diktee kin ek foarlêzen wurde yn EduFrysk.