Skriuw mar Frysk - basis - les 6

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk

basis - les 6

Foar it skriuwen fan teksten moatst net allinne goed staverje kinne, mar hast ek

kennis nedich fan tiidwurden, grammatika en taaleigen.

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike.
• Stavering y-lûden: y / ii / i / ie
  
• Unregelmjittige tiidwurden.
• Taaleigen: wurdskat & ynterferinsjes natuer.
• Skriuwe: diktee, in formele mail, Skriuw mar Frysk 1.6.
• Húswurk (kursus.edufrysk.nl)
• Neigesetsje.

Weromkomme op it húswurk:

- stavering g/ch

- ûnregelmjittige tiidwurden

- wurdskat leafde en trouwen

Talen en dialekten: praat elkenien yn de groep itselde dialekt? Yn sprektaal is dat hiel gewoan.

Tink derom dat yn it skreaune Frysk net alle dialektfarianten brûkt wurde kinne.

Diktee

Ik lês it diktee foar.

De dikteesin wurdt net yn de les neisjoen.

Neisjen is ûnderdiel fan it húswurk, de flaters kinne der dan maklik úthelle wurde.

Dikteesin les 6:

Ik wit noch dat mei myn jierdei it himd wyt, de broek te wiid en de jas wiet wie.

Werhelling stavering fan de ôfrûne fiif lessen. 

Opdracht 1 Kies de goede staveringswize.

Stavering y-lûden

Doch it lytse rút ticht! Ik siet hjir krekt sa noflik en no siicht it.

   lytse = koart y-lûd

   ticht = i-lûd fan pit

   siet = twalûd

   siicht = lang ii-lûd

Iepen en sletten wurdlid:

   wyt - wite      knyn - kninen

   bliid - blide    priis - prizen   

1:45

Stavering y-lûden

Lês de wurden fan it wurdfjild troch.

Opdracht 2:

Sykje fiif wurden út it wurdfjild en betink dêr rymwurden by.

Stavering y-lûden

(oersjoch regels side 14-15)

y	útspraak koart yn sletten wurdlid (NED lied, ziet)	wyn, lyts, yn, advys
ii	útspraak lang yn sletten wurdlid (DUTSK liebe)	piip, tsiis, priis, tiid
i	útspraak i fan 'pit' yn sletten wurdlid (NED kip)	ik, rinne, hin, wille
i	iepen wurdlid [útsein frjemde wurden]	bryk-brike, hyt-hite, wiid-wide, priis-prizen, [pyromaan, type]
i	útspraak toanleaze e	it (NED het), in (NED een)
i	nasale i-lûden	minske, grins
ie	útspraak is in twalûd	ien, dien, stien
y	ein fan in wurd	juny, taksy-taksys, yndustry-yndustryen
y	útspraak Klaaifrysk ij / Wâlden y)	hy, sy, my, by, wy, dy
y	yl-, ym-, yn-, ynter-, yr-	yllegaal, ymmigrant, ynteresse, yrrigaasje
ei	efterheaksel (útspraak -dei Klaaifrysk y / Wâlden -dje)	jierdei, moandei, oerheid, frijheid

Opdracht 3

Folje yn: y, i, ii of ie.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Diktee

Ik lês it diktee foar.

[boek ticht + les diele út]

It diktee wurdt yn de les neisjoen.

Wurkje yn groepkes fan 2-3. Hawwe jim itselde skreaun? It giet fansels benammen om de:

 y, i, ii of ie.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

As it te lang is: de helte foarlêze.

Diktee neisjen 

Stavering y, i, ii , ie.

https://heitenmem.frl/fryske-krystgedichten-en-ferskes/

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

Skoft

Schrijfplankje van Tolsum

In het jaar 1914 werd een Romeins schrijfplankje gevonden met daarop een Latijnse tekst. De handgeschreven letters waren moeilijk leesbaar, maar toch kon een tekst worden ontcijferd. De tekst bleek een Romeins koopcontract te zijn over de verkoop van een koe voor een bedrag van 115 muntstukken, in hoogstwaarschijnlijk de eerste eeuw na Chr.

Unregelmjittige tiidwurden

Sjoch yn it boekje Tiidwurden hoe’t de tiidwurden begjinne, brekke, dekke, fine, hâlde, komme, krije, lûke, nimme, rinne, roppe, sprekke, strike en winne bûgd wurde.

Opdracht 4 = húswurk

Folje de goede tiidwurdsfoarm yn.

Antwurdboek side 36-37.

Taaleigen: fariaasje yn wurdskat. 

Oersjoch regels side 58-59.

Soarte o/m omkriten.

Ynterferinsje

NED ynstee fan geef Frysk.

Yn sprektaal wurdt mear akseptearre as yn skriuwtaal. 

Hâld rekken mei de doelgroep.

Oersjoch regels side 64.

Opdracht 5

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Helte fan de groep begjint by 1.

Oare helte begjint by 22.

Skriuwopdracht

Yn de simmer sille jimme mei de bern fjirtjin dagen nei Skylge. Do hast in moai appartemint sjoen. Skriuw de ferhierder in mail om mear ynformaasje oer de berikberens, de lizzing en de ynrjochting.

Skriuw in dúdlike oanhef en ôfsluting en freegje om de ynformaasje. De mail is kwa stavering en grammatika korrekt. Tips: Oersjoch regels side 76.

Ta beslút stiet der yn elke les in skriuwopdracht. Dy skriuwopdrachten wurde opboud fan A1 nei B2. It doel is om

oan de ein fan module 2 nivo B2 te heljen.

Húswurk

EduFrysk en/of Antwurdboek:

• Opdracht 6: Sjoch de dikteesin nei.

        Ferbetterje flaters. Earst sels neitinke!

• Lêstekst: tiidwurden, stavering y, i, ii of ie.
• Diktee en skriuwopdracht yn EduFrysk.
• Opdracht 7: tiidwurden.
• Opdracht 8: sinnen oersette.

Lêze: 

- Nijsgjirrich om te witten.
- Boeketip

De lêsteksten kinne yn EduFrysk foarlêzen wurde.

https://vogala.org/tekst/oudfries-karel-en-redbad

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal de lûden

y, i, ii en ie fan dizze les.

soarte, soad, soadsje, boartsje, lyts, redsum, fan 't bêd komme, oereingean, einigje, eine, de bosk, hiem, tún, omkriten.

Neigesetsje

vogala.org

Vogala

Karel en Redbad

Wurdketting

Yndividueel.

Meitsje in wurdketting, begjin mei in wurd út it wurdfjild. Einiget dat wurd bygelyks op in k, dan begjint it folgjende wurd mei in k.

Bank - Klasse - En - N...

Staveringsspul

Ik skriuw in lang wurd om mei te begjinnen op it boerd.

Ien fan jim komt by de flip-over. De oaren betinke by elke letter fan it lange wurd in nij wurd. Do skriuwst it wurd op. Makkest in flater, dan nimt in oare kursist dyn plak yn.