Les 2 - literatuurgeschiedenis Vos Reynaert

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Dieren in de literatuurgeschiedenis

Wie heeft Starttaal Lezen (Thema 2, hoofdstuk 1, opdr 7, 9, 10) gemaakt?

1. Ik heb het wel gemaakt
2. Ik heb het niet gemaakt

Wie heeft Redigeren (Taalplus &Tekst 2) gemaakt?

1. Ik heb het gemaakt
2. Ik heb het niet gemaakt

Wie heeft brief A25 gemaakt?

1. Ik heb het gemaakt
2. Ik heb het niet gemaakt

Check-up

Wie heeft de vakplanner gevolgd?

Zijn er nog vragen?

Bekijk het volgende filmpje over Hebban Olla Vogala

- Opdracht van de vorige keer: is het satire of niet?

-

- Overzicht middeleeuwen

- Spot en satire in de middeleeuwen

Hebban olla vogala nestas...

1. Gaat over de dood
2. Gaat over de liefde

Hebban olla vogala nestas...

Welk dier komt in de tekst voor?

1. Vos
2. Beer
3. Vogel
4. Vis

De middeleeuwen: literatuur

Orale literatuur

• Meeste mensen konden niet lezen of schrijven
  
• Voor 1100: alleen teksten in het Latijn
  
• Volkstaal: niet op schrift
  
• Beroepsvertellers en minstreels
  

De middeleeuwen: literatuur

Geschreven literatuur 

• Latijn
  
• In kloosters door monniken
  
• Pen en inkt op perkament
  
• Prachtige illustraties! 
  

Een informatieplaat

Bekijk de volgende informatieplaat goed. 

Een liefdesliedje

Gerulf is juist op weg naar zijn schrijftafel als hij door het kloosterraam een jonkvrouw langs ziet rijden. Even kijkt ze hem recht in de ogen. Meteen schieten Gerulf de woorden van een liefdesliedje te binnen. Het liedje dat zijn meisje ooit voor hem zong, thuis in het verre Vlaanderen: Hebban olla vogala…

Zelf inkt en verf maken

Monniken maakten hun eigen inkt en verf om mooie boeken te kunnen maken. Inkt werd gemaakt door dingen uit de natuur fijn te stampen in een vijzel en daarna met een dunne kleefstof te mengen. Van walnoten maakte je bruine, van roet zwarte en van schildluizen rode inkt.

Schrijven met een ganzenveer

Je schreef met een ganzenveer en een potje inkt. Als de veerpunt bot was, sneed je een nieuw puntje. Daarna eerst op een kladje even proberen of hij weer goed schrijft. Wat schrijf je dan? Het eerste dat je te binnen schiet; een liefdesliedje dat net in je hoofd zit bijvoorbeeld.

Perkament

Tegenwoordig schrijven we meestal op papier. Maar middeleeuwse boeken zijn bijna allemaal op perkament geschreven. Perkament is speciaal bewerkte dierenhuid van een kalf, geit of schaap. Voor een dik boek als de bijbel had je wel 150 schapenvellen nodig. Perkament was dan ook heel duur.

Monnikenwerk

Tegenwoordig worden boeken gedrukt. Van elk boek bestaan dus honderden of duizenden exemplaren die er allemaal precies hetzelfde uitzien.

Voor 1450 bestond de boekdrukkunst nog niet. Boeken werden stuk voor stuk met de hand overgeschreven. Wat een monnikenwerk!

Prachtige versieringen

Middeleeuwse boeken werden, nadat de zwarte letters netjes overgeschreven waren, vaak prachtig versierd. De hoofdstuktitels werden in rode letters toegevoegd. En de eerste hoofdletter van een hoofdstuk werd vaak heel groot en mooi getekend. En ook werden er in de kantlijn allerlei grappige tekeningen gemaakt.

Zo duur als een huis

Handgeschreven boeken waren heel kostbaar. Dat kwam vooral omdat het perkament en de kleurstoffen zo duur waren. Een mooi versierde bijbel was rond 1270 bijvoorbeeld net zoveel waard als een groot stenen huis.

Het overschrijven van boeken was echt monnikenwerk.
Waarom?

1. Monniken hadden toch niks beters te doen.
2. Het was heel precies werk en nam veel tijd in beslag.

Van den Vos Reynaerde

• Dierenepos
• Tweede helft 13e eeuw
  

• Willem, die Madocke maecte
• Origineel: Le roman de Renart
• Dieren worden als mens voorgesteld (antropomorf)
  

Waar staat
'een vos' voor?

[De vos) is een dier vol listen en bedrog. Als hij honger heeft en niets eetbaars kan vinden wentelt hij zich in rode aarde zodat hij er uit ziet alsof hij met bloed besmeurd is, werpt hij zich op de grond en houdt zijn adem zo zeer in dat hij bijna niet meer ademt. De vogels die hem niet meer zien ademen zien hem daar met bloed besmeurd liggen terwijl zijn tong uit zijn bek hangt, wanen hem dood, en vliegen er op af en strijken op hem neer. Zo vangt de vos ze echter en verslindt ze.
Bron: Ashmole Bestiary, 1511

Fabel

• Dieren met menselijke eigenschappen.
• Bevat een moraal (= wijze les).
• Aesopus = Griekse fabeldichter
• Esopet (onbekende auteur)
• Jean de la Fontaine
• Fabeltjeskrant (tv-serie)
  

Dierepiek

• Van den Vos Reynaerde
• Satire op de ridderroman en de middeleeuwse samenleving

Bekijk het volgende filmpje over Reinaert de Vos. Het is een samenvatting.

Tot welk genre behoort 'Van den Vos Reynaerde'?

1. Marialegende
2. dierenepos
3. ridderroman

Dier in verhalen

Hebben een dubbele betekenis - staan symbool voor karaktereigenschappen van mensen

Uitdrukkingen: zo sluw als een vos

Noem een uitdrukking met een dier:

En nu:

Maak het werkblad op Teams:

uitdrukkingen 

Literatuur

Einde