NASK.H5Water.Les6 2g

• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Poedersuiker

Sigarettenrook

WAAROM????

Wat is het allerkleinste stukje van een stof?

Stel je voor je verdeelt een staaf goud in steeds kleinere stukjes. Kleiner .. kleiner ... tot het niet kleiner kan.

Je hebt allemaal precies dezelfde  

moleculen goud. Dit zijn de kleinste stukjes goud die er bestaan.

 

Zo'n stukje stellen we voor als bolletje. 

Elke zuivere stof bestaat uit

1 soort bolletjes.

Deeltjesmodel - bij zuivere stoffen

Goud .. bestaat dus uit alleen deeltjes goud

Pure suiker ... bestaat uit alleen deeltjes suiker

Water ... bestaat uit alleen deeltjes water

Het zijn niet echt precies bolletjes.

 Ze zijn zo klein dat je ze niet kunt zien

 

Wat als je twee zuivere stoffen bij elkaar doet?

(ongeveer 0, 000 000 1 mm) 

Mengsel (moleculen) 

Als je nou twee zuivere stoffen mengt? Hoe ziet dat eruit in het deeltjesmodel?

Dan krijg je dus, door elkaar, 

 2 soorten deeltjes.

Een mengsel kun je wel scheiden

Scheiden is bij Nask dus eigenlijk iets anders dan in de normale taal

 

Scheiden = verschillende stoffen die waren gemengd uit elkaar halen 

De groepjes bolletjes moeten er rechts anders uitzien dan links.

 

Puur goud is een zuivere stof. Kun je die scheiden?

1. Ja
2. Nee
3. Alleen bij hoge temperatuur

Fases van een stof

De manier waarop de deeltjes bij elkaar zitten bepaalt de fase.

vast: deeltjes dicht op elkaar - weinig beweging

vloeibaar: wat meer ruimte - meer beweging

gas: heel veel ruimte - veel beweging

Zit er iets tussen de deeltjes in het gas?? 

Vast     vloeibaar       gas

Is poedersuiker eigenlijk een vaste stof?

En rook?

En wat als je niest - minidruppeltjes (met of zonder virus) ... welke fase?

Wat betekent dan de "fase"?

Herhaling: mengsels en scheiden

1. Een mengsel van 

twee vloeistoffen 

die niet mengen. 

2. Een mengsel van 

een vaste stof en een vloeistof die niet mengen. 

3. Een mengsel van 

een vaste stof, vloeistof of gas  en een vloeistof 

die goed mengen.

Suspensie

Emulsie 

Oplossing

Troebel of helder? 

Slepen maar ... 

Troebel

Helder

Suspensie

Emulsie

Oplossing

Verf moet je schudden voor gebruik. Daardoor weet je dat het een ... is:

1. oplossing
2. suspensie
3. emulsie
4. mengsel van bloem en water

Welke bevat een emulgator?

1. verf
2. Red Bull
3. mayonaise
4. koffie met suiker

Emulsie

Het derde mengsel in het practicum heet emulsie 

Hier  water en olie - twee vloeistoffen die niet in elkaar oplossen.

Je kunt er een emulgator bij doen.

Scheiden

Als je een mengsel weer wil scheiden, zijn daar technieken voor.

De makkelijkste pas je toe op suspensies.

Ingewikkeldere pas je toe op oplossingen.

Bezinken en afschenken

Een makkelijke manier om een suspensie te scheiden is laten bezinken en afschenken.

Dit werkt het beste als je vaste stof bestaat uit grote deeltjes die niet goed drijven. Anders gaan ze bij het afschenken mee!

Bezinken en afschenken wordt soms als eerste stap gebruikt om daarna een tweede techniek te gebruiken.

Filtreren

Die tweede stap kan zijn filtreren. Dit betekent de grote vaste deeltjes weghalen met een filter. 

In het filter blijven de grote deeltjes achter, zij vormen het residu (in het filter).

Het filtraat is de vloeistof die erdoorheen is gelopen.

Een goed filter zal de vaste deeltjes tegenhouden en de vloeistof doorlaten. 

Suspensie

Residu

Filtraat

Oplossing

Een oplossing is altijd helder. 

Maar moet hij ook kleurloos zijn? Geef een voorbeeld van een oplossing met een  kleur

Oplossingen hebben kleine deeltjes

Hoe kun je een oplossing scheiden (3x)?

Een oplossing scheiden

De twee (of meer) soorten deeltjes zijn goed gemengd

Indampen

• Een oplossing waarin een vaste stof opgelost is kun je indampen.

 

• Bij indampen gebruik je warmte om het oplosmiddel te laten verdampen. 

• De niet-verdampte vaste stof, die eerder in de oplossing zat, blijft achter. Bij indampen wil je juist deze stof, het residu, hebben. 

Destilleren

• Een oplossing van meerdere vloeistoffen kun je scheiden door destilleren.
• Dit werkt doordat de stoffen verschillende kookpunten hebben. 

• Wat achterblijft heet het residu. 

• Wat na verdampen condenseert in het nieuwe glas heet destillaat. 

Adsorberen

• Een oplossing bevat te kleine deeltjes (moleculen) - die goed gemengd blijven en dwars door filters heengaan. Een techniek die wel werkt is adsorberen.

 

• Met adsorberen voeg je een middel toe, het adsorptiemiddel, dat zich hecht aan de opgeloste stof. Samen vormen ze grotere deeltjes. Die verwijder je - bijvoorbeeld met een filter.
• voorbeeld Norit (actieve kool)

Norit adsorbeert gif

Fases, smeltpunt en kookpunt

Fases van een stof

De manier waarop de deeltjes bij elkaar zitten bepaalt de fase.

vast: deeltjes dicht op elkaar - weinig beweging

vloeibaar: wat meer ruimte - meer beweging

gas: heel veel ruimte - veel beweging

Zit er iets tussen de deeltjes in het gas?? 

Vast     vloeibaar       gas

Wat betekent dan de "fase"?

Wat zie je hier allemaal?

Wat zijn die bellen?  

Wat is de temperatuur?

Welke fase-overgang zie je?

Sleep de fase en faseovergang naar de juiste plek.

Smelten

Stollen

Condenseren

Vervluchtigen

Rijpen

Verdampen

gas

vloeistof

vaste stof

vervluchtigen en rijpen

Smelten, stollen, verdampen en condenseren zie je bijna elke dag wel een keer. 

Lastiger zijn de overgangen tussen de fases gas (bijvoorbeeld waterdamp)  en vast.

Deze faseovergangen slaan de vloeibare fase over!  

Ze heten rijpen en vervluchtigen.

Smelten en verdampen

• Bij steeds meer opwarmen gaat een vaste stof smelten (bij de temperatuur die we het smelpunt noemen) 

• Bij nog meer opwarmen uiteindelijk koken  en verdampen (bij de temperatuur die het kookpunt heet). 

• Aan het smelt- en kookpunt kun je een stof herkennen!

• van vast naar vloeibaar = smelten

• van vloeibaar naar gas = verdampen

Deze heb ik even aangepast, want dan is het een inleiding voor de vraag die hierna komt. En ik moest "kookpunt" & "smeltpunt" nog introduceren.

Als iets een vaste stof is, waar
ligt dan zijn kookpunt?

1. dat weet je niet
2. lager dan kamertemperatuur
3. hoger dan kamertemperatuur

Water op aarde

Drinkwater

Drie manieren om in Nederland drinkwater te maken:

• Grondwater

• Oppervlaktewater

• Water uit de duinen

Grondwater

Dit wordt in hoog Nederland opgepompt uit de grond uit ondergrondse rivieren en meren. Deze liggen tussen de 20 en 200 meter diep.

Het water is door de grond gezuiverd maar moet daarna ook nog gezuiverd worden. 

Oppervlaktewater.

Dit wordt in laag Nederland gemaakt, hier is namelijk het grondwater te zout. Het water wordt gemaakt van uit regenwater dat we uit rivieren en meren pompen en schoonmaken.

Duinwater

Water wat bij de kust uit de bodem gepompt wordt. Het water is zoetwater wat tussen zout- en brakwater zit.