NASK.H5Water.Les6 mavo

• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

0

Herhaling water op aarde

Drinkwater

Drie manieren om in Nederland drinkwater te maken:

• Grondwater

• Oppervlaktewater

• Water uit de duinen

Grondwater

Dit wordt in hoog Nederland opgepompt uit de grond uit ondergrondse rivieren en meren. Deze liggen tussen de 20 en 200 meter diep.

Het water is door de grond gezuiverd maar moet daarna ook nog gezuiverd worden. 

Oppervlaktewater.

Dit wordt in laag Nederland gemaakt, hier is namelijk het grondwater te zout. Het water wordt gemaakt van uit regenwater dat we uit rivieren en meren pompen en schoonmaken.

Duinwater

Water wat bij de kust uit de bodem gepompt wordt. Het water is zoetwater wat tussen zout- en brakwater zit.

Zuivere stof, mengsels, scheiden

Puur goud is een zuivere stof. Kun je die scheiden?

1. Nee
2. Ja
3. Alleen bij hoge temperatuur

Mengsel

Een mengsel is een stof die bestaat uit 2 (of meer) verschillende soorten deeltjes.

3 mengsels heb je geleerd.

Zuivere stof ook noemen.

1. Een mengsel van twee vloeistof dat niet met elkaar mengt. 

2. Een mengsel van een vaste stof met een vloeistof dat niet met elkaar mengt. 

3. Een mengsel van een vaste stof, vloeistof of gas  met een vloeistof dat wel met elkaar mengt. 

Suspensie

Emulsie 

Oplossing

Troebel of helder? 

Slepen maar ... 

Troebel

Helder

Suspensie

Emulsie

Oplossing

Na een tijdje bezinkt een deel van de vaste stofdeeltjes ... dan heb je

1. een suspensie
2. een emulsie
3. een zuivere stof
4. genoeg geleerd voor deze les

Welke bevat een emulgator?

1. verf
2. Red Bull
3. mayonaise
4. cappuccino

Suspensie

In het practicum maakte je drie soorten mengsels. 

Dit is de suspensie (water en bloem)

Hoe kun je een suspensie scheiden?

Bezinken en afschenken

Een makkelijke manier om een suspensie te scheiden is laten bezinken en afschenken.

Dit werkt het beste als je vaste stof bestaat uit grote deeltjes die niet goed drijven. Anders gaan ze bij het afschenken mee!

Bezinken en afschenken wordt soms als eerste stap gebruikt om daarna een tweede techniek te gebruiken.

Suspensie

Residu

Filtraat

Filtreren

Die tweede stap kan zijn filtreren. Dit betekent de grote vaste deeltjes weghalen met een filter. 

In het filter blijven de grote deeltjes achter, zij vormen het residu (in het filter).

Het filtraat is de vloeistof die erdoorheen is gelopen.

Een goed filter zal de vaste deeltjes tegenhouden en de vloeistof doorlaten. 

Oplossing

In het practicum maakte je drie soorten mengsels. 

Dit is de oplossing.

Een oplossing is altijd helder. 

Kan een oplossing een  kleur hebben?

Hoe kun je een oplossing scheiden?

Adsorberen

• De vorige technieken werken niet bij oplossingen, omdat een oplossing te kleine deeltjes heeft (moleculen) - die niet bezinken en dwars door filters heengaan. Een techniek die wel werkt is adsorberen.

 

• Met adsorberen voeg je een middel toe, het adsorptiemiddel, dat zich hecht aan de opgeloste stof. Samen vormen ze grotere deeltjes. Die verwijder je - bijvoorbeeld met een filter.

Indampen

• Een oplossing waarin een vaste stof opgelost is kun je indampen.

 

• Bij indampen gebruik je warmte om het oplosmiddel te laten verdampen. 

• De niet-verdampte vaste stof, die eerder in de oplossing zat, blijft achter. Bij indampen wil je juist deze stof, het residu, hebben. 

Destilleren

• Een oplossing van meerdere vloeistoffen kun je scheiden door destilleren.
• Dit werkt doordat de stoffen verschillende kookpunten hebben. 

• Wat achterblijft heet het residu. 

• Wat na verdampen condenseert in het nieuwe glas heet destillaat. 

Emulsie

Het derde mengsel in het practicum heet emulsie 

Hier  water en olie - twee vloeistoffen die niet in elkaar oplossen.

Je kunt er een emulgator bij doen.

Herhaling smeltpunt en kookpunt

Smelten en koken

• Bij steeds meer opwarmen gaat een vaste stof smelten (bij de temperatuur die we het smelpunt noemen) 
• Bij nog meer opwarmen uiteindelijk koken  en verdampen (bij de temperatuur die het kookpunt heet). 
• Aan het smelt- en kookpunt kun je een stof herkennen!

• van vast naar vloeibaar = smelten

• van vloeibaar naar gas = verdampen

Deze heb ik even aangepast, want dan is het een inleiding voor de vraag die hierna komt. En ik moest "kookpunt" & "smeltpunt" nog introduceren.

Wat zie je hier allemaal?

Wat zijn die bellen?  

Wat is de temperatuur?

Welke fase-overgang zie je?

Geen waterdamp

Mist, nevel, wolken ... het zweeft dus je denkt misschien dat dit gasvormig water is, maar nee ... het zijn mini druppeltjes die zweven in de lucht. 

Waterdamp zelf is onzichtbaar

Pas als het op een raam condenseert (welke fase ....?? ) zie je het. 

Of als het kleine druppeltjes zijn (mist, wolk, welke fase ..??)

Sleep de fase en faseovergang naar de juiste plek.

Smelten

Stollen

Condenseren

Vervluchtigen

Rijpen

Verdampen

gas

vloeistof

vaste stof

vervluchtigen en rijpen

Smelten, stollen, verdampen en condenseren zie je bijna elke dag wel een keer. 

Lastiger zijn de overgangen tussen de fases gas (bijvoorbeeld waterdamp)  en vast.

Deze faseovergangen slaan de vloeibare fase over!  

Ze heten rijpen en vervluchtigen.

Sleep de juiste faseovergang naar de juiste plek.

a. Welke faseovergang vindt plaats van 1 naar 2?

b. Welke faseovergang vindt plaats van 2 naar 3?

c. Welke faseovergang vindt plaats van 3 naar 4?

d. Welke faseovergang vindt plaats van 4 naar 1?

Smelten

condenseren

verdampen

stollen

Zilver is een vaste stof.
Wat zegt dat over het kookpunt?

1. niks
2. dat ligt lager dan kamertemperatuur
3. dat ligt hoger dan kamertemperatuur