H5 paragraaf 1 - Handel en de opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5
Paragraaf 1
 De handel groeit weer

Steden en handel

• Tussen 500 - 1000 vrijwel iedereen boer in West-Europa (Hoofdstuk 4)
• Rond jaar 1000 --> steden begonnen weer te groeien (Hoofdstuk 5)
• Reden daarvoor = stijging landbouwproductie (landbouwproductie = mensen halen meer eten van het land, kunnen het land vaker gebruiken)

Hoe kon de landbouwopbrengststijgen? 

Drieslagstelsel

Ontginnen woeste gronden

Drieslagstelsel

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
• waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
  

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Steden en handel

• Door drieslagstelsel + ontginnen kon de oogst stijgen
• Er was meer voedsel --> bevolking stijgen + meer voedsel over om te ruilen
• Voedsel ruilen --> kruispunten wegen + rivieren 
• Ook bij kloosters en kastelen 
• Daar onstonden dorpjes met handelaren + ambachtslieden
• Sommige groeiden uit tot steden 

Steden en handel

• Steden handelde met omliggende gebied
• Maar ook met gebieden verder weg  --> Andere delen van   Europa

• Handelaren uit verschillende steden in Noord-Europa       werkte samen --> Noem je een Hanze 
• Door toenemende handel ook meer vraag naar geld,               zo ontstond er weer een geldeconomie 

Lesdoelen

• Je kan de 4 sociale lagen in een middeleeuwse stad benoemen
• Je kan uitleggen wat een gilde is
• Je kan twee functies noemen van de regels van de gildes
• Je kan uitleggen wat stadsrechten zijn
• Je kan de taken noemen van de schout en de schepenen

Leven in een stad

• Mensen die wonen in de stad: burgers
• 4 sociale lagen:
• 1 --> Rijke kooplieden + Meesters van een gilde
• 2 --> Winkeliers en ambachtslieden
• 3 --> Mensen zonder vast werk
• 4 --> oude of zieke mensen (konden niet werken)

Leven in de stad

• Mensen met hetzelfde beroep werkte samen in een gilde 
• Je moest lid zijn van zo'n gilde om je werk te mogen doen
• Beroep leren --> Leerling bij een meester 
• Als je goed was --> gezel (ambachtsman in dienst van   meester) 
• Als je meester wilde worden moest je een meesterproef     afleggen --> lid gilden --> eigen werkplaats beginnen

Gildes maakte regels

Twee functies:

• Economisch --> prijs + kwaliteit product
• Sociaal --> steun bij ziekte of overlijden 

Bestuur van de stad 

• Eerst bestuurd door Heer
• Heer 'verkocht' al snel stadsrechten = Het recht van de burgers van een stad om zichzelf te besturen. De burgers konden hun eigen regels en wetten maken.

• Elke stad had eigen rechtbank --> bestond uit schout en schepenen 
• Schout = voorzitter rechtbank. Schepenen = soort rechters 

Controle vragen 

• Wat zijn de vier sociale lagen?
• Wat is een gilde? 
• Wat zijn meesters en gezellen? 
• Wat is de functie van de regels die de gildes maakte?
• Wat zijn stadsrechten?
• Wat is een schout en wat zijn schepenen?