Zinsdelen lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lijdende en bedrijvende vorm 

Zinsdelen hoofdstuk 5 blz. 154 en 155

Nodig: LessonUp en Nieuw Nederlands 

Wat gaan we doen?

1. Huiswerk nakijken (beknopte bijzin, wat was het ook alweer?)

2. Grammatica hoofdstuk 5 bedrijvende en lijdende vorm

Doelen:

- Ik weet wat een bedrijvende en een lijdende zin is

- Ik kan een bedrijvende zin omzetten in een lijdende zin en

   omgekeerd

1. Uitleg 

2. Oefenen in LessonUp 

3. Werken uit het boek

Kijk eens naar de volgende zinnen:

a. De man koopt een computer

b. De computer wordt door de man gekocht

Wat valt je op?

De bedrijvende vorm

a. De man koopt een computer

- Deze zin is actief

- In zin a staat een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en

   een lijdend voorwerp

De lijdende vorm

b. De computer wordt door de man gekocht (passief)

- Er veranderen dan drie dingen:
1. Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
2. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint

     met door.
3. In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord

     worden  te staan.

Let op

 De zin moet in dezelfde tijd blijven staan als je hem in de andere vorm zet: 

Haar moeder koopt nieuwe schoenen.

Goed: De nieuwe schoenen worden door haar moeder gekocht.

Fout: De nieuwe schoenen werden door haar moeder gekocht.

Geef van de volgende 5 zinnen aan in welke vorm ze staan.

Je moet hem niet zo plagen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Hij zal waarschijnlijk de iPhone X kopen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

De auto is door de man gekocht.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Mijn jas is meegenomen door mijn vriendin.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Hij keek door het zolderraam naar buiten.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Van bedrijvend naar lijdend

Wat moet je dan doen?

1. Lv wordt ow
2. Het onderwerp van de zin komt achter 'door' te staan en vormt zo de bijwoordelijke bepaling.
   
3. Bij het wg wordt een vorm van worden of zijn gebruikt (let op de tijd!)

Bedrijvend: De portier boeit de bankrovers.
                                      ow       pv                lv
Lijdend: De bankrovers worden door de portier geboeid.
                            ow                     hw                                          vtdw

Van lijdend naar bedrijvend

Wat moet je doen?

bijna dezelfde stappen, maar dan omgekeerd.

1. Het ow wordt lv
2. Je haalt het woord 'door' weg en wat erachter staat wordt het onderwerp.
   
3. Je haalt het hulpwerkwoord ('worden') weg en het voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm.

Lijdend: De lolly's worden door Janine uitgedeeld.

                        ow             hww                                  vtdw

Bedrijvend: Janine deelt de lolly's uit.

                             ow        pv      lv               pv

6 oefenzinnen

Vragen?

Zet in de lijdende vorm.
Janine bakt heerlijke koekjes.

Zet in de lijdende vorm.
In veel nieuwbouwwijken legt de gemeente tegenwoordig woonerven aan.

Zet in de lijdende vorm.
De rechercheur ondervraagt de verdachten urenlang.

Zet in de bedrijvende vorm.
De kranten worden door de krantenjongen rondgebracht.

Zet in de bedrijvende vorm.
Het bericht uit de Volkskrant wordt door de minister bevestigd.

Zet in de bedrijvende vorm.
Ik word door de leraar ten onrechte van spieken beschuldigd.

Aan de slag (=huiswerk)

Oefenen met met het omzetten van zinnen

Bladzijde 155

Opdracht 1 t/m 4

Let op: opdracht 4 is herhaling. Basiskennis wordt van je verwacht.